ارمنیستان: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک Ilğım، ارمنیستان صفحه‌سینی ائرمنیستان-ه آپاردی
replaced: سونون ← سوْنون, سونرا ← سوْنرا (5) using AWB
خط ۱:
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em;
 
|+<big>'''ائرمنیستان جومهوریّتی'''<br>'''Հայաստանի Հանրապետություն'''<br>'''Hayastani
 
Hanrapetutyun'''</big>
خط ۸:
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|-
| align="center" width="140" | [[file:Flag of Armenia.svg|140px|ائرمنیستان بایراغی]] ||
 
| align="center" width="140" rowspan="2" height="130" | [[file:Coat of arms of Armenia.svg|140px]]
خط ۱۶:
|}
|-
| align="center" colspan="2" | <small>''National [[Motto|Motto]]:
|-
| align="center" colspan="2" | [[file:LocationArmenia.png]]
|-
| '''[[رسمی دیل|رسمی دیل]]''' || [[ائرمنی دیلی|ائرمنی دیلی]]
|-
| '''[[پایتخت|پایتخت]]''' || [[ایروان|ایروان]]
|-
| '''[[پرزیدنت|پرزیدنت]]''' || [[روبرت کوچاریان|روبرت کوچاریان]]
|-
| '''[[اراضی|اراضی]]'''<br>&nbsp;- عمومی<br>&nbsp;- % Su || [[List of countries by area|139-cı yer]]<br>
 
[[1 E11 m²| 29,800 km²]]<br>4.7%
|-
| '''[[اهالی|اهالی]]'''<br>&nbsp;- عمومی<br>&nbsp;- [[Population density|اهالی سیخیلیغی]] || [[List of countries by population|133-ci yer]]<br> 3,226,448<br>100/[[Square kilometre|km²]]
|-
| '''[[پول|پول]]''' || [[درام|درام]] (AMD)
|-
| '''[[ساعات قورشاغی|ساعات قورشاغی]]''' || [[Coordinated Universal Time|UTC]] +4
|-
| '''[[Top-level domain|Internet TLD]]''' || [[.am|.am]]
|-
| '''[[تلفن کودو|تلفن کودو]]''' || 374
|-
|}
 
'''ائرمنیستان''' ([[ائرمنی دیلی|ermənicə]]: ''Հայաստան ''- ''Hayastan''), '''ائرمنیستان جومهوریتی''' (ائرمنی‌جه: ''Հայաստանի Հանրապետություն''), [[جنوبی قافقاز|جنوبی قافقاز]]دا دؤولت. [[تورکیه|تورکیه]], [[گورجوستان|گورجوستان]], [[آذربایجان|آذربایجان]] و [[ایران|ایران]] ایله هم سرحددیر. پایتختی [[ایروان|ایروان]] شهری‌دیر.
 
== تاریخ ==
1828_نجی ایل‌ده [[روسیه|روسیه]] ایله [[ایران|ایران]] آراسیندا ایمضالانان [[تورکمن‌چای موقاویله‌سی|تورکمن‌چای موقاویله‌سی]]نه اساسن [[قوزئی آذربایجان|قوزئی آذربایجان]]ین [[ناخچیوان|ناخچیوان]] خان‌لیغی و [[ایروان|ایروان]] خان‌لیغی اراضی‌سینده ائرمنی ویلایتی تشکیل ائدیلمیش‌دیر. جمعی‌سی 25 مین ائرمنی‌نین یاشادیغی همین اراضی‌لره قاجار ایران و عوثمانلی ایمپئریاسین‌دان کوتلوی صورت‌ده ائرمنی‌لر کؤچورولموش‌دور کی، ویلایتین ائتنیک ترکیبی روس‌لارین داها لویال قبول ائتدیگی خریستیان‌لارین سای اوستون‌لوگو ایله نتیجه‌لنسین و بونونلا دا ائرمنی ویلایتی‌نین اینظیباتی-اراضی بؤلگوسو مؤحکم‌لندیریلسین.
 
