تانرؽتانری فوق البشر و اینسان‌لار اوزرینده حاکیمیتی اولان وارلیق. یارادیجی، ایلاه ([[الله]]).{{سخ}}
اولو تئیری، خان تنگری کیمی ایفاده‌لر تئز-تئز گئچر. بعضی تۆرکتورک قوملاریندا قورویوجو روح‌لار اوچون ده ایشله نیر؛ سو تئیری‌سی، یئر تئیری‌سی کیمی. اصلینده کایناتین هر یعنین‌داکی بۇ روح‌لار بیر بوتون‌دور و بیر-بیرینه باغلی‌دیر. وئریلن آدلار بیر علامتدن عبارت‌دیر.
ایسلام اولی تانرؽ‌چی‌لیقتانری‌چی‌لیق (تئنگریجی‌لیک) فورموندا سیستملی بیر قورولوشا صاحیب اولاراق بوتون جامیعه نی حیاتا ایشلمیشدیر.{{سخ}}
ایسلامیتله بیرلیکده تک و موطلق یارادیجی گوج اولاراق و باشقا هئچ بیر وارلیغا خاس اولمایاجاق بیر آدلا «الله» سؤزو قبول گؤرموش‌دور. تۆرکلرتورکلر تانرؽلارینتانریلارین آدلارینین سونونا '''تویون''' و یا '''باتور''' صیفت‌لرینی گتیررکن، موغول‌لار داها چوْخ ساقان (ساقاغان) «آغ»، اولان (اولاغان) «قیرمیزی» صیفتینی ایستیفاده ائدرلر.{{سخ}}
ایسلامدا اللاهین ۹۹ آدی واردیر. تۆرکلرینتورکلرین قوتسال سایی سی اولان ۹ ایله ایلگیلی اولدوغو اوچون رورک‌لرده چوْخ بؤیوک ماراق گؤرموش‌دور. موغول‌لارین «هوهئه مونهئه تئنگئری»(Hühe Münhe Tengeri)، تۆرکلرینتورکلرین ایسه «کؤکئه مؤنگئه تئنگری» (Köke Mönge Tengri) یعنی «سونسوز گؤی تانرؽ‌سیتانری‌سی» شکلینده‌کی تعیین ائتمه‌لری تانرؽتانری آنلاییشلارینی خولاصه اولاراق اورتایا قویماقدادیر.
== آد و صیفتلر ==
== اتیمولوژی ==
(دان/تان) کؤکوندن آلینمیشدیر. شاشیرما، تعجّوب و حئیرت ائتمه آنلاملاری واردیر. دان چاغی صوبح آنلامیندا دا ایشلنیر. سومئر (شومئر) منشألی‌دیر. سومر دیلینده دینگیر و یا تینگیر اولاراق ایشتیراک ائدر. «تانیماق»، «تان» کیمی سؤزلرله علاقه‌لی‌دیر. اسکی تۆرکجه،تورکجه، موغول و حتی تونقوس-مانچور دیل‌لرینده سایماق، حیسابلاماق، بیلمک، بیلگی یئییه سی اولماق معنالاری احتیوا ائدن بیر کؤکدور. موغول «تئنرئه» فعلی گوجلندیرمک، تنگر ایسه گؤی معناسی داشیییر.
