متورولوژی: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

== متورولوژی حاقیندا معلومات ==

 

متورولوژی [[آتموسفر]] و اوْرادا باش وره‌ن حادثه‌لری اؤیرنیر. متورولوژی حاقیندا ایلک تصوّرلری ارادان اوّل ۳۴۰-جی ایلده یونان عالیمی [[ارسطو]] ورمیش‌دیر. اوْ "متورولوژی" آدلی اثرین‌ده بۇ علم حاقیندا معلومات ورمیش‌دیر. بۇ اثر هله ده هاوا، [[ایقلیم]]، [[کیمیا]]، [[آسترونومییا]] و [[جوغرافییا]] اۆچون قایناق رولونو اوْیناییر. اثرده [[بولود|بولودلار]]، [[یاغیش]]، [[قار]]، [[کولک]]، [[دولو (یاغینتی)|دولو]]، [[ایلدیریم]] و [[قاسیرغا]] حاقیندا معلومات احاطه اوْلونوب. همین زامانلاردا، سمادان دۆشه‌ن جیسیملر "[[متور|متوروید]]" آدلاندیریل‌دی. بونا گؤره ده متورولوژی سؤزو بۇ سؤزدن گلیر. "متوروس" یونانجا یۆکسک‌ده دایانان دمک‌دیر. بۇ متورویدلر کی، یئر سطحینه باشقا پلانتلردن گلیر. سو و یا بوز شکلین‌ده دۆشه‌ن جیسیملر ایسه هیدرومتوروید آدلانیر.

 

متورولوژینین اینکیشافینین نؤوبتی مرحله‌سی ۱۹۵۰-جی ایللرده، [[بیگی سایار تکنولوژیسی]] و ریاضی مودللرین اینکیشافی ایله باغلی‌دیر. عینی زامان‌دا بۇ اۆصوللار واسطه‌سیله، [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری]]-این [[نیو جرسی]] ایالتین‌دا بیر قروپ عالیم [[هاوا پروقنوزو]] ورمه‌یه چالیشمیشلار. حال-حاضیردا بیگی سایارلر واسطه‌سیله هاوا مۆشاهیده‌لری و پروقنوزلار آوتوماتلاشدیریلمیش‌دیر. [[ایکینجی دونیا ساواشی]]ندن سوْنرا حربی هاوا واسطه‌لری، ایستیفاده اۆچون یارارلی وضعیت‌ده اوْلانلاردان [[متورولوژی اؤلچمه‌لر]] اۆچون ایستیفاده ادیل‌دی. بۇ طیّاره‌لر لازی‌می جیهاز آوادان‌لیقلاری ایله تجهیز اوْلون‌دو. ۱۹۹۰-جی ایللرین اوْرتالارینا چاتدیق‌دا بۇ جیهازلار یئرینی [[دوپلر راداری]] ایله دییش‌دی. بۇ رادار واسطه‌سیله [[قاسیرغا]]لارین پروقنوزو و تتقیقاتلاری گنیشله‌ن‌دی. ۱۹۶۰-جی ایلده ایلک [[هاوا پیکی]] ([[تیروس I]]) سمایا بوراخیل‌دی. بئله‌لیکله، بۇ پیک داها گنیش و فایدالی معلومات ورمک قابیلیتینه مالیک اوْلورلار. پیکلر، گجه زامانی، بولودلارین حرکتی، سو بوخارینین حرکتی و س. کیمی یئر سطحین‌دن اؤلچولمه‌سی چتین اوْلان معلوماتلاری موته‌مادی اوْلاراق یئر سطحینین منطقه‌لرینه اؤتورمه‌یه ایمکان وریر. متورولوژی اینکیشافی نتیجه‌سینده گله‌جک‌ده بیر و یا بیر نچه هفته سوْنرانین بئله هاوا پروقنوزونو ورمک مۆمکون اوْلاجاق‌دیر.

 

 

== آتموسفرین آراشتیرما یوْل لاری ==

 

رادیوزوند آرولوژی جیهاز اوْلوب، تِمپراتور، تضییق و روتوبت‌لیک وریجی‌سین‌دن، کود قورغوسون‌دان و رادیووریجی‌دن عبارت‌دیر. رادیوزون‌دو سربست اۇچوشا قال‌دیرماق اۆچون خصوصی رزین طبقه‌دن ایستیفاده اوْلونور. مۆختلیف هوندورلوکلرده اؤلچولموش متورولوژی المنتلر رادیوسیقناللار واسطه‌سی ایله یئره وریلیر، کود آچیلیر و آنالیز ادیلیر. دولایی یوْللارلا آتموسفرین قاتلاری اؤیرنیلیر. سدف کیمی و گوموشو بولودلار، متوریتلرین ایزی، دالغالارین یاییلماسی و باشقا مۆشاهیده‌لر آپارماقلا هاوانین ترکیبی، تِمپراتورو، تضییقی، روتوبت‌لیگی و هاوا آخینلاری حاقین‌دا معلومات آلماق اوْلور.

آراشتیرما یوْل لاری ایکی جوردور:

 

 

== آتموسفرین قورولوشو و خصوصیتلری ==

آتموسفرین دقیق ایفاده اوْلونموش یالنیز آشاغی سرحدی – یئر سطحی وار. آتموسفرین یوخاری سرحدینی گؤسترمک اوْلدوقجا چتین‌دیر، چونکی هاوانین سیخ‌لیغی هوندورلوک آرتدیقجا آزالیر و تخمیناً ۱۰۰ km-ده یئر ستهیندکین‌دن میلیون دفعه آز اوْلور. بیرباشا و دولایی مۆشاهیده‌لرین نتیجه‌لری گؤستریر کی، آتموسفه لای‌لی قورولوشا مالیک‌دیر. تِمپراتورون شاقولی پایلانماسینا گؤره آتموسفر بش اساس طبقه‌یه (لایا) بؤلونور: