بؤیوک بریتانیا: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

اینگیلیس، ایسکاتلند، ولز و شیمالیقوزئی ایرلندیین تاریخ اؤنجه‌سی دؤورلرینی کاپسام ائدیر. ۱۸۰۰-۱۹۲۲ ایللری آراسیندا ایرلندیین هامیسی بیرلشمیش کراللیغین بیر حیصّه ‌سی ساییلدیغی اۆچون بۇ دؤورلرده ایرلاندیانین تاریخی ده بیرلشمیش کرال‌لیق تاریخی‌نین بیر حیصّه ‌سی ساییلیر. بیرلشمیش کراللیغین ان کؤهنه خالقلارینی سلتلر تشکیل ائدیر. ا.ا ۵۵ و ا.ا ۴۱۰ ایللری آراسیندا بریتانیا آدالاری روم ایمپراتورلوغوسینا باغلی بریتان‌نیا ایالتینی تشکیل. ۵-جی عصرده بؤلگه [[خریستیانلیغ]]ین ائتکیسی آلتینا گیردی. عینی ایللرده جرمن بیر خالق اوْلان آنقلوساکسونلار بؤیوک کۆتله‌لر حالیندا نامیزده کؤچ ائتدیلر. ۱۰۶۶-۱۱۵۴-جی ایللری آراسیندا ینه بیر جرمن ایرقی اوْلان نورمانلار نامیزدی اله کئچیردیلر. اینگیلیس لر بۇ جرمن ایرقلری‌نین داوامینی میدانا گتیرمکددیرلر. ایسکاتلندلار، ولز‌لیلر و ایرلندیلیلار ایسه [[سلتلر]]ین داوامی‌دیر.

دؤولت بریتانیا آدالاریندا (بؤیوک بریتانیا، ایرلندی آداسینین شیمال-شرق حیصّه ‌سی،بیرده کیچیک آدالار و آرخیپلاقلار:هبرید،اوْرکنی و شتلاند آدالاری، آنقل‌سی، آرران، اۇایت) آتلانتیک اوقیانوس‌دا یئرلشیر. شیمالی،قوزئی، ایرلندی،کلتس و هبرید دنیزلری ایله یویولور.جنوب-شرق ساحلی ایله فرانسانین شیمال ساحلی آراسین‌دا یالنیز ۳۵km² مسافه وار .ایکی دؤولتی بی-بیرین‌دن لا-مانش بوغازی آییریر.

بؤیوک بریتانیانین ساحه‌سی-۲۴۴ ۸۲۰km²².۱۹۹۳-جو ایلین معلوماتینا گؤره،توْرپاق ساحه‌سینین ۱۰%-ی مشه ایله اؤرتولو ایدی،۴۶%-ی اوْتلاق اۆچون ایستیفاده ائدیلمیشدیر،و ۲۵%-ی کند چیفتلیک (مزرعه)یندا ایستیفاده ائدیلمیشدیر. ساحل اۇزون‌لوغو ۱۷.۸۲۰km²-دیر. جنوب ساحل آوروپا کونتیننتی ایله اۇزون‌لوغو ۵۰km² اوْلان(۳۸km² سۇ آلتیندا اوْلماقلا) آوروتونل واسطه‌سی‌له بیرلشیر. بۇ، دۆنیادا ان اۇزون سوالتی تونل‌دیر. ایرلاندیانین شیمالیقوزئی ایرلندی جومهوریتی ایله ۳۶۰ کیلومتر لیک قۇرو سرحدی وار و بۇ،بؤیوک بریتانیانین یگانه قۇرو سرحدی‌دیر.

ایسکاتلند بؤیوک بریتانیانین ۷۸.۷۷۲ مربّع کیلومتر کاپسام ائدیر.شوتلاندیانین اراضی‌سینه اساساً غرب و شیمال حیصّه ‌لرینده یئرلشن سککیز آدا داخیلدیر(هبرید، اوْرکنی،شتلاند و باشقا آدالار).ایسکاتلند ایکی تماماً مۆختلیف بؤلگه لاردان عبارت‌دیر:شیمال-غرب حیصّه ‌ده یئرلشن شیمالیقوزئی-ایسکاتلند داغلیق اراضی(هایلند) و جنوب-شرق حیصّه ‌ده یئرلشن لوولند. هایلن‌ده دمک اوْلار کی شوتلاندیانین بۆتون داغلیق اراضی‌سینی کاپسام ائدیر(بن نویس ۱۳۴۳ متر هوندورلویو ایله بریتانیا آدالارینین ان یۆکسک زیروه‌سی حساب اوْلونور).

