== تاریخی ==
تاریخی، ادبی منبعلرقایناقلر هله ۴-جو-۵-جی اسلرده موختلیفمۆختلیف اؤلکهلرده توپلاتوْپلا اویونوناوْیونون مؤوجودلوغو بارهده معلومات وئریبلر. آرخیولردنآرشیولردن بئله معلوماتلار دا تاپیلمیشدیر کی، داها قدیم دؤورلرده موختلیفمۆختلیف خالقلار آیاقلا توپتوْپ اوینامیشلار: مثلاً، قدیم رومدا، بؤیوک نووقوروددا، اورتااوْرتا عصرلرده [[فرانسه]] دا و [[ایتالیا]]دا. ▼
لاکین او اویونلاراوْیونلار ایندیکی فوتبولافۇتبولا چوخچوْخ آز اوخشامیشدیراوْخشامیشدیر. فوتبولونفۇتبولون وطنینین اینگیلیس اولدوغونو دوشونهنلردۆشونهنلر چوخدورچوْخدور. اما، معاصرمۆعاصیر فوتبولافۇتبولا چوخچوْخ اوخشایان اویوناوْیون ۲۰۰۰ ایل اولاوّل چینده مؤوجود ایمیش. بوبۇ اویوناوْیون تسو-جو آدلانیردی. بوبۇ اویوناوْیون ایچینه قوش توکوتۆکو دولدورولموشدوْلدورولموش دری توپلاتوْپلا اوینانیردی. توپاتوْپا یالنیز الله توخونماق اولمازدی،اوْلمازدی، الدهن باشقا بوتون بدهنبۆتون بدن عضولری ایله توخونماق، وورماقوۇرماق مومکونمۆمکون ایدی. معاصرمۆعاصیر تئرمینله دئسک،داها چوخچوْخ قولقوْل وورانوۇران قالیبغالیب اولوردواوْلوردو. قاپیلار دیرکلردن و توردان دوزلدیلهن معاصرمۆعاصیر فوتبولفۇتبول قاپیلارینا چوخچوْخ اوخشاییردی. فرق اوندااوْندا ایدی کی،تورون اورتاسیندااوْرتاسیندا دیامئتریدیامتری تخمیناً ۳۰ سانتیمئتر اولاناوْلان دئشیک اولوردواوْلوردو و توپوتوْپو محض همین دئشیکدن کئچیرمک لازیم ایدی. کوماندالارداتاخیملاردا ۲-دن ۱۶-یا قدر اویونچواوْیونچو اولا بیلردی. ▼
▲تاریخی، ادبی منبعلر هله ۴-جو-۵-جی اسلرده موختلیف اؤلکهلرده توپلا اویونون مؤوجودلوغو بارهده معلومات وئریبلر. آرخیولردن بئله معلوماتلار دا تاپیلمیشدیر کی، داها قدیم دؤورلرده موختلیف خالقلار آیاقلا توپ اوینامیشلار: مثلاً، قدیم رومدا، بؤیوک نووقوروددا، اورتا عصرلرده [[فرانسه]]دا و [[ایتالیا]]دا.
تسو-جونون بیر نئچه واریانتیموختلیفی واردی. بیر واریناتدا رقیب کوماندالارتاخیملار توپوتوْپو قوووب رقیبین توروندان کئچیرمهلی ایدیلر. بزهنبعضاً کوماندالارینتاخیملارین هر بیرینین یان-یانا بیر نئچه قاپیسی اولوردواوْلوردو. بزهنبعضاً ایسه کوماندالارتاخیملار کونتاکتداتماسدا اولموردو. قاپی اورتادااوْرتادا قوراشدیریلیردی و هر بیر کومانداتاخیم اونواوْنو میدانین اؤزونه عایید حیسهسیندنحیصّه سیندن ووروبوۇروب توردان کئچیرمهیه چالیشیردی. تسو-جونون آدی ایلک دفعه میللاددان اولاوّل ۳-جو عصره عایید منبعدهقایناقده چکیلیر. «تسو» – توپوتوْپو وورماق،وۇرماق، „جو» ایسه ایچی دولدورولموشدوْلدورولموش دری دئمکدی. ایلک دؤورلرده عسگرلر اوچوناۆچون تمرینلردن اولاناوْلان بوبۇ اویوناوْیون داها سونراسوْنرا زادگانلار آراسینداآراسیندا دا دب دوشموش، نهایت سارایا یول تاپمیشدی. حتی سونق سولالهسیندن اولاناوْلان ایمپئراتورایمپراتور تایزو اؤزو ده تسو-جو اوینایاردی. بوبۇ اویوناوْیون بایراملارین، فئستیواللارینفستیواللارین دا آیریلماز حیصّه سیسی ایدی. ▼
▲لاکین او اویونلار ایندیکی فوتبولا چوخ آز اوخشامیشدیر. فوتبولون وطنینین اینگیلیس اولدوغونو دوشونهنلر چوخدور. اما، معاصر فوتبولا چوخ اوخشایان اویون ۲۰۰۰ ایل اول چینده مؤوجود ایمیش. بو اویون تسو-جو آدلانیردی. بو اویون ایچینه قوش توکو دولدورولموش دری توپلا اوینانیردی. توپا یالنیز الله توخونماق اولمازدی، الدهن باشقا بوتون بدهن عضولری ایله توخونماق، وورماق مومکون ایدی. معاصر تئرمینله دئسک،داها چوخ قول ووران قالیب اولوردو. قاپیلار دیرکلردن و توردان دوزلدیلهن معاصر فوتبول قاپیلارینا چوخ اوخشاییردی. فرق اوندا ایدی کی،تورون اورتاسیندا دیامئتری تخمیناً ۳۰ سانتیمئتر اولان دئشیک اولوردو و توپو محض همین دئشیکدن کئچیرمک لازیم ایدی. کوماندالاردا ۲-دن ۱۶-یا قدر اویونچو اولا بیلردی.
