قافقاز: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵:
== عۆمومی معلومات ==
[[file:Caucasiamapussr.gif|thumb|265px]]
قافقازین شرق سرحددی‌نین [[خزر دنیزی]]، غربی‌نین ایسه [[قارا دنیز]] اوْلدوغو قبول ائدیلیر آنجاق شیمالی و گونئی سرحدلری حاقیندا [[کونسئنسوسکونسنسوس]] یوْخدور. شیمال‌دا فیزیکی-جوغرافی سرحد [[کوما-مانیچ]] چؤکک‌لییی، حاضیرکی اینضیباطی بؤلگویه گؤره ایسه [[کراسنودار]] و [[ایستاوروپول]] ویلایتلری‌نین و [[داغیستان]]ین شیمال سرحدلری حساب ائدیلیر. بعضاً قافقازا شرطی اوْلاراق [[کالمیکیا]] دا داخیل ائدیلیر.
 
شیمالی قافقازین بؤیوک حیصّه ‌سینین تاریخی-ائتنوقرافیک اوْلاراق روس چؤللرینه و [[آشاغی وولقابویو]]نا داها یاخین اوْلدوغو نظره آلیندیق‌دا ایسه قافقازین شیمال سرحددینی [[کوبان]] چایی بویونجا، کوما، مالکئ و تئرئکا تپرین‌دن کئچیرمک اوْلار. بئله‌لیک‌له [[کراسنودار]] ویلایتی‌نین جنوبو، [[آدیگئی]]، [[قاراچای-چرکز]]، [[کاباردین-بالکار]]،و داغیستانین بؤیوک بیر بؤلومو بۇ بؤلگه‌یه داخیل اوْلور.
خط ۲۸:
 
== اتنیک و دینی قۇرولوش ==
[[file:Этнографическая карта Кавказского края (1880 г.)..jpg|290px|thumb|left|قافقاز دیارینین ائتنیکاتنیک خریطه‌سی، ۱۸۸۰-جی ایلده ترتیب ائدیلیب.]]
بۇرادا یاشایان خالقلار دیللرینه گؤره ۳ قروپا بؤلونور:
* تورک خالقلاری: [[آذربایجان تورکلری]]، [[قاراچای‌لیلار]]، [[بالکارلار]]، [[کومیکلار]]، [[نوغایلار]]، [[قوموقلار]].
خط ۳۹:
طبیعی شرایطی، زنگین طبیعی احتیاطلارا مالیک اوْلان قافقاز بؤلگه و چیفتلیک (مزرعه) صنایع-آقرار کاراکتری داشیییر. اۆستون یئری صنایع توت‌سا دا قافقاز بولگه نین‌دا کند چیفتلیک (مزرعه) دا گۆج‌لو اینکیشاف ائتمیشدیر. بؤلگه اراضیسینده اۆستون یئری تولید صنایع ساحه‌لری تۇتور. نفت-قاز ، فیلیز ، هیدروئنئرژی، رئکرئاسییا احتیاطلارینین ایستیفاده‌سی اساسیندا قافقازدا نفت-قاز صنایع‌سی گۆج‌لو اینکیشاف ائتمیشدیر. اوْنون ایری مرکزی آذربایجانین باکی صنایع رایونون‌دا بۇرادا ایلده ۵۰ میلیون. تونا قدر نفت ، ۲۶ میلیون م³ قاز (۲۰۱۰-جو ایلده) حاصیل اوْلونموش‌دور. شیمالی قافقازدا نفت-قاز تولیدی اساساً چئچئنیستان، داغیستان، کراسنودار و ایستاوروپول‌دا اینکیشاف ائتدیریلیر. اوّللر نفت و قازی روسیه نین دیگر رایونلارینا گؤندریردیلر، حاضیردا همین یئرلرده ایستیفاده ائدیلیر. باکی، کراسنودار، مایکوپ‌دا نفت ائمالی فابریکالاری یئرلشیر.
 
الکتریک انرژی‌سی اساساً یئرلی یاناجاق و سئس-لر حسابینا اینکیشاف ائتدیریرلیر. آذربایجان‌دا و ائرمنیستان‌دا ایستی‌لیک الکتریک مرکزلاری اۆستونلوک تشکیل ائدیر. علاوه اوْلاراق ائرمنیستان‌دا [[مئتسامورمتسامور آئس]] فعالیّت گؤستریر. بؤلگه اۆچون تهلوکه یارادیر. آذربایجان‌دا درئس-لر مینگچئویر، شیروان، باکی‌دا فعالیّت گؤستریرلر. ایئم-لر گنجه، سومقاییت شهرلرینده‌دیر. سوْن ایللر اؤلکه‌نین مۆختلیف رایونلاریندا مودول الکتریک مرکزلار تیکیلمیش‌دیر (آستارا، قوبا و س.). ان ایری سئس-لر کاسکاد شکلینده [[کور چایی]] اۆزرینده سالینمیش‌دیر. مینگچئویر، شمکیر، یئنی کند، ترتر چاییندا [[سرسنگ سئسسس]]، آراز چایینین نخچیوان ایران سرهددینده بیرگه سئس سالینمیش‌دیر. سوْن ایللرده آذربایجان‌دا آلتئرناتیو انرژی قایناق‌لریندن ایستیفاده آرتیر. گورجوستان‌دا ایستی‌لیک مرکزلاری ایله یاناشی هم ده چوْخ سایدا سئس فعالیّت گؤستریر. اوْنون [[اینقوری]]، [[ریونی]]، کور چای اۆزرینده سئسلر واردیر. شیمالی قافقازدا الکتریک انرژیسینین اساس حیصّه ‌سینی ایئس-لر وئریر. [[ترک]]، [[سولاک]] و ب.چایلار اۆزرینده سئسسس-لر تیکیلیب‌دیر.
== قایناقلار ==
[[az:Qafqaz]]
«https://azb.wikipedia.org/wiki/قافقاز»-دن آلینمیش‌دیر