ائرمنی‌لرین ایران و [[تورکیه|تورکیه]]دن ایندیکی ائرمنیستان اراضی‌سینه کوتلوی صورت‌ده کؤچورولمه‌سی ایله پارالل اولاراق ائرمنی ویلایتینه داخیل ائدیلن ایروان اوستانی‌نین قیرخ‌بولاق، زنگی‌باسار، کؤرپوباسار، وئدی‌باسار، شرور، سورمه‌لی، دره‌کند-پارچانیس، سعدلی (Səədli)، تالین، سئییدلی-آغ‌ساققال‌لی، سردارآباد، گرنی‌باسار، آباران، دره‌چیچک، گؤیچه (بیر حیصصه‌سی) ماحال‌لارینین، ناخچیوان اوستانی‌نین الینجه‌چای، موازی‌خاتون، خوک (Xok)، ناخچیوان، دره‌له‌یه‌ز ماحال‌لاری‌نین، اوردوباد دایره‌سی‌نین اوردوباد، اه‌یلیس، دسته، بیله‌و و چننپ ماحال‌لاری تورک‌لری‌نین اکثریتی اساساً تورکیه و ایرانا کؤچمه‌یه مجبور اولموش‌لار.
 
1918-نجی ایل‌ده مایین 26-دا زاقافقازیا سئیمی بوراخیلدیق‌دان سونراسوْنرا اولجه گورجوستان، مایین 28-ده ایسه [[آذربایجان|آذربایجان]] و ائرمنیستان اؤز موستقیل‌لیگینی اعلان ائدیر. اییونون 4-ده تورکیه ایله ائرمنیستان آراسیندا باتومدا صولح موقاویله‌سی ایمضالانیر. بو موقاویله‌یه اساسن ائرمنیستان رئسپوبلیکاسی‌نین اراضی‌سی تقریباً 9 مین کو.کم، اهالی‌سی ایسه 321 مین نفر (او جمله‌دن 230 مین ائرمنی، 80 مین موسلمان، 5 مین یئزیدی کوردلری، 6 مین دیگر میللت‌لر) تشکیل ائدیردی. بو رئسپوبلیکانین اراضی‌سینه یئنی-به‌یازید قضاسی، ایروان قضاسی‌نین بئش‌ده اوچو، ائچمیه‌دزین قضاسی‌نین دؤردده بیری، آلئکساندروپول قضاسی‌نین دؤردده بیری داخیل ایدی. <ref>Kazım Karabekirin Kaleminden, Doğunun Kurtuluşu, Ərzurum, 1990, səh. 371.</ref>
 
[[آلمان|آلمان]] دیپلوماتی بئرنسدورف بو منظره‌نی بئله تصویر ائتمیشدی: "تورکیه ائرمنی‌لره آنجاق سئوان (گؤیچه-مؤلف) گؤلونو ساخلاییب، هانسی کی، چیمه بیلرلر، آنجاق چیخماغا و اؤزلرینی قوروتماغا یئر قالماییب. باتوم موقاویله‌سینه اساسن ائرمنیستان رئسپوبلیکاسی‌نین اراضی‌سی بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینه قدر ائرمنی‌لرین ایروان قوبئرنیاسیندا کومپاکت یاشادیق‌لاری اراضی‌لره محدودلاشیردی.
=== 1918-نجی ایل‌لرده ارمنی تجاووزو ===
1918-نجی ایل‌ده شرقی آنادولودا قیرغین‌لار تؤرتدیک‌دن سونراسوْنرا تورک قوشون‌لاری‌نین اؤنون‌دن قاچان ارمنی سیلاح‌لی قوه‌لری ژنرال آندرانیکین کومان‌دان‌لیغی آلتیندا گومرودن قاراکیلسه‌یه، اورادان دیلیجان دره‌سینه و گؤیچه‌یه، سونراسوْنرا ناخچیوانا، اورادان دا زنگه‌زورا آدلایاراق، همین اراضی‌لرده کی موسلمان کندلرینی ویران قویموشدو. ائرمنی سیلاح‌لی قووه‌لری‌نین زنگزوردان قاراباغی تهدید ائتمه‌سی آذربایجان حؤکومتینی جدی ناراحات ائدیردی.
 