تسو-جو ۱۷-جی عصردن باشلایاراق چینده پوپولیارلیغینیمحبوبیّتینی ایتیریب. بوبۇ اویوناوْیون معاصرمۆعاصیر فوتبولافۇتبولا چوخچوْخ اوْخشادیغینا اوخشادیغینا گؤره، چین فوتبولونفۇتبولون وطنی ده ساییلا بیلر. تصادفی دئییل کی، ۲۰۰۴-جو ایلده فیفا رسمیسی بیلدیرمیشدی کی، تسو-جو معاصرمۆعاصیر فوتبولونفۇتبولون سلفلری آراسینداآراسیندا ان قدیمیدیرقدیمیدیر. ▼
▲تسو-جونون بیر نئچه واریانتی واردی. بیر واریناتدا رقیب کوماندالار توپو قوووب رقیبین توروندان کئچیرمهلی ایدیلر. بزهن کوماندالارین هر بیرینین یان-یانا بیر نئچه قاپیسی اولوردو. بزهن ایسه کوماندالار کونتاکتدا اولموردو. قاپی اورتادا قوراشدیریلیردی و هر بیر کوماندا اونو میدانین اؤزونه عایید حیسهسیندن ووروب توردان کئچیرمهیه چالیشیردی. تسو-جونون آدی ایلک دفعه میللاددان اول ۳-جو عصره عایید منبعده چکیلیر. «تسو» – توپو وورماق، „جو» ایسه ایچی دولدورولموش دری دئمکدی. ایلک دؤورلرده عسگرلر اوچون تمرینلردن اولان بو اویون داها سونرا زادگانلار آراسیندا دا دب دوشموش، نهایت سارایا یول تاپمیشدی. حتی سونق سولالهسیندن اولان ایمپئراتور تایزو اؤزو ده تسو-جو اوینایاردی. بو اویون بایراملارین، فئستیواللارین دا آیریلماز حیصّه سی ایدی.
[[ 1863|۱۸۶۳]]-جو ایلین اوکتیابریندااۇکتوبر یندا [[ London|لندن]]دا توپتوْپ اویونواوْیونو هوسکارلاریآماتورلاری توپلاشیرلارتوْپلاشیرلار. اونلاراوْنلار آراسینداآراسیندا موباهیسه مۆباحیثه گئدیر: فوتبولو "یالنیز آیاقلا" اویناسینلار،اوْیناسینلار، یوخسا "آیاق و الله"؟ "یالنیز آیاقلا" اویوناوْیون ترفدارلاریطرفدارلاری اؤز اتفاقلارینی یارادیرلار. بوبۇ اتفاق دا اویونوناوْیونون ایلک قایدالارینیقایدالارینی ایشلهییب- هازیرلاییرلارحازیرلاییرلار. همین قایدالارقایدالار هئچ ده موکمملمۆکمّل دئییلدی و بیر نئچه اونیللیکاوْن ایللیک عرضینده اونا علاوهلر اولدو،اوْلدو، دییشیکلیکلر ائدیلدی. ▼
▲تسو-جو ۱۷-جی عصردن باشلایاراق چینده پوپولیارلیغینی ایتیریب. بو اویون معاصر فوتبولا چوخ اوخشادیغینا گؤره، چین فوتبولون وطنی ده ساییلا بیلر. تصادفی دئییل کی، ۲۰۰۴-جو ایلده فیفا رسمیسی بیلدیرمیشدی کی، تسو-جو معاصر فوتبولون سلفلری آراسیندا ان قدیمیدیر.
