آذربایجان یاغیش آیین‌لری
آذربایجان یاغیش آیین‌لری — یاغیش یاغدیرماق و یا یاغیشی دایاندیرماق اوچون ایستیفاده اولونور.
یاغیش یاغدیرما
دَییشدیرآذربایجان اینانج‌لاریندا یئددی داشی اورتاسیندان دلیب و ایپه دوزوب آنانین ایلک قیزینا وئررلر. قیز اونو سویا آتیب ایپین اوجونو آغاجا باغلاییر. دیگر بیر اوصولدا افسون‌لانمیش سو گؤیه آتیلار و آشاغیداکی‌لار دئییلر:[۱]
سو سرپدیم، سویو سرپدیم
آرانا سویو سرپدیم …
داغدان گلن سئلدی هو،
دره‌لرده گؤلدو هو.
سو سرپدیم، سویو سرپدیم
آرانا سویو سرپدیم.
یادا داشی
دَییشدیریادا و یا آدا داشیندان ایستیفاده ائدیله‌رک ده یاغیش یاغدیریلا بیلر. یادا یاغیش یاغدیران تانری‌دیر. اؤز آدی ایله آدلاندیریلان سما داشینی یئره ائندیرمیش و یا اونو یئرده حیمایه ائتمیشدیر.[۱]
چؤمچه خاتون
دَییشدیرگنجلر بیر چؤمچهنی گؤتوره‌رک ائو-ائو دولاشیب سو توپلایار و سویو بیر آغاجین آلتیندا تؤکرلر. چؤمچهنی ده همین آغاجدان آسارلار. سو ییغاندا بونو دئیرلر:[۱]
چؤمچه خاتون نه ایستر
آللاهدان یاغیش ایستر
قویون‌لارا اوت ایستر
قوزولارا سود ایستر
مه… مه... مه...مه...
حکایه‌لردن بیرینه گؤره، چؤمچه‌خاتون قوراق‌لیق زامانی بیر تپه‌نین باشینا چیخاراق آللاهدان یاغیش ایسته‌ییر. آللاه یاغیش یاغدیردیقدان سونرا تپه‌نی ترک ائتمه‌یه‌رک چوخ ایسلانیر و یام‌یاشیل بیر آغاجا چئوریلیر.
آبریزگان بایرامی
دَییشدیرمعلومدور کی، یای فصلی‌نین باشلانماسی ایله ایستی‌لر گئت-گئده شیدّت‌له‌نیر، اکین ساحه‌لری داها چوخ سو طلب ائدیر. محض بو دؤورده اومیدینی یاغیشا باغلایان اکینچی‌لر سو بایرامی آبریزگان بایرامی کئچیریرمیشلر. بو واخت ایلک نؤوبه‌ده یاغیشین صونعی علامت‌لرینی یاراتماغا سعی گؤستریردیلر. بایرام گونونده سو ایله علاقه‌دار مراسیم‌لر ایجرا ائدیلردی. هامی ال‌لرینده موختلیف سو قابلاری و موسیقی‌نین موشاییعتی ایله چای کنارینا، بولاق باشینا، یاخود هر هانسی بیر سو حؤوضه‌سی یانینا توپلاشاراق چالیب اویناییر، بیر-بیری‌نین اوستونه سو آتیر، بیر-بیرینی سویا ایته‌له‌مگه چالیشاردیلار. قابی سو ایله دولدوروب یان-یؤره‌یه سپمکله یاغیشین اؤزونو چاغیرماق کیمی آیین‌لر، اویون و اَیلنجه کاراکترلی مراسیم‌لر ایجرا ائدردیلر.[۲]
یاغیش دایاندیرما
دَییشدیریاغیش محصولا زیان وئردیردیکده یاغیشین دایانماسی اوچون آیین‌لر کئچیریلیر. بونلارا باغ-باغچاداکی قاب-قاجاغی آرخاسی اوسته چئویرمک، بیر قاب یاغیشی قایناتماق، ائوین ایلک اوشاغی نین دولو پارچاسینی دیشینده پارچالاماسی داخی‌لدیر.
یئل بابا (یئل آتا)
دَییشدیریاغیش و دولونون سببی‌نین بولودلاری گتیرن شر قووّه‌لرین نوماینده‌سی اژداهالار اولدوغونا اینانیلیر. یئل بابا بو اژداهالارا قارشی موباریزه آپاریران قووّه اولاراق گؤرولور. یاغیشین دایاندیریلماسی اوچون یئل بابادان کؤمک ایسته‌نیلردی:
من آشیق قولو گوجلو،
کسیبدی یولو گوجلو،
یئل اسسین بولوت گئتسین،
یاغماسین دولو گوجلو.
اتک یازی‌لار
دَییشدیر- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ AZERBAYCAN HALK İNANIŞLARI. AKRAM NAJAFOV. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ.
- ^ Azərbaycan. Mədəniyyət və turizm, Prezident Kitabxanası