شیمالیقوزئی ایرلندی یالنیز ۱۳.۸۴۳ مربّع کیلومتر کاپسام ائدیر و اساساً داغلیق اراضی‌دیر.شیمالیقوزئی ایرلندیین ان یۆکسک نقطه‌سی ۸۵۲ م هوندورلویو اوْلان سلیو-دونارد زیروه‌سی حساب اوْلونور

[[19 عصر]]ین آخیرلارینادک بؤیوک بریتانیا دۆنیا چیفتلیک (مزرعه)یندا آغالیق ائتمیشدیر. بۇنون باش‌لیجا سببی بؤیوک بریتانیانین [[کاپیتالیزم]]ین وطنی، صنایع چوریلیشی‌نین بشیی اوْلماسی ایله، "دۆنیانین صنایع امالاتخاناسینا" چوریلمه‌سی ایله ایضاح اوْلونور. بۇنونلا یاناشی، اوْلدوقجا ایری موستملکه‌لره مالیک بؤیوک بریتانیا، بۇ موستملکه‌لرین ایستیسمار ائدیلمه‌سیندن بؤیوک گلیر گؤتوروردو. نهایت، [[لا-مانش]] و [[پا-ده-کاله]] بوغازلاریندان کئچن مؤهوم دنیز تیجارت یوْللاریندا الوریش‌لی جوغرافی مؤقیعتی اؤلکه‌یه یئر کوره‌سینین بۆتون بؤلگه لاری ایله علاقه یاراتماغا ایمکان وریردی. بؤیوک بریتانیانین ایقتصادیاتینین هیز‌لی اینکیشافینا اؤلکه اراضیسینده مۆختلیف فایدالی قازینتی یاتاقلارینین، اؤزل‌له [[دمیر فیلیزی]] و [[داش کؤمور]] حؤوزه‌لری‌نین بیر-بیرینه یاخین یئرلشمه‌سی چوْخ بؤیوک ائتکی گؤسترمیش‌دیر. بئله عامیل [[متالوژی]]نین گۆج‌لو اینکیشافینا، متالوژی ایسه موستملکه‌لرین اله کچیریلمه‌سینده و [[دۆنیا اوقیانوسی]]ندا حؤکمران‌لیق ائدیلمه‌سینده مؤهوم روْل اوْینایان گۆج‌لو دنیز دونانماسینین یارادیلماسینا ایمکان وئرمیش‌دیر. کئچمیش مؤوقیینی ایتیرمه‌سینه باخمایاراق بؤیوک بریتانیا ایندی ده دۆنیانین یۆکسک اینکیشاف ائتمیش صنایعیه مالیک باش‌لیجا اؤلکه‌لریندن بیریدیر. بؤیوک بریتانیا [[اینکیشاف ائتمیش اؤلکه‌لر]] آراسیندا کاپیتال ایخراجاتینا گؤره یالنیز [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری]] و [[ژاپون]]دان گئری قالیر. [[20 عصر]]ین ۸۰-جی ایللرین‌دن باشلایاراق نفت تولیدی هیز‌له آرتماسی اوْنون ایقتیصادی یاپیسال(ساختار)ونون یئنی‌دن قۇرولماسینا، ایقتصادیاتین اینکیشافینا ایمکان یاراتمیش‌دیر. بۇنونلا یاناشی بؤیوک بریتانیا، اوّللر [[بریتانیا ایمپیراتورلوغو]]نا داخیل اوْلان اؤلکه‌لرین بیرلیینی یاراتمیش و اوْنا اداره ائدیر. بۇ، کئچمیش موستملکه اؤلکه‌لری ایله علاقه‌لری تنزیملین اؤزونمخسوس ایقتیصادی بیرلیک فوْرماسی‌دیر.

بؤیوک بریتانیا صنایع سینین ترکیب دیگر باش‌لیجا ایؤ-ی خاطیرلادیر. مورکّب و چوخچوْخ ساحه‌لی ماشینقاییرما مؤهوم روْل اوْیناییر. [[الکتروتکنیک]]، [[الکترونیک]]، [[آویاکوسمیک صنایع]]نین، جیهازقاییرما و آوتوموبیلقاییرمانین اینکیشافینا گؤره [[لندن]]، بیرمینگام-کوونتری رایونلاری، دزگاهقاییرما و آوتوموبیلقاییرمایا گؤره [[بیرمینگام]]، توخوجولوق ماشینقاییرماسینا گؤره [[منچستر]]، گمیقاییرمایا گؤره [[قلازقو]]، ایدخال خاما اساسلانان متاللورگیانین اینکیشافینا گؤره [[شفیلد]]، [[کاردیف]] و دنیز ساحلی شهرلر فرق‌لنیر. [[کیمیا صنایع‌سی]] [[شیمال دنیزی]]نین دایازلیقلاریندان چیخاریلان [[نفت]] و [[طبیعی قاز]]ا اساس‌لانیر.