حاکم میدانا فیت (سوت) ایله یالنیز [[ 1878|۱۸۷۸]]-جی ایلده چیخمیشدیر. همین واختا قدر حاکم میداندان کناردا اوتوروردو و اویونچولاراوْیونچولار اونا مراجعت ائتدیکده اونلاریناوْنلارین موباهیسهلرینیمۆباحیثهلرینی حل ائدیردی. اونبیرمئترلیکاوْن بیرمترلیک جریمه زربهسیضربهسی ( پئنالتیپنالتی) [[ 1891|۱۸۹۱]]-جی ایلدهن اویونوناوْیونون قایدالاریناقایدالارینا داخیل ائدیلمیشدیر. [[ 1926|۱۹۲۶]]-جی ایلدهن ایسه بیرباشا کونجدنکۆنجدن زربهضربه ایله وورولانوۇرولان قوللاریقوْللاری دا حسابا آلماغا باشلامیشلار.<ref name="futbol1"/> ▼
▲[[1863|۱۸۶۳]]-جو ایلین اوکتیابریندا [[London|لندن]]دا توپ اویونو هوسکارلاری توپلاشیرلار. اونلار آراسیندا موباهیسه گئدیر: فوتبولو "یالنیز آیاقلا" اویناسینلار، یوخسا "آیاق و الله"؟ "یالنیز آیاقلا" اویون ترفدارلاری اؤز اتفاقلارینی یارادیرلار. بو اتفاق دا اویونون ایلک قایدالارینی ایشلهییب-هازیرلاییرلار. همین قایدالار هئچ ده موکممل دئییلدی و بیر نئچه اونیللیک عرضینده اونا علاوهلر اولدو، دییشیکلیکلر ائدیلدی.
▲حاکم میدانا فیت ایله یالنیز [[1878|۱۸۷۸]]-جی ایلده چیخمیشدیر. همین واختا قدر حاکم میداندان کناردا اوتوروردو و اویونچولار اونا مراجعت ائتدیکده اونلارین موباهیسهلرینی حل ائدیردی. اونبیرمئترلیک جریمه زربهسی (پئنالتی) [[1891|۱۸۹۱]]-جی ایلدهن اویونون قایدالارینا داخیل ائدیلمیشدیر. [[1926|۱۹۲۶]]-جی ایلدهن ایسه بیرباشا کونجدن زربه ایله وورولان قوللاری دا حسابا آلماغا باشلامیشلار.<ref name="futbol1"/>
== فوتبول ایستادیونو ==
[[file:Maracana Stadium.jpg|200px|thumbnail|right|برازیلییادا یئرلشهن ماراکانا ایستادیونو]]
[[Futbol[فوتبول topuتوپو|فوتبول]] میدانی اوزونلوغو ۹۰ - ۱۱۰ مئتر،متر، ائنی ۶۰ - ۷۵ مئترمتر اولاناوْلان دوزبوجاقلیدۆزبوجاقلی شکیلدهدیر. قیسا طرفلرین اورتاسیندااوْرتاسیندا بیر-بیری ایله اوزبوز ایکی قاپی اولور،اوْلور، دری توپوتوْپو دا بوبۇ قاپیلاردان کئچیرمک لازیمدیر. فوتبولفۇتبول قاپیسینین ساحهسی ۱۸ م-دیر (ائنی ۷.۳۲ م، هوندورلویو ۲.۴۴ م). دونیادا ان بؤیوک ایستادیونایستادیوم [[Braziliya|برازیلییابرزیل]]نین [[Rio-de-Janeyro|ریو-دئده-ژانئیروژانیرو]] شهریندهکی "[[Marakana|ماراکانا]]" ایستادیونودورایستادیومودور. "[[Marakana|ماراکانا]]" ایستادیونوایستادیومو ۲۰۰ مین تاماشاچی توتوموناتۇتومونا مالیکدیر.<ref name="futbol1"/>
== فوتبولفۇتبول اوزره دونیا چئمپیوناتیچمپیوناتی ==
{{اساس|فیفا دونیا کوبوکو}}
{{Əsas|FIFA Dünya Kuboku}}
فوتبولفۇتبول اوزره دونیا چئمپیوناتیچمپیوناتی دؤرد ایلدهن بیر تشکیل ائدیلیر. [[1930-cu il|۱۹۳۰-جو ایل]]ده کئچیریلهن ایلک چئمپیوناتینچمپیوناتین قالیبی غالیبی [[Uruqvay|اوروقوایاروگوئه ]] کومانداسیتاخیمی اولموشدوراوْلموشدور. سونونجو چئمپیوناتچمپیونات [[2014-cü il|۲۰۱۴-جو ایل]]ده ۱۱ ایونژۇئن-۱۱ ایولجۇلای تاریخلری آراسینداآراسیندا برازیلییادابرزیلدا کئچیریلمیش و [[Almaniya|آلمان]] میللیمیلّی کومانداسیتاخیمی چئمپیونچمپیون اولموشدوراوْلموشدور.
