دوغال چئوره: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲:
'''دوغال چئوره''' یا دا '''اطراف موحیط''' ـ [[اینسان]]لاری ایحاطه اد‌ن، اوْنلارلا قارشی‌لیق‌لی علاقه‌ده اوْلان [[گونش]] شوالاری، [[سو]]، [[توپراق]]، [[هاوا]] و جانلیلار، آنتروپوگن ماده‌لر، اشیالار و قورغولار نظرده توتولور. اینسان اؤزو ده اطراف موحیطین آیریلماز و چوْخ گۆج‌لو تأثیره مالیک اوْلان حیصّه ‌سی‌دیر.
 
عالیملر اطراف موحیطی طبیعی ([[دوغا|دوغال]]) موحیط و صونعی (مصنوعی) موحیط اوْلاراق ایکی حیصّه ‌یه آییرمیشلار. اینسانلارین همیشه وابسته اوْلدوقلاری موحیط طبیعی‌دیر. صونعی موحیط ایسه جمعیتین اینکیشافی ایله الاقدر اینسانلارین فعالیّتی نتیجه‌سینده یارادیلمیش‌دیر.
 
مۆعاصیر بیلیمین کومیی ایله یارادیلمیش ینی چوخسای‌لی بیتکی و حئیوان تۆره لری،تۆره‌لری، صونعی دریالار، گؤللر، قوروقلار و س. صونعی موحیطین اوْبیکلری‌دیر.
 
آرتیق ۲۰-جی عصرین اوْرتالارین‌دا اکولوژی بحران اؤزونو بیل‌دیرمه‌یه باشلادی. بۇ دؤورو، اطراف موحیطین نظارت‌سیز ایستیسمارینین گت-گده آرتماسی دؤورو کیمی قیمتله‌ن‌دیرمک اوْلار.
 
== اطراف موحیطین مونیتورینقیمونیتورینغی ==
''اطراف موحیطین مونیتورینقیمونیتورینغی'' — طبیعی و آنتروپوگن تاثیرلر نتیجه‌سینده اطراف موحیطه یاییلان ضررلی قاز، مایع و برک حال‌داکی توللانتیلارا کمیت و کیفیت جهت‌دن نظارتین علمی اساسلارلا حیاتا کچیریلمه‌سی اوْلوب، هاوا، سو، توْرپاق موحیطلرینینموحیطلری‌نین وضعیتلرینین قیمتلندیریلمه‌سی و پروقنوزلاشدیریلماسی آماچ ایله اوْنلارین کیمیوی ترکیبینی، چیرکله‌نمه درجه‌سینی، رادیواکتیو، هیدروبیولوژی خصوصیتلرینی، فیزیکی خاصه‌لرینی بللی اد‌ن مۆنتظم مۆشاهیده و آراشدیرمالار سیستمین‌دن عبارت‌دیر.<ref>[http://www.eco.gov.az/qanunlar/qerarlar/nk/90.doc اطراف موحیطین و طبیعی احتیاطلارین دؤولت مونیتورینقینین آپاریلماسی قایدالاری حاقیندا اساسنامه]</ref>
 
== "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی ==
خط ۱۶:
* مسکونلاشما موحیطی و اینسانلار طرفین‌دن اؤزونه قارشی نقاتیو تسیرلردن قورونما سیستمی یارادیر و ایستیفاده ادیر.
 
اطراف موحیطه خاص اوْلان نقاتیو تاثیرلر دونیا دوردوقجا مؤوجوددور. بیوسفرده طبیعی نقاتیو تسیرلرین منبعی ایقلیمین دییشمه‌سی، [[توفان]]لار، [[زلزله]] <nowiki/>لر و س.-دیر. حیات اۇغرون‌دا موباریزه اینسانی بۇ تاثیرلردن قورونما واسطه‌لرینی آختاریب-تاپماغا و تکمیللش‌دیرمه‌یه دایم وادار ادیردی. عصرلر اؤتدوکجه یاشاییش مسکه‌نی کیمی اولرین یارادیلماسی، اوْددان و دیگر مۆدافیعه واسطه‌لردن گئنیش ایستیفاده اوْلونماسی، ییئجئک حاضیرلانماسین‌دا اۆصول و واسطه‌لرین تکمیللشدیریلمه‌سی اینسانی طبیعی نقاتیو تسیرلردن قوروماقلا یاناشی اطراف موحیطه ده تأثیر ادیردی. عصرلر بویونجا اینسانین یاشام موحیطی دییشیر، دییشمه‌یه‌ن نقاتیو تسیرلرین نؤعو و سوییه‌لری ایدی. ۲۰-جی عصرده [[یر]] اۆزون‌ده [[بیوسفر]]ین یۆکسک چیرکله‌نمه‌سی زونالاری یاران‌دی، بۇ ایسه، اؤز نؤوبه‌سین‌ده قیسمه‌ن و حتی تام بؤلگه تنززوله سبب اوْلدو. بۇ کیمی دییشیک‌لیکلره:
* یر اهالی‌سی سایینین یۆکسک آرتیم سرعتی (دموقرافیک پارتلاییش) و اوْنون اۇربانیزاسییاسی؛
* ایستهلاک آرتیمی و انرژی قایناق‌لرینین تمرکوزلشمه‌سی؛
خط ۳۷:
== بیرده باخ ==
 
* [[اکولوگییااکولوژی]]
 
== قایناقلار ==
خط ۴۸:
 
 
[[بؤلمه:اکولوژی]]
[[بؤلمه‌:طبیعت]]
[[بؤلمه‌:اکولوگییا]]
[[بؤلمه:دوغال چئوره]]
[[بؤلمه:طبیعت]]