1918-نجی ایلین یاییندا ائرمنی سیلاح‌لی قووه‌لری گؤیچه‌نی دارماداغین ائتدیک‌دن سونراسوْنرا ناخچیوانی ایشغال ائتمیش اورادان دا زنگه‌زور قضاسینا داخیل اولموش، گوروس ناحییه‌سی‌نی و شوشا یولونو اله کئچیرمیشدی‌لر. بونونلا علاقه‌دار آذربایجان حؤکومتی آوقوستون 15-ده ائرمنیستان حؤکومتینه اعتیراض نوتاسی گؤندرمیش، ائرمنی سیلاح‌لی قووه‌لری‌نین بو آددیمینی تجاووز کیمی قیمتلن‌دیره‌رک، اگر ائرمنی قوشون‌لاری‌نین آذربایجان اراضی‌سین‌دن چیخاریلماسینا قارشی تدبیر گؤرولمزسه، حادیثه‌لرین سونراکیسوْنراکی اینکیشافی اوچون مسولییت‌ین ائرمنیستان حؤکومتی‌نین اوزرینه دوشه‌جه‌یینی کسکین‌لیک‌له بیلدیرمیشدی. لاکین ائرمنیستان حؤکومتی حیله ایشلدیب آندرانیکین سیلاح‌لی قووه‌لری‌نین ائرمنیستان حؤکومتینه تابع اولمادیغینی بهانه ائده‌رک، آوقوستون 1-ده بیلدیرمیشدی کی، ژئنئرال آندرانیک و اونون دسته‌سی بوتون‌لوک‌له ائرمنیستان اوردوسونوناوردوسوْنون ترکیبین‌دن سیلینمیش‌دیر. بونا سبب ایسه آندرانیک و اونون دسته‌سی‌نین ائرمنیستان داشناک حؤکومتینی تانیمادیق‌لارینی بیان ائتمه‌لری اولموشودو. ائله بونا گؤره ده ائرمنیستان حکومتی آندرانیکین و اونون دسته‌سی‌نین عمل‌لرینه جاواب‌دئه اولمادیغینی بیلدیرمیشدی<ref>Azərbaycan Respublikası Dövlət Arxivi, f.970, siy. 1, iş 11, v. 193</ref>.
 
1921-نجی ایل‌ده سووئت عسگرلری ائرمنیستانا داخیل اولوب، موستقیل‌لیگی لغو ائدیب سسری‌نین ترکیبینده ائرمنیستان سووئت سوسیالیست رئسپوبلیکاسی‌نی یاراتدی‌لار. 1922-1936-نجی ایل‌لرده زاقافقازیا سووئت فئدئراتیو سوسیالیست رئسپوبلیکاسینا داخیل ایدی. 1988-نجی ایل‌ده آذربایجان‌لا داغ‌لیق [[قاراباغ|قاراباغ]] موختار ویلایتی‌نین ایستاتوسو اوستونده موناقیشه‌یه جلب اولونموشدو. بو سببه گؤره 1988-1991-نجی ایل‌لرده 186 مین آذربایجان تورکو، 18 مینه یاخین کورد و 4 مین نفر روس اؤلکه‌دن چیخاریلمیش‌دیر.<ref>[http://www.history.az/pdf.php?item_id=20100722104153455&ext=pdf Organiztion of Liberation of Garabagh : Statistics of Losses in Armenian-Azerbaijan Wor] In Azerbaijan in 1988 before Garabagh conflict 390 thousand Armenians lived (approximately 6% of Republic's population). Of these 180 thousand lived in Baku and 145 thousand lived in Dag-lyg Garabagh Autonomic Region (DGAR). According to population census in 1989 in Armenia 85 thousand Azerbaijani lived (about 3 % of population). In fact, the figure was higher because in January of 1990 in Azerbaijan 208 thousand former Armenian citizens fled to Azerbaijan were recorded: 186 thousand of Azerbaijani, 18 thousand of Kurds and about 4 thousand Russians. </ref> موناقیشه ایندییه‌دک داوام ائدیر. 1991-نجی ایلدن ائرمنیستان رئسپوبلیکاسی موستقیل اؤلکه‌دیر.
 
== اهالی ==
خط ۱۰۰:
|}
 
==== رایون‌لار ====
 
{| class="wikitable"
خط ۱۸۰:
{{قایناق}}
 
{{Template:اوروپا اؤلکه لری}}
 
[[Categoryبؤلمه:ائرمنیستان]]
«https://azb.wikipedia.org/wiki/ارمنیستان»-دن آلینمیش‌دیر