== قایدالاریقایدالاری ==
رقیبه تپیک وورماق،وۇرماق، بادالاق گلمک، تهلوکهلی هوجوم ائتمک، اونوناوْنون اوستونهاۆستونه آتیلماق، اونواوْنو ال ایله توتماق و ایتلهمک فوتبولچویافۇتبولچویا قاداغان ائدیلیر. قاپیچیدان باشقا هئچ کیم بیلهرکدن الله اوینامامالیدیر. اویونوناوْیونون بوبۇ قایدالاریقایدالاری پوزولدوقداپوْزولدوقدا حاکم جریمه زربهسیضربهسی تعیین ائدیر. اگر اویونچواوْیونچو اویونوناوْیونون قایدالارینیقایدالارینی پوزماقدا داوام ائدرسه، حاکم اونا خبردارلیق ائدیر. فوتبولچوفۇتبولچو بوندانبۇندان سونراسوْنرا دا اویوناوْیون قایدالارینیقایدالارینی پوزورساپوْزورسا اونواوْنو میداندان چیخاریرلار.<ref name="futbol1"/>
=== اوففسیدئآفساید ===
[[file:Assistant referee 15abr2007.jpg|200px|thumbnail|right|یان ختت حاکمی اویوندان کنار وضعیت قئیده آلیب]]
فوتبولدافۇتبولدا " اویوندانکناراویوندان کنار وضعیت" دئییلهن چوخچوْخ موهوممؤهوم بیر آنلاییش وار. بئله بیر وضعیت یاراندیقدا اویناماق اولمازاوْلماز. اگر فوتبولچوفۇتبولچو توپوتوْپو اؤز کومانداتاخیم یولداشینا اؤتوررکهن یولداشی ایله رقیب قاپیچی آراسینداآراسیندا تکجه رقیب قاپیچی قالیبسا، اوندااوْندا "اویوندانکنار وضعیت'' یارانیر. باشقا سؤزله، اؤن هوجوم ختتیندهخطینده مؤقع سئچرکهن قارشیندا قاپیچی دا داخیل اولماقلا آزی ۱ اویونچواوْیونچو اولمالیدیراوْلمالیدیر.<ref name="futbol1"/> ▼
=== اویونوناوْیونون مدتی و داوامئتمهداوام ائتمه واختی === ▼
▲فوتبولدا "اویوندانکنار وضعیت" دئییلهن چوخ موهوم بیر آنلاییش وار. بئله بیر وضعیت یاراندیقدا اویناماق اولماز. اگر فوتبولچو توپو اؤز کوماندا یولداشینا اؤتوررکهن یولداشی ایله رقیب قاپیچی آراسیندا تکجه رقیب قاپیچی قالیبسا، اوندا "اویوندانکنار وضعیت'' یارانیر. باشقا سؤزله، اؤن هوجوم ختتینده مؤقع سئچرکهن قارشیندا قاپیچی دا داخیل اولماقلا آزی ۱ اویونچو اولمالیدیر.<ref name="futbol1"/>
فوتبولفۇتبول ماتچی هر بیری ۴۵ دقیقه اولاناوْلان ایکی حیسهدنحیصّه دن عبارتدیر. هر بیر حیسهحیصّه فاصیلهسیز داوام ائدیر، یعنی توپتوْپ میدانین کناریندا اولسا بئله، اویوناوْیون دیانمیر. حیصّه لرلر آراسیندا آراسیندا فاصیله عادتهن ۱۵ دقیقه چکیر. باش حاکم اویونوناوْیونون رسمی خرونومئتریستدیر و اوزئتمهلره، اویونچواوْیونچو زدهلرینه و سایر دیاندیریلمالارا گؤره ایتیریلهن دقیقهلری او، حیسهنینحیصّه نین سونوناسوْنونا علاوه ائده بیلر. علاوه واختین مدتی رئفئرینین سلاهیتیندهدیرصلاحیتیندهدیر. یالنیز باش حاکم اویونواوْیونو باشا چاتدیرا بیلر. ▼
