تورکیه: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷۴:
}}
 
'''تۆرکیه جومهوریتی'''،<ref>http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf</ref> [[آسیا]] قطعه‌سینین باتی‌سیندا یئر آلان و [[اوروپا]]دا دا توْرپاغی اوْلان بیر دؤلتدیر. تۆرکیه جومهوریتی‌نین باش‌کندی [[آنکارا]] شهریدیر. نۆفوس ی ایسه ۸۰٬۰۰۰٬۰۰۰ میلیون حودودوندا دیر.
تورکیه گونوموزده باغیمسیز یئددی [[تورک دؤلتلر]]یندن بیریدیر. تورکیه سیاست ایله ایقتیصاد بیلیجی‌لرینین باخیشیندا بؤیوک ایقتیصادی - نیظامی اولاناقلارلا بیر بؤلگه‌سل گۆجدور.<ref>Stratfor: "The Geopolitics of Turkey", by George Friedman. July 31, 2007.</ref><ref>Stratfor: "Turkey and Russia on the Rise", by Reva Bhalla, Lauren Goodrich and Peter Zeihan. March 17, 2009.</ref>
 
'''تۆرکیه''' و یا رسمی آدی‌ایله '''تۆرکیه جومهوریتی'''<ref>http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf</ref>({{Lang-tr|TÜRKIYE CUMHURIYETI}}) _ [[آسیا]] قطعه‌سی‌نین باتی‌سیندا یئر آلان و [[اوروپا]]دا دا توْرپاغی اوْلان بیر اؤلکه و دؤولت‌دیر. تۆرکیه جومهوریتی‌نین باش‌کندی [[آنکارا]] شهریدیر، آنکارا تورکیه‌نین ایکینجی بؤیوک شهری‌دیر، اما تورکیه‌نین ان بؤیوک شهری [[ایستانبول]] شهری‌دیر. تورکیه‌نین نۆفوسو ۸۰٬۰۰۰٬۰۰۰ میلیون حودودوندا دور. تورکیه گونوموزده باغیمسیز یئددی [[تورک دؤلتلر]]یندن بیری‌دیر. تورکیه سیاست ایله ایقتیصاد بیلیجی‌لری‌نین باخیشیندا بؤیوک ایقتیصادی - نیظامی اولاناقلارلا بیر بؤلگه‌سل گۆجدور.<ref>Stratfor: "The Geopolitics of Turkey", by George Friedman. July 31, 2007.</ref><ref>Stratfor: "Turkey and Russia on the Rise", by Reva Bhalla, Lauren Goodrich and Peter Zeihan. March 17, 2009.</ref>
== جغرافیا ==
 
== جوغرافیاسی ==
آسیانین گۆنئی-باتی سیندا، [[قارا دنیز]] و [[آرالیق دنیزی]] نین آراسینداکی، [[آنادولو]] یاریم آداسیندا یئرلشیر. توْپراغلاری (ایچ سو حؤوزه‌لری ایله بیرلیکده) ۷۸۳٫۵۸۰ کیلومتر مربع (ک‌م²)تشکیل ائدیر.
 
تۆرکیه دوْغودان [[گورجوستان]]، [[ارمنیستان]]، [[آذربایجان]] و [[ایران]] ایله، گۆنئی دنگۆنئی‌دن [[عراق]] و [[سوریه]] ایله، باتی دانباتی‌دان ایسه [[یونان]] و [[بولغاریستان]] ایله سینیرلانیر. اؤلکه‌نین [[مرمره دنیزی|مرمره]]، [[اژه دنیزی|اژه]]، [[آرالیق دنیزی]] و [[قارا دنیز]]له ایحاطه اولونماسی دونیا اوقیانوسااوقیانوس‌لارینا چیخیش وئریر.
 
ان بؤیۆک داغ [[آرارات|آغری داغیدیر]]، ان بؤیۆک گؤلو ایسه [[وان گؤلو]]دور.
خط ۸۸:
ایقلیم اولاراق گۆنئی ده آرالیق دنیزی ساحلینده آرالیق ایقلیمی گؤرۆنۆر.
 
