محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
==ایمپراتورلوغون تنزّولو ==
[[اورتا عصرلر]]ین باشقا فئودال ایمپراتورلوقلاری کیمی بؤیوک سلجوقلو دؤولتی ده چوْخ یاشامادی. اوْ زامان مال-پول(کالا-پول) موناسیبتلری هله باشلیجا ایقتیصادی علاقه فوْرماسی اوْلمادیغین‌دان، [[natural təsərrüfat|ناتورال چیفتلیک (مزرعه)]] حؤکم سوردویون‌دن بؤیوک سلجوق ایمپراتورلوغونون ایحاطه ائتدیی اراضیلرین و خالقلارین واحید ایقتیصادی و سیاسی مرکز اطرافیندا سیخ بیرلشمه‌سی، قودرت‌لی مرکزلشدیریلمیش دؤولته چوریلمه‌سی غیریغیر -مۆمکون ایدی. اۇغورلو ساواش‌لار زامانی اوْغوز-سلجوق ساواش-سیاسی بیرلیگینه اساسلانان سلجوق دؤولتی [[۱۱. یوز ایل]]ده ایشغاللار آرا وئردیک‌ده ضعیف‌له‌دی. سلجوق سولطانلاری اؤز اعیانلارینا بوتؤو ویلایتلری، محلله لری [[ایقتاع]] اوْلاراق باغیشلاییردیلار. زامان کئچدیکجه اوْنلار ایرثی حاکملره چئوریلیر، مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماق ایسته‌میردیلر. مؤوجود اوْلان قایدایا گؤره هر بیر شاه‌زاده‌نین اؤزونه خاندان طلب ائتمک حۆقوقو وار ایدی.
[[file:Shafi Abad (Kerman) - Caravanserai.JPG|thumb|right|300px|سلجوقلو دؤورونه عایید کاروانسارا [[کیرمان اوستانی]]، ایندیکی [[ایران]]]]
سولطان ۱-جی ملیکشاه و نیظام-المولک‌ون اؤلومون‌دن سوْنرا سلجوق ایمپراتورلوغوندا مرکزی حاکیمیّته تابع اوْلماماق جهدلری گۆجلندی. سلطانسولطان محمود (۱۰۹۲-۱۰۹۴) و بؤرکویاریغین (۱۰۹۴-۱۱۰۴) حاکمیّتیحاکیمیّتی ایللرینده دؤولت تدریجاً تنززولهتنزّوله اۇغرادی، آیری-آیری امیرلر آراسیندا بؤلونمه تهلوکه‌سی یاراندی. اۇزون سورن آرا ساواش‌لریساواش‌لاری و [[ایسماعیلی]]لرین قیاملاری دؤولتی زیفلدیردیضعیفلدیردی . بۇنا گؤره ده [[Xaç yürüşləri|خاچ‌لیلارین یوروشلری‌نینیوروشلری ]]نین قارشی‌سینی آلماق مۆمکون اوْلمادی. [[Xaçlılar|خاچ‌لیلار]] سوریانیسوریه‌نی کچه‌رککئچه‌رک قودسو[[قودس]] شهرینی آلدیلار. بؤرکویاریق‌دان سوْنرا حاکمیّته [[II Məlikşah|۲-جیایکینجی ملیکشاه]] (۱۱۰۴-۱۱۰۵) گل‌سهگلسه ده، حاکمیّتیحاکیمیّتی اۇزون سۆرمه‌دی. سلطانسولطان [[محمد تپر]] (۱۱۰۵-۱۱۱۷) مرکزی حاکمیّتیحاکیمیّتی مؤهکملندیرمه‌یهمؤحکملندیرمَگه چالیش‌دیچالیشدی . ایسماعیلیلره قارشی موباریزه‌یه باشلادی، [[موصول]]و آلمیش آنادولو سلجوق سلطانیسولطانی [[I Qılınc Arslan|۱-جیایلک قیلینج آرسلان]]ی مغلوب ائتدی، سوریهداکیسوریه‌ده‌کی خاچ‌لیلارخاچلیلار اۆزرینه اوْردو گؤندریل‌دیگؤندریلدی . محمد تپر سلجوق ایمپراتورلوغونون بۆتون اراضیسی اۆزرینده اؤز سوورنلیینیحاکیمیّتینی برپا اتسهائتسه ده، سونونجو سلجوق سلطانیسولطانی سنجر (۱۱۱۸-۱۱۵۷) زامانی دؤولتین بوتؤولویو یئنی‌دن پوْزولدو. سنجر [[Qəznə|قزنهغزنه ]] شهرینی قزنویلردن،غزنویلردن، مواروننهریماوراء-النّهری قاراخان‌لیلاردان آلسا دا، [[qarakitaylar|قاراکیتایلارقاراخیتایلار ]]ین مواروننهرهماوراء-النّهره هۆجومونون قارشی‌سینی آلا بیلمه‌دی.<ref>بیران، میجهل، ''تهه امپیره اوْف تهه قارا کهیتای ین اوراسیان هیستوری''، ([[Cambridge University Press|جامبریدگهکمبریج اۇنیورسیتیاۇنیورسیته پرسسسی باسینی ]]، ۲۰۰۵)، ۴۴.</ref> ۱۱۴۱-جی ایلده [[سمرقند]] یاخینلیغیندا مغلوبیته اۇغرادی و بۆتون مواروننهریماوراء-النّهری ایتیردی. بۇ اۇغورسوزلوق داخیلی قیاملارا سبب اوْلدو. وئرگیلرین چوخلوغون‌دان ناراضی اوْلان اوْغوزلار عۆصیان ائتدیلر. سنجر اوْنلارا قارشی دؤیوش‌دهدؤیوشده مغلوبیته اۇغرادی و اسیر دۆشدو. اۆچ ایل اسیرلیکده قالدیق‌دانقالدیقدان سوْنرا اسیرلیک‌دناسیرلیکدن قاچ‌دیقاچدی . لاکین چوْخ یاشامادی و ۱۱۵۷-جی ایلده وفات ائتدی. سلطانسولطان سنجردن سوْنرا سلجوق ایمپیراتورلوغو سوقوطا اۇغرادی. اوْنون اراضیسینده کیرمان، کونیا،قونیه، سوریه، عیراق سلجوق سلطان‌لیقلاری،سولطانلیقلاری، آذربایجان آتابیلری،آتابَیلری، کیچیک آسیادا بیر سیرا امیرلیکلر یاراندی.
[[file:Alaviyan dome-Hamedan.JPG|thumb|right|180px|سلجوقلو دؤورونده تیکیلمیش [[Ələvilər məscidi|علویلر مسجیدی]]، [[همدان]]]]