علاوه واخت ۱۸۹۱ ایلده اوینانیلاناوْینانیلان [[ Stokایستوک Sitiسیتی FKفوتبال کولوبو|ایستوک سیتی]]-[[ Astonآستون ویلا Villaفوتبال FKکولوبو|آستون ویللاویلا]] اویونوندااوْیونوندا باش وئرهن اینسیدئنتدنحادیثهدن سونراسوْنرا فوتبولدافۇتبولدا تطبیق ائدیلمهیه باشلاندی. ایستوک سیتی ۰:۱ اودوزان واختی، اویونوناوْیونون سونونداسوْنوندا اونلاراوْنلار پئنالتیپنالتی زربهسینیضربهسینی قازاندیلار،قازاندیلار، اما آستون ویللانینویلانین قاپیچیسی توپوتوْپو گؤیه وورموشدو،وۇرموشدو، و توپتوْپ مئیدانچانین لازیم اولاناوْلان یئرینه قاییدانادک، اویوناوْیون واختی بیتمیشدیر، و آرتیق حاکم اویونواوْیونو دیاندیرمیشدیر.<ref>تهئ سوندای تیمئس ''ایللوستراتئد هیستوری اوف فووتباللفوتبال'' رئئد اینتئرناتیونال بووکس لیمیتئد ۱۹۹۶. پ.۱۱ [[:ائن:ایسپئجیال:بووکسوورجئس/۱۸۵۶۱۳۳۴۱۹|ایسبن ۱-۸۵۶۱۳-۳۴۱-۹]]</ref> همچینینبیرده علاوه واخت قایداسیقایداسی ایله بیرلیکده قبول ائدیلدی کی، هر هانسی حیسهنینحیصّه نین سونونداسوْنوندا ۱۱ مئترهلیکمترهلیک جرمه زربهسیضربهسی تعیین ائدیلرسه، او زربهنیضربهنی یئرینه یئتیرمهدن، اویوناوْیون بیته بیلمز.<ref>[https://web.archive.org/web/20080603064822/http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws7_03.htm "Laws اوف تهئ گامئ (Law ۷.۳–تهئ دوراتیون اوف تهئ ماتجه)"]. فیفا. آرجهیوئد فروم تهئ اوریگینال </ref> ▼
▲=== اویونون مدتی و داوامئتمه واختی ===
▲فوتبول ماتچی هر بیری ۴۵ دقیقه اولان ایکی حیسهدن عبارتدیر. هر بیر حیسه فاصیلهسیز داوام ائدیر، یعنی توپ میدانین کناریندا اولسا بئله، اویون دیانمیر. حیصّه لر آراسیندا فاصیله عادتهن ۱۵ دقیقه چکیر. باش حاکم اویونون رسمی خرونومئتریستدیر و اوزئتمهلره، اویونچو زدهلرینه و سایر دیاندیریلمالارا گؤره ایتیریلهن دقیقهلری او، حیسهنین سونونا علاوه ائده بیلر. علاوه واختین مدتی رئفئرینین سلاهیتیندهدیر. یالنیز باش حاکم اویونو باشا چاتدیرا بیلر.
لیقا یاریشلاریندا اویوناوْیون هئچ-هئچه ده بیته بیلر. اساس واختدا حساب هئچ-هئچه ایله بیتسه، اویونااوْیونا علاوه ایکی دنه ۱۵ دقیقهلیک علاوه حیصّه لرلر اوینانیلااوْینانیلا بیلر. اگر علاوه واختادا قالیبغالیب مویینلشمهدیسه،معیّن اوندالشمهدیسه، اوْندا بعضی یاریشلاردا پئنالتیپنالتی سئرییاسیسریاسی تطبیق اولونور. پئنالتیپنالتی زربهلریندهضربهلرینده وورولانوۇرولان قوللار،قوْللار، یئکوننهایی حسابا علاوه اولونمورلار.<ref name=":0">ایفاب. "پروجئدورئس تو دئتئرمینئ تهئ winner اوف آ ماتجه اور هومئ-آند-away". ''[http://www.fifa.com/mm/document/affederation/generic/81/42/36/lawsofthegame_2010_11_e.pdf Laws اوف تهئ گامئ ۲۰۱۰/۲۰۱۱]'' (پدف). فیفا. پپ. ۵۱–۵۲. </ref> ▼
▲علاوه واخت ۱۸۹۱ ایلده اوینانیلان [[Stok Siti FK|ایستوک سیتی]]-[[Aston Villa FK|آستون ویللا]] اویونوندا باش وئرهن اینسیدئنتدن سونرا فوتبولدا تطبیق ائدیلمهیه باشلاندی. ایستوک سیتی ۰:۱ اودوزان واختی، اویونون سونوندا اونلار پئنالتی زربهسینی قازاندیلار، اما آستون ویللانین قاپیچیسی توپو گؤیه وورموشدو، و توپ مئیدانچانین لازیم اولان یئرینه قاییدانادک، اویون واختی بیتمیشدیر، و آرتیق حاکم اویونو دیاندیرمیشدیر.