== اداریایداری بؤلۆنۆش ==
تورکیه نین باشکندی آنکارا دیر. اؤلکه ده ان بویوک اداری بولوم ایل (سانجاق) دیر و ۸۱ ایل وار دیر. بیر ایل: ایل اورتاسی، ایلچه اورتالاری و ایلچه لره باغلی کؤی لردن تشکیل تاپیر. ایل لرین اداره سی دؤلتین منصوب والی سینین الینده دیر.
[[ایستانبول]] (۱۳ میلیون)، آنکارا (۵ میلیون)، [[ایزمیر]] (۴ میلیون)، [[بورسا]] (۳ میلیون) و [[آدانا]] (۲ میلیون) لا تورکیه نین بئش ان نفوسلو ایل لریدیر.<ref>http://www.tuik.gov.tr/HbGetir.do?id=13425&tb_id=2</ref> تورکیه نین ان بویوک شهری و ایقتیصادی مرکزی ایستانبول دور.<ref>http://countrystudies.us/turkey/18.htm</ref>
 
== تاریخ (اؤتک) ==
{{اساس|تورکیه تاریخی}}
[[۱۹۲۲]]-جی ایله قدر بۇ اؤلکه [[عثمانلی ایمپئرییاسی]]-نین مرکزی ایدی.
[[مصطفی کمال آتاتورک]] طرفیندن جمهوریت قورولدوقدان سوْنرا تورکیه جمهوریتی اوْلاراق آدلاندیریلماغا باشلاندی.
 
== سیاست ==
تورکیه نینتورکیه‌نین سیاستی سکولار و جومهوریّتلائیک بیر دیرجومهوریّت‌دیر.
 
== ایقتیصاد ==
== دیل ==
تۆرکیه جمهوریتی رسمی دؤولت دیلی [[آنادولو تورکجه‌سی]]دیر. آنادولو تورکجه‌سی [[تورکجه|آذربایجان تورکجه‌سی]] ایله چوْخ یاخین بیر دیل‌دیر. تۆرکیه‌ده رسمی اوْلاراق ایستانبول لهجه‌سی اساس آلینمیشدیرآلینمیشدیر، آما آنادوْلوداکی خلقخالق، آذربایجان تۆرکجه‌سینه یاخین لهجه‌لری ایشلدیرلر.
 
[[File:Seljuq1071.png|thumb|left|300px|سلجوق ایمپیراطورلوغو]]
سطر ۱۰۹ ⟵ ۱۱۰:
تورکیه جمهوریتی، بیر لائیک دؤولت اوْلاراق توغرالی دینی یوْخدور. تورکیه جمهوریتینده موختلیف دینی دسته‌لر فعالیت گؤستریر. ان گئنیش یاییلمیشی [[ایسلام]]دیر.
 
تورکیه جمهوریتینینجمهوریتی‌نین چوخلوغو [[اسلام]] دینینه اوزللیکجه سنیسونی (حنفی) مذهبینه منصوبدورمنصوبدورلار. هابئله تورکیه جمهوریتینجمهوریتین‌ده ده علوی لرعلوی‌لر و شیعه لرشیعه‌لر ده ساکین دیلار.
تورکیه دهتورکیه‌ده مسلمانلاردان سونراسوْنرا ۶۰۰۰۰۶۰٬۰۰۰ [[ائرمنیلر|ائرمنی]](مسیحی)،<ref>http://www.hurriyet.com.tr/planet/23329787.asp</ref> ۲۰۰۰۰۲۰٬۰۰۰ سوریانی (مسیحی) ، ۲۲۷۰۲٬۲۷۰ رم ارتدوکسو، ۱۵۰۰۰۱۵٬۰۰۰ روس ارتدوکسو ، ۷۰۰۰۷٬۰۰۰ پروتستان، ۲۵۰۰۰۲۵٬۰۰۰ کاتولیک، ۵۰۰۰۵٬۰۰۰ یهوه شاهیدی، ۳۰۰۰۳٬۰۰۰ کلدانی،<ref>http://t24.com.tr/haber/din-ozgurlugu-raporuna-gore-turkiyede-yeni-azinliklar-olusuyor/230733</ref> ۸۵۰ مأمونی،<ref>http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1291.pdf</ref> ۵۰۰۰ یزیدی، ۲۵۱۱۴ موسوی ، ۴۰۰۰۰ بودایی،<ref name="features.pewforum.org">http://features.pewforum.org/grl/population-number.php</ref> ۲۱۲۵۹ بهایی<ref>http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_40.asp</ref> و ۷۲۸ نفر هیندو<ref>http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_44.asp</ref> واردیر.
تورکیه دهتورکیه‌ده بوتون مسیحی‌لرین سایی ۳۲۰٬۰۰۰ نفر دیر.<ref name="features.pewforum.org" />
تورکیه نفوسونون ۲٪ آتئیست،<ref>http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf</ref> ۴–۲٪ آگنوستیک<ref name="ec.europa.eu">http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf</ref><ref>http://chartsbin.com/view/omz</ref><ref>http://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye#cite_note-wingia.com-108</ref> و ۱٪ ایسه دئیست دیر.<ref name="ec.europa.eu" /> نفوسون ۱۵٪ لائیک دیر.<ref>https://worldview.gallup.com/default.aspx</ref>
 
«https://azb.wikipedia.org/wiki/تورکیه»-دن آلینمیش‌دیر