آیدینلانما چاغی
آیدینلانما چاغی یا معاریف‌چی‌لیک دؤورو آدلانان تاریخی دؤور، آیدینلانما فلسفه‌سینین ۱۸-جی عصرده دوغولوب منیمسمه‌یه باشلادیغی دؤوردور. غرب جمعیتینده ۱۷-جی و ۱۸-جو عصرلرده اینکیشاف ائدن، راسیونال دۆشونجه کؤهنه، قدیمی، دَییشمز قبول ائدیلن فرضیه‌لردن، اؤن موحاکیمه‌لردن و ایدولوژیلاردان اوْنو سربست بوراخماغی و یئنی معلوماتا قارشی قبول اتدیرمیی هدفلین ایدولوژی اینکیشافی ایحاطه ائدن دؤورو کاراکتریزه ائدیر. آوروپا قارانلیق چاغ دؤورونده دینه ضد اوْلدوغو ایله علم و دوشونمیی قاداغان ائتمیش دی. آنجاق اوْ زامانلاردا دیل‌دن دیله ائدیلن ترجومه‌لرله بیر مدنیت قۇرموش اوْلان اندولوسه (ایسپانیا) کئچیریلن یوروشلرله اوْرانین خالقینین فیراوان حیاتی قارشیسیندا حئیران اوْلموش‌دولار. عربجه اثرلری اؤزل‌له ده ابن روشد کیمی عالیملرین اثرلرینی لاتین دیلینه چئویریب معاریف‌چی‌لیک دؤورونه یئر حاظیرلامیشلار.