<ref>تهئ سوندای تیمئس ''ایللوستراتئد هیستوری اوف فووتبالل'' رئئد اینتئرناتیونال بووکس لیمیتئد ۱۹۹۶. پ.۱۱ [[:ائن:ایسپئجیال:بووکسوورجئس/۱۸۵۶۱۳۳۴۱۹|ایسبن ۱-۸۵۶۱۳-۳۴۱-۹]]</ref> همچینین علاوه واخت قایداسی ایله بیرلیکده قبول ائدیلدی کی، هر هانسی حیسهنین سونوندا ۱۱ مئترهلیک جرمه زربهسی تعیین ائدیلرسه، او زربهنی یئرینه یئتیرمهدن، اویون بیته بیلمز.<ref>[https://web.archive.org/web/20080603064822/http://www.fifa.com/flash/lotg/football/en/Laws7_03.htm "Laws اوف تهئ گامئ (Law ۷.۳–تهئ دوراتیون اوف تهئ ماتجه)"]. فیفا. آرجهیوئد فروم تهئ اوریگینال </ref>
ایکی اویونلوق یاریشلاردا هر بیر کومانداتاخیم اؤز میدانیندا بیر اویوناوْیون کئچیردیر، و هانسی کوماندانینتاخیمین نؤوبتی مرحلهیه کئچجیینی ایکی اویونوناوْیونون عمومی حسابی بللی ائدیر. حساب برابر اولارسا، اوندااوْندا قوناق ایستادیونداایستادیومدا وورولانوۇرولان قوللارقوْللار قالیبیغالیبی مویینلشدیریرمعیّن لشدیریر. بوبۇ کیمی اویونلاردااوْیونلاردا هئچ هئچه اولارسا بئله علاوه واختا و پئنالتیپنالتی سئرییاسیناسریاسینا احتیاج اولمور.<ref name=":0" /> ▼
▲لیقا یاریشلاریندا اویون هئچ-هئچه ده بیته بیلر. اساس واختدا حساب هئچ-هئچه ایله بیتسه، اویونا علاوه ایکی دنه ۱۵ دقیقهلیک علاوه حیصّه لر اوینانیلا بیلر. اگر علاوه واختادا قالیب مویینلشمهدیسه، اوندا بعضی یاریشلاردا پئنالتی سئرییاسی تطبیق اولونور. پئنالتی زربهلرینده وورولان قوللار، یئکون حسابا علاوه اولونمورلار.<ref name=":0">ایفاب. "پروجئدورئس تو دئتئرمینئ تهئ winner اوف آ ماتجه اور هومئ-آند-away". ''[http://www.fifa.com/mm/document/affederation/generic/81/42/36/lawsofthegame_2010_11_e.pdf Laws اوف تهئ گامئ ۲۰۱۰/۲۰۱۱]'' (پدف). فیفا. پپ. ۵۱–۵۲. </ref>
۱۹۹۰ ایللرین سونلارینداسوْنلاریندا ۲۰۰۰ ایللرین اولیندهاوّلینده فوتبولفۇتبول آسسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی پئنالتیپنالتی سئرییاسینیسریاسینی ایستیفاده ائتمهدن، قالیبیغالیبی معینبللی ائتمک اوچوناۆچون ائکسپئریمئنتلرتستلر کئچیردمهیه باشلادی. اونلاراوْنلار '''"قیزیل"''' (علاوه واختدا ایلک قولوقوْلو وورانوۇران کوماندا،تاخیم، اویونوناوْیونون قالیبیغالیبی اولوراوْلور) و '''"بورونج"''' (علاوه واختدا ایلک قولوقوْلو وورانوۇران کومانداتاخیم قالیبغالیب اولمور و اگر هانسیسا علاوه حیسهدنحیصّه سونرادن سوْنرا کوماندالاردان تاخیملاردان بیری حسابدا اؤندهدیرسه، اوندااوْندا قالیبغالیب همین او، کلوبدو) توپلاریتوْپلاری تطبیق ائتمهیه باشلادیلار. قیزیل قولقوْل [[ Futbolفۇتبول üzrəاوزره dünyaدونیا çempionatıچمپیوناتی 1998۱۹۹۸|۱۹۹۸]] و [[ Futbolفوتبول üzrəاوزره dünyaدونیا çempionatıچمپیوناتی 2002۲۰۰۲|۲۰۰۲]] ایلین دونیا چئمپیوناتینداچمپیوناتین دا ایستیفاده اولونموشدور. دونیا چئمپیوناتینداچمپیوناتین دا قیزیل قولونقوْلون حل ائتدیی ایلک