فیزیک: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

[[فایل:CollageFisica.jpg|بندانگشتی|فیزیک]]

[[file:Pahoeoe fountain original.jpg|thumb|left|[[Parabol|پارابول]] شکلینده آکان [[lav|لاو]] [[Galileo|گالیلو]]'نون دوشن جیسیملر یاساسییلا بیرلیکته [[kara cisim ışınımı|کارا جیسیم ایٛشینی‌می]]نی دا گؤستریر – سیجاکلیک کاراجیسمین رنگیندن یولا چیکیلاراک تثپیت ادیلبیلیر.]]

'''فیزیک'''([[یونان دیلی|یونانجا]]:φύσις طبیعت و φυσικῆ دوغال بیلگیلری) طبیعتین(دوغالین) خاصیت‌لرین مطالعه ائتمه‌یه وئریلن بیلگیلر آدی.ماده‌نین [[فضازامان]]دا حرکتی انرژی و قووتی‌ده شامیل و بؤتون مربوط اولان قاعیده‌لری بیرلیکده یوللاشدیران دوغال بیلگیلردیر.فیزیک بیلیمینده انرژی ،گؤج،[[کوتله]]،[[الکتریک یوکو]]،[[الکتریک مئیدانی]]،[[الکترومغناطیس مئیدانی]]،[[اوزای]]،[[زامان]]،[[اتوم]] و [[ایشیق]] کیمی مفهوم لار ایشلنیر.

'''فیزیک''' [[یونانجا]] '''«فیوزیس»''' – مادی عالمین اوْبیکتیو خاصه‌لرینی اؤیره‌نه‌ن طبیعت علملرین‌دن بیری‌دیر. فیزیک سؤزونو علمه ایلک دفعه قدیم یونان فیلوسوفو [[ارسطو]] گتیرمیش‌دیر. اوْ، اثرلرین‌ده قدیم شرق و یونان علملرینین بۆتون نالیتلرینی توْپلاییب، سیستملشدیرمیش‌دیر. فیزیک ایله یاناشی، [[مکانیک]]، [[متورولوگییا|مترولوژی مسئله‌لر حاقیندا]] اثرلری ده اوْلموش‌دور. داها سوْنرا فیزیک آنلاییشینی آذربایجان دیلینه ۱۱-جی عصرده یاشامیش داهی آذربایجان فیلوسوفو [[بهمنیار آذربایجانی|بهمیار ال-آذربایجانی]] ایشلتمیش‌دیر. هله قدیم دؤورلردن اینسانلار طبیعت‌ده باش وره‌ن حادثه‌لرین سببلرینی آنلاماغا چالیشمیشلار: «کولیین اسمه‌سینه سبب ندیر؟»، «سما نه اۆچون ماوی‌دیر؟»، «یاغیش نیه یاغیر؟»، «آتیلان داش نیه یره دوشور؟»...

فیزیک ایسه یر کوره‌سینین داخیلین‌ده، قابیغین‌دا، آتموسفرین‌ده و بیرده اۇلدوزلار عالمین‌ده باش وره‌ن حادثه‌لری تدقیق ادیر، اوْنلارین عمومی قانوناویغونلوقلارینی مویینلشدیریر. فیزیکی بیلیکلر بیولوژی، کیمیوی، جوغرافی، نجومی، گولوژی حادثه‌لری آنلاماق اۆچون چوْخ اهمیت‌لی‌دیر.

 

 

 

عالیملر طبیعت حادثه‌لرینین اؤیرنیلمه‌سینی سادلش‌دیرمک اۆچون جانلی و جان‌سیز جیسیملرین اوْخشارلارینی – موْدللرینی یارادیر، لابوراتوریا شرایطین‌ده آراش‌دیرمالار آپاریرلار. ماده‌لرین قورولوش و خاصه‌لرینی اؤیره‌نمک آماچله بعضاً اوْنلارین بللی فوْرما وریلمیش تصوّرلرین‌دن ایستیفاده ادیلیر.

 

دمه‌لی، جیسیملر ماده‌دن تشکیل اوْلونموش‌دور. ماده‌لرین اؤزونمخسوس آدلاری وار: قیزیل، گوموش، دمیر، قورغوشون، آلومینیوم... اوْخشار ماده‌لر ده بللی آدلا قروپلاشدیریلیر؛ مثلاً، یوخاری‌دا سادالانان ماده‌لر دمیر آدلانیر. جیسمین تصوّر اوْلونان سادلشدیریلمیش فوْرماسی ایسه موْدل‌دیر. موْدله جیسمین اله خاصه‌لری وریلیر کی، آراش‌دیرما آپارماق اۆچون یارارلی اوْلسون. مثلاً، قلوبوس یر کوره‌سینین موْدلی‌دیر. قلوبوس ظاهره‌ن یر کوره‌سینه بنزییر. لاکین یر کوره‌سی بیر چوْخ خصوصیتلرینه گؤره قلوبوس‌دان تماماً فرق‌لنیر.