دوغال چئوره: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
[[file:Caspi ira.JPG|thumb|300 px|خزر دنیزی]]
'''دوغال چئوره''' یا دا '''اطراف موحیط''' ـ [[اینسان]]<nowiki/>لاری ایحاطه اد‌ن،ائد‌ن، اوْنلارلا قارشی‌لیق‌لی علاقه‌ده اوْلان [[گونش]] شوالاری، [[سو]]، [[توپراق]]، [[هاوا]] و جانلیلار، آنتروپوگن ماده‌لر، اشیالاراشیاءلار و قورغولار نظرده توتولور. اینسان اؤزو ده اطراف موحیطین آیریلماز و چوْخ گۆج‌لو تأثیره مالیک اوْلان حیصّه ‌سی‌دیرحیصّه‌سی‌دیر.
 
عالیملر اطراف موحیطی طبیعی ([[دوغا|دوغال]]) موحیط و صونعی (مصنوعی) موحیط اوْلاراق ایکی حیصّه ‌یه آییرمیشلار. اینسانلارین همیشه وابسته اوْلدوقلاری موحیط طبیعی‌دیر. صونعی موحیط ایسه جمعیتین اینکیشافی ایله الاقدر اینسانلارین فعالیّتی نتیجه‌سینده یارادیلمیش‌دیر.
خط ۸:
آرتیق ۲۰-جی عصرین اوْرتالارین‌دا اکولوژی بحران اؤزونو بیل‌دیرمه‌یه باشلادی. بۇ دؤورو، اطراف موحیطین نظارت‌سیز ایستیسمارینین گت-گده آرتماسی دؤورو کیمی قیمتله‌ن‌دیرمک اوْلار.
 
== اطراف موحیطین مونیتورینغیمونیتورینقی ==
''اطراف موحیطین مونیتورینغی'' — طبیعی و آنتروپوگن تاثیرلر نتیجه‌سینده اطراف موحیطه یاییلان ضررلی قاز، مایع و برک حال‌داکی توللانتیلارا کمیت و کیفیت جهت‌دن نظارتین علمی اساسلارلا حیاتا کچیریلمه‌سی اوْلوب، هاوا، سو، توْرپاق موحیطلری‌نین وضعیتلرینین قیمتلندیریلمه‌سی و پروقنوزلاشدیریلماسی آماچ ایله اوْنلارین کیمیوی ترکیبینی، چیرکله‌نمه درجه‌سینی، رادیواکتیو، هیدروبیولوژی خصوصیتلرینی، فیزیکی خاصه‌لرینی بللی اد‌ن مۆنتظم مۆشاهیده و آراشدیرمالار سیستمین‌دن عبارت‌دیر.<ref>[http://www.eco.gov.az/qanunlar/qerarlar/nk/90.doc اطراف موحیطین و طبیعی احتیاطلارین دؤولت مونیتورینقینین آپاریلماسی قایدالاری حاقیندا اساسنامه]</ref>
 
== "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی ==
حیات دؤوره‌سین‌ده اینسان و اطراف موحیط دایم حرکت‌ده اوْلان "اینسان-اطراف موحیط" سیستمی تشکیل ادیر. بئله بیر سیستم داخیلین‌ده اوْلان اینسان هر زامان مینیموم ایکی اساس مثلاًیمسأله‌نی حل اتمه‌لیائتمه‌لی اوْلوراوْلۇر:
* اؤزونون ییئجئکیا، سویا و هاوایا اوْلان تلباتینی تامین ادیر؛
* مسکونلاشما موحیطی و اینسانلار طرفین‌دن اؤزونه قارشی نقاتیو تسیرلردن قورونما سیستمی یارادیر و ایستیفاده ادیر.
 
اطراف موحیطه خاص اوْلان نقاتیو تاثیرلر دونیادۆنیا دوردوقجا مؤوجوددور. بیوسفرده طبیعی نقاتیو تسیرلرین منبعی ایقلیمین دییشمه‌سی، [[توفان]]لار، [[زلزله]]<nowiki/>لر و س.-دیر. حیات اۇغرون‌دا موباریزه اینسانی بۇ تاثیرلردن قورونما واسطه‌لرینی آختاریب-تاپماغا و تکمیللش‌دیرمه‌یه دایم وادار ادیردی. عصرلر اؤتدوکجه یاشاییش مسکه‌نی کیمی اولرین یارادیلماسی، اوْددان و دیگر مۆدافیعه واسطه‌لردن گئنیش ایستیفاده اوْلونماسی، ییئجئک حاضیرلانماسین‌دا اۆصول و واسطه‌لرین تکمیللشدیریلمه‌سی اینسانی طبیعی نقاتیو تسیرلردن قوروماقلا یاناشی اطراف موحیطه ده تأثیر ادیردی. عصرلر بویونجا اینسانین یاشام موحیطی دییشیر، دییشمه‌یه‌ن نقاتیو تسیرلرین نؤعو و سوییه‌لری ایدی. ۲۰-جی عصرده [[یر]] اۆزون‌ده [[بیوسفر]]<nowiki/>ین یۆکسک چیرکله‌نمه‌سی زونالاری یاران‌دی، بۇ ایسه، اؤز نؤوبه‌سین‌ده قیسمه‌نقیسماً و حتی تام بؤلگه تنززوله سبب اوْلدو. بۇ کیمی دییشیک‌لیکلره:
* یر اهالی‌سی سایینین یۆکسک آرتیم سرعتی (دموقرافیک پارتلاییش) و اوْنون اۇربانیزاسییاسی؛
* ایستهلاک آرتیمی و انرژی قایناق‌لرینین تمرکوزلشمه‌سی؛
* صنایع و کند چیفتلیک (مزرعه) اۆرتیماۆرتیمین (تولیدتولیدی‌نین)ینین گرگین اینکیشافی؛
* نقلیات واسطه‌لرین‌دن کۆتلوی (توده) ایستیفاده؛
* حربی مقصدلره و دیگر پروسسلره خرجلرین آرتیمی سبب اوْلدو.<ref>[http://www.fhn.gov.az/newspaper/?type=view_news&news_id=450 تهلوکه‌سیز حیات فعالیّتی علمی اساسلار اۆزرینده قۇرولمالی‌دیر]</ref>
 
== گالریقالری ==
<gallery>
file:Hopetoun falls.jpg
خط ۳۰:
file:Rainbow over Bristol.jpg
</gallery>
 
== قایناقلار ==
 
<references/>
 
== بیرده باخ ==
 
* [[اکولوژی]]
 
 
== قایناقلار ==
{{قایناق}}
 
<references/>
 
 
== اتک‌یازی ==