اویوناوْیون ۱۹۹۸ ایلده کئچیریلهن [[ Fransaفرانسه milli futbolمیلّی komandasıفوتبول تاخیمی|فرانسه ]]-[[ Paraqvayپاراگوئه milliمیلّی futbolفوتبول komandasıتاخیمی| پاراقوایپاراگوئه]] اولموشدوراوْلموشدور. آلمان میللیسیمیلّیسی قیزی توپتوْپ ساسیندهساسینده معتبر تورنیردهتورنمنتده ایلک قلبهغلبه قازانان کومانداتاخیم اولموشدور،اوْلموشدور، اونلاراوْنلار [[ UEFAیوفا Avropaآوروپا Kubokuکوبوکو 1996۱۹۹۶| آورویورو ۱۹۹۶]] فینالیندا اولیوئراولیور بیرهوففونبیرهوفون قیزیل قولوقوْلو ایله [[ Çexiyaچک milliمیلّی futbolفوتبول komandasıتاخیمی| چئخییاچک]] میللیسینهمیلّیسینه قالیبغالیب گلمیشدیلر. بورونج قولقوْل [[ UEFAیوفا Avropaآوروپا Kubokuکوبوکو 2004۲۰۰۴| آورویورو ۲۰۰۴]] تطبیق ائدیلمیشدیر. هر ایکی ائکسپئریمئنتتست فوتبولفۇتبول آسسوسیاسییالارینینآسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی طرفیندن لغو ائدیلمیشدیر.<ref>جوللئتت، میکئ (۲ ژولی ۲۰۰۴). [http://www.rediff.com/sports/2004/jul/02silver.htm "تیمئ روننینگ اووت فور سیلوئر گوال".] Rediff.com. رئوتئرس. [https://web.archive.org/web/20071102232630/http://www.rediff.com/sports/2004/jul/02silver.htm آرجهیوئد]</ref> ▼
▲ایکی اویونلوق یاریشلاردا هر بیر کوماندا اؤز میدانیندا بیر اویون کئچیردیر، و هانسی کوماندانین نؤوبتی مرحلهیه کئچجیینی ایکی اویونون عمومی حسابی بللی ائدیر. حساب برابر اولارسا، اوندا قوناق ایستادیوندا وورولان قوللار قالیبی مویینلشدیریر. بو کیمی اویونلاردا هئچ هئچه اولارسا بئله علاوه واختا و پئنالتی سئرییاسینا احتیاج اولمور.<ref name=":0"/>
▲۱۹۹۰ ایللرین سونلاریندا ۲۰۰۰ ایللرین اولینده فوتبول آسسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی پئنالتی سئرییاسینی ایستیفاده ائتمهدن، قالیبی معین ائتمک اوچون ائکسپئریمئنتلر کئچیردمهیه باشلادی. اونلار '''"قیزیل"''' (علاوه واختدا ایلک قولو ووران کوماندا، اویونون قالیبی اولور) و '''"بورونج"''' (علاوه واختدا ایلک قولو ووران کوماندا قالیب اولمور و اگر هانسیسا علاوه حیسهدن سونرا کوماندالاردان بیری حسابدا اؤندهدیرسه، اوندا قالیب همین او، کلوبدو) توپلاری تطبیق ائتمهیه باشلادیلار. قیزیل قول [[Futbol üzrə dünya çempionatı 1998|۱۹۹۸]] و [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|۲۰۰۲]] ایلین دونیا چئمپیوناتیندا ایستیفاده اولونموشدور. دونیا چئمپیوناتیندا قیزیل قولون حل ائتدیی ایلک اویون ۱۹۹۸ ایلده کئچیریلهن [[Fransa milli futbol komandası|فرانسه]]-[[Paraqvay milli futbol komandası|پاراقوای]] اولموشدور. آلمان میللیسی قیزی توپ ساسینده معتبر تورنیرده ایلک قلبه قازانان کوماندا اولموشدور، اونلار [[UEFA Avropa Kuboku 1996|آورو ۱۹۹۶]] فینالیندا اولیوئر بیرهوففون قیزیل قولو ایله [[Çexiya milli futbol komandası|چئخییا]] میللیسینه قالیب گلمیشدیلر. بورونج قول [[UEFA Avropa Kuboku 2004|آورو ۲۰۰۴]] تطبیق ائدیلمیشدیر. هر ایکی ائکسپئریمئنت فوتبول آسسوسیاسییالارینین بئینلخالق شوراسی طرفیندن لغو ائدیلمیشدیر.