صفوی خاندانی: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بورا صفوی خاندانی‌نین مقاله‌سیدی صفوی دؤولتی‌نن ایشتباه توتمایین اِتیکِتلر: جایگزین شد واگردانی دستی بصری دییشدیریجی موبایل ایله دَییشیک موبایل وبی ایله دَییشیک |
Bitim (دانیشیق | چالیشمالار) بدون خلاصۀ ویرایش اِتیکِتلر: موبایل ایله دَییشیک موبایل وبی ایله دَییشیک |
||
خط ۵:
[[فایل:Lion and the Sun.svg|thumb|210px|صفوی خاندانی‌نین نیشانی]]
'''صفوی خاندانی''' — [[آذربایجان تورکلری|تورک]] و [[صوفی‌لیک|صوفی]] بیر خاندان دیر کی ۱۵۰۱-جی میلادی ایلده [[آذربایجان]]<nowiki/>دا قۇرولدو. [[بیرینجی شاه اسماعیل]] [[شیعه]] مذهب‌ین سئچیب و مۆباریزه‌سین [[اردبیل]]<nowiki/>دن باشلادی و نهایت‌ده [[تبریز]]<nowiki/>ده تاج‌قوْیۇب و [[صفوی ایمپیراتورلوغو]]<nowiki/>نو قۇردو. بۇ خاندان ۲۳۵ ایل حؤکۆمت ائدیب.
== صفوی سولاله‌سی‌نین کؤکو و منشألری حاقّیندا ==
[[File:Shah Ismail I.jpg|thumb|left|160 px|[[بیرینجی شاه اسماعیل|شاه ایسماعیل ختایی]] صفوی سولاله‌سی‌نین ایلک نوماینده‌سی]]
صفوی سولاله‌سی‌نین منشألری حاقّیندا موباحیث‌لر هئچ‌ده سون زامانلار مئیدانا گلمه‌میشدیر.
بو باره‌ده یگانه تاریخی منبع ایسماعیل ابن بزارین "صیفت الصفا" ("صافلیغین صافلیغی") عصری حساب اوْلونور. بۇ عصره گؤره صفوی منشیی 7-جی شیعه ایمامی موسی کاظیمه چاتیر. باشقا سؤزله بۇ عصره گؤره صفویلر منشأجه عربدیرلر. لاکین اکثر تدقیقات‌چی‌لار (مس. [[احمد کسروی]]، و.و.بارتولد) بۇ بارده بئله فیکیرلری واردیر کی، صفوی‌لرین اجدادلار هئچ‌ده سیدلر (محمد پئیغمبرین نسلی) نسلیندن دئییلدیر. ساده‌جه اولاراق صفوی تاریخ‌شوناس‌لاری صفوی نسلینین معتبرلیگینی گؤسترمک اۆچون نسیل شجره‌سی سوْنرادان اویدورولموش و ابن-بزارین عصرینین متنینه داخیل ائدیلمیشدیر.
=== صفوی‌لرین تورک منشألی اولماسی باره‌ده ===
صفویلر تورک دیلینده دانیشیردیلار و صفوی شاه‌لاریندان چوخلو تورک شعیرلر و یازیلار و اسناد وار کی اونلارین تورک اولماقلارینی گؤستریر. هابئله بیرینجی شاه اسماعیل صفوی اؤزونه تورکجه بیر تخلّوص سئچمیشدی؛ «'''شاه اسماعیل ختائی»''' و یا «'''شاه اسماعیل خاتایلی».''' "خاتای" یا دا "ختای" اَسکی(قدیمی) تۆرکۆستاندا بیر شهرین آدی‌ایمیش.
هله بو مباحث‌لر و دارتیشمالار کی صفوی‌لرین منشألری‌نین اوستونده وار، صفوی‌لرین "آتا" طرفی‌نین اوستونده دیر، یوخسا صفوی‌لرین "آنا" طرف‌لری قطعیت‌له تۆرک‌ایمیش. بلی، صفوی‌لرین "آنا" طرف‌لری کسینلیک‌له تۆرک‌دور، شاه اسماعیل صفوی‌نین آناسی، [[اوزون‌حسن|اوزون حسن]] آق‌قوْیون‌لونون قیزی‌ایمیش، یانی شاه اسماعیل صفوی اوزون حسن‌نین نوه‌سی اوْلورموش، [[آغ‌قویونلولار|آق‌قویونلولار]] دا کی هامی تاریخچیلر ایذعان ائلییرلر کی [[آذربایجان تورکلری|تۆرک]] بیر ائل‌ایمیشلر، بس بیرینجی شاه اسماعیل صفوی، صفوی‌لرین بیرینجی سولطانی، آنا طرفیندن قطعیت‌له تورک‌ایمیش، و آتا طرفیندن ده احتمالی وار تورک و یا باشقا منشألردن اوْلموش اوْلا.