<ref>جوللئتت، میکئ (۲ ژولی ۲۰۰۴). [http://www.rediff.com/sports/2004/jul/02silver.htm "تیمئ روننینگ اووت فور سیلوئر گوال".] Rediff.com. رئوتئرس. [https://web.archive.org/web/20071102232630/http://www.rediff.com/sports/2004/jul/02silver.htm آرجهیوئد]</ref>
[[ 23 oktyabr|۲۳ اوکتیابراۇکتوبر ]] [[ 1963|۱۹۶۳]]-جو ایلده [[لندن]]دا غئیریغیری-عادی بیر فوتبولفۇتبول ماتچی کئچیریلدی. دونیانین ییغما کومانداسیتاخیمی اویناییردی. "عصرین ماتچی" آدینی آلمیش بوبۇ اوْیونو اویونوتلویزیون تئلئویزییا بوتونبۆتون دونیایا گؤستریردی. فوتبولونفۇتبولون یوزیللیک یوبیلئیی بوبۇ جور قئید ائدیلیردی. اویونوناوْیونون [[لندن]]دا کئچیریلمهسینین و کوماندالاردانتاخیملاردان بیرینین [[اینگیلیس]]نین ییغما کومانداسیتاخیمی اولماسینیناوْلماسینین ایضاحی سادهدیر: فوتبولونفۇتبولون وطنی [[اینگیلیس]] ساییلیر. اویونوناوْیونون قالیبیغالیبی [[اینگیلیس]] اولدواوْلدو (۲:۱).<ref name="futbol1"/> ▼
▲[[23 oktyabr|۲۳ اوکتیابر]] [[1963|۱۹۶۳]]-جو ایلده [[لندن]]دا غئیری-عادی بیر فوتبول ماتچی کئچیریلدی. دونیانین ییغما کومانداسی اویناییردی. "عصرین ماتچی" آدینی آلمیش بو اویونو تئلئویزییا بوتون دونیایا گؤستریردی. فوتبولون یوزیللیک یوبیلئیی بو جور قئید ائدیلیردی. اویونون [[لندن]]دا کئچیریلمهسینین و کوماندالاردان بیرینین [[اینگیلیس]]نین ییغما کومانداسی اولماسینین ایضاحی سادهدیر: فوتبولون وطنی [[اینگیلیس]] ساییلیر. اویونون قالیبی [[اینگیلیس]] اولدو (۲:۱).<ref name="futbol1"/>
== عادتلر ==
=== کؤینک دییشدیرمک ===
دونیادا فوتبولفۇتبول ماتچیندان سونراسوْنرا ایلک دفعه رقیبله کؤینک دییشدیرمک ریتوالی [[۱۹۲۱]]-جی ایلده باش وئرمیشدیر. [[۱۹۲۱]]-جی ایل [[۱۴ مایینامئی]]ینا کیمی فرانسه اینگیلیس ایله ۱۵ اویوناوْیون کئچیرسه ده، یالنیز [[۱۹۲۱]]-جی ایلده قلبهغلبه قازانا بیلمیشدی. غئیریغیری-پئشکارحرفه فرانسیزای فوتبولچولارفرانسه فۇتبولچولار ۳۵.۰۰۰ آزارکئشینطرفدارین اؤنونده ۵:۲ حسابلا پئشکارحرفه ای اینگیلیس فوتبولچولاریفۇتبولچولاری اوزریندهاۆزرینده قلبهغلبه قازانیرلار. دئییلنه گؤره، فرانسیزلارفرانسهلار او قدر سئوینیرلر کی، خاطره اولسوناوْلسون دئیه، رقیب اویونچولارااوْیونچولارا کؤینکلرینی دییشدیرمک تکلیفی ائدیرلر. اینگیلیسلراینگیلیس لر تکلیفی قبول ائتمهیه مجبور اولورلاراوْلورلار. بوبۇ زامان فرانسیزلارینفرانسه لارین کؤینکلری پامبیقدان، اینگیلیسلرینکی ایسه ایپکدن ایمیش. <ref>http://bilirsenmi.blogspot.com/2014/07/ny-gor-futbolcular-oyundan-sonra.html</ref>
== ایستینادلار ==
== خاریجی کئچیدلر ==
{{ایدمان تۆره لری}}
{{فیفا}}
[[بؤلمه:فوتبول]]
[[بؤلمه:ایدمان]]
|