اکثر غیری-تورک تدقیقات‌چی‌لار "صفات الصفا" عصرینده شیخ صفی‌الدین‌ین اِتنیک منسوبیّتی حاقداکی معلوماتلارین اوزرینده سوکوتلا کئچیرلر.
بو عصرده دفعه‌لرله شیخ صفینین سفرلری زامانی اونا "پیر تورک" ("تورکون پیری") دئییلمه‌سی گؤستریلیر. همچنین شیرازدا (فارس تورپاغی) موریدلر اونا بۇ جور موراجعت ائدرمیشلر. حیکایت‌ده بئله بیر مقام دیقته لاییقدیر: "یوکسک منسب صاحیبی اولان و بوتون فارسدا جسارتی ایله تانینان امیر عبدالله" (صفیه موراجیعت‌له) دئدی: "ای تورکون پیری..."
مؤولانه احمد و مؤولانه ایبراهیم تبریزی سرئوی قئید ائدیردیلر کی، "(بیز) اردبیله گلدیک، شئیخین یانیندا (ائوینده)، قوی(آللاه) اونون روحونو عزیز توتسون، بیزه قارا چؤرک و سو گتیردی‌لر. غفلتاً بیر نئچه تورک داخیل اولدو. اونلارا آغ چؤرک و بال گتیردی‌لر". بۇ حکایت تورکلرین شیخ صفینین ائوینده اوستونلوک وئریلدیگینی گؤستریر.
توکل ابن بزار همچنین شیخین "تورک کندینده" ("ده تورک") اولماسیندان یازماسی اردبیل اراضیسینده تورک اهالیسینه ایشاره‌دیر.
=== صفوی‌لرین کورد منشألی اولماسی باره‌ده ===
بو بارده [[احمد ذکی ولیدی توغان|زکی ولیدی توقانین]] فیکیرلری اولدوقجا ماراقلیدیر. توقای اکثر تدقیقات‌چی‌لارین اویدورما حساب ائتدیک‌لری "صفات الصفا"دان کورد قوشونلارینین آذربایجانا گلمه‌سی حاقدا روایته اساسلاناراق بونو 1025-جی ایلده روادی‌لرین آذربایجانی توتماسی ایله علاقه‌لندیریر. شیخ صفینین اجدادلاری اولان شئیخ زاهیدین اجدادلاریدا "روائدیلرین حربی عملیات‌لاری زامانی گیلان و اردبیله گلمیش، موغان و آراز ویلایت‌لرینده ایسلامی یایمیشلار". اونون فیکرینجه "اردبیل کورد شیخینین" نسلی "تامامیله تورکلشمیشدیر". اونون فیکرینجه 1-اینجی شاه ایسماعیل و 1-اینجی شاه طهماسیب اؤز کورد منشیینی تاریخدن سیلمک اۆچون الیندن گلنی ائتمیشدیر.
=== صفوی‌لرین عرب (سادات) منشألی اولماسی باره‌ده ===
بعضی صفوی شاهلاری اؤز حؤکومتلرینه مشروعیت وئرمک آماجیله اؤز نسیل‌لرین ایسلام پیغمبرینه و یا شیعه ایماملارا وصل ائدیردیلر و ایدعا ائدیردیلر کی حضرت محمد (ص) نسلیندن دیرلار. اما چوخلو تاریخچیلر بو ایدعانی رد ائلییبلر.
اکثر غیری-تورک تدقیقات‌چی‌لار "صفات الصفا" عصرینده شیخ صفی‌الدین‌ین اتنیک منسوبیّتی حاقداکی معلوماتلارین اوزرینده سوکوتلا کئچیرلر.
بو عصرده دفعه‌لرله شیخ صفینین سفرلری زامانی اونا "پیر تورک" ("تورکون پیری") دئییلمه‌سی گؤستریلیر. همچنین شیرازدا (فارس تورپاغی) موریدلر اونا بۇ جور موراجعت ائدرمیشلر. حیکایت‌ده بئله بیر مقام دیقته لاییقدیر: "یوکسک منسب صاحیبی اولان و بوتون فارسدا جسارتی ایله تانینان امیر عبدالله" (صفیه موراجیعت‌له) دئدی: "ای تورکون پیری..."
مؤولانه احمد و مؤولانه ایبراهیم تبریزی سرئوی قئید ائدیردیلر کی، "(بیز) اردبیله گلدیک. شئیخین یانیندا (ائوینده)، قوی (آللاه) اونون روحونو عزیز توتسون، بیزه قارا چؤرک و سو گتیردی‌لر. غفلتاً بیر نئچه تورک داخیل اولدو. اونلارا آغ چؤرک و بال گتیردی‌لر". بۇ حکایت تورکلرین شیخ صفینین ائوینده اوستونلوک وئریلدیگینی گؤستریر.
توکل ابن بزار همچنین شیخین "تورک کندینده" ("ده تورک") اولماسیندان یازماسی اردبیل اراضیسینده تورک اهالیسینه ایشاره‌دیر.
== قایناقلار ==
| |||