کاشغرلی محمود: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک ←‏ياراديجيليغی: replaced: بو ← بۇ using AWB
ک clean up, replaced: اولموش ← اوْلموش, سونرا ← سوْنرا, اولان ← اوْلان (4), اورتا ← اوْرتا using AWB
خط ۴:
 
==یاشامی==
کاشغرلی محمود [[قاراخانلیلار]] ايمپئراطورلوغو دؤورونده، - [[دوغو تورکیستان]]دا، اون بيرینجی عصرين بيرينجي ياريسيندا دونيايا گلميش، تورک دونياسينين تمل اثرلريندن اولاناوْلان "د[[دیوان لغات الترک]]"و - موختليف تورک لهجه‌لری حاقيندا ائنسکلوپئديک بيليکلر توپلوسو اولان تورکجه-عربجه لوغتينی - ۱۰۷۰-نجی ايلده باشلاييب، ۱۰۷۶-۱۰۷۷-نجی ايللر آراسيندا بيتيرميشدير. "ديوان" ايکي‌ديللی، عئيني زاماندا ايضاحلی لوغتدير، تخمينن ۹٬۰۰۰سؤزدن و اونلارين ايضاحيندان عيبارتدير. گتيرديگی سؤزلری ايضاح ائتمک اوچون مؤليف آتالار سؤزو و مثللردن، داستانلاردان، شئعر و ماهنيلاردان اؤرنکلر گتيرير. بئله‌ليکله، "ديوان" تورک سؤزلرينين عربجه معناسينی وئرن لوغت اولماقدان باشقا قديم تورک ادبياتينين و او سيرادان قديم تورک شعرينين اؤرنکلرينی بيزه چاتديران نادير مأخذدير. اثرده آدي چکيلن تورک‌ديللی شئعرلرين مؤليفي جوجو اورتاق تورک ادبياتينين بيزه آدی بللی اولاناوْلان ايلک شاعيري‌دير.
باشقا تورک لهجه‌لرييله بير سيرادا محمود کاشغرلی بيزه [[اوغوز تورکلری|اوغوز]] ديلينده يارانان ايلک شئعر نومونه‌لرينی ده چاتديرميشدير. تاريخده تورک ديلينين ايلک تعصوب‌کئش‌لريندن اولاناوْلان بؤيوک عاليم اثرينين اساس غایه‌سينی آچيقلايارکن بونو خوصوصيله قئيد ائدير کی، "ان آچيق و دوغرو ديل، آنجاق بير ديل بيليب، [[فارسلار]]لا قاريشمايان و يابانچی اؤلکه‌لره گئديب-گلمه‌يه‌نلرين ديليدير".
اورخون يازيلاريندان و دده قورقود سؤيلمه‌لريندن سونراکیسوْنراکی تورک شئعرينين اينکيشاف مرحله‌سينی عکس ائتديرن نومونه‌لر - کاشغرلينين توپلاديغی شئعرلر -تورک پوئزيياسينين هئجا و قافيه سيستئمينه اويغون گلن [[قوشما]]، [[گرايلی]] و [[بایاتی]] کيمي بيچیملرده‌دير.
بو جهتدن شئعر تاريخيميزی کاشغرلينين گتيرديگی نومونه‌لرسيز تصوور ائتمک اولماز.
==ياراديجيليغی==
خط ۱۳:
کاشغرلی، خاقانی، [[اویغورلار|اويغور]]، [[اوغوز تورکلری|اوغوز]]، قيپچاق، [[تورکمن]]، قيرغيز، چيغيل، ياغما، آرقو و ديگر تورک سوْيلو خالقلاری تورک آدی آلتيندا جمعلشديرن بير تورکولوقدور.
تورکلرين ياشاديقلاری اؤلکه‌لری، شهرلری، قصبه‌لری، کندلری تانيش ائدن، تفرروعاتلی معلومات چاتديران قيمتلی اثری خريطه ايله ده تورک جوغرافيياشوناسی آدينا لاييق گؤرولموشدور.
محمود کاشغری "تورکلرين بؤلگه‌لرينی، کندلرينی و چؤللرينی قاريش-قاريش گزميشدير. اوزون ايللر او، تورک، اوغوز، قيرغيز شهرلرينی، کندلرينی، دۆشرگه‌لرينی دولاشاراق اونلارين لوغتينی يازميشدير". نتيجه‌ده م.کاشغری [[خزر دنیزی|خزر]]ين شرق ساحيللريندن باشلاميش لوبنور گؤلو مئريديانينا و ايلی چايی ائنليگيندن [[کاشغر]]ين جنوب سرحدلرينه قدر اولاناوْلان گئنيش اراضينی اؤيرنميش، اورتااوْرتا و مرکزی آسيانين بير حيصه‌سينين ايلک رايونلاشديريلماسينی آپارميش و تورک خالقلاری و آبيده‌لرينين مسکونلاشما سرحدلرينی و يئرلريني بؤيوک دقيقليکله موعين ائتميشدير.
اونون مشهور "[[دیوان لغات الترک]]" (۱۰۷۲-۱۰۷۴) اثرينده تورک قبيله‌لری، چوخلو داغ، چای، گؤل، اؤلکه و دؤولتلر حاقيندا گئنيش معلوماتلار توپلانميشدير. تيان-شان و يئددی‌گؤللوک، ايسسيک-کول گؤلو، بالاساغون داغلاری ([[قیرغیزیستان]]دا)، آلتای واديسی و ايلی چايي و س. ان موفصل شکيلده سجييه‌لنديريلميشدير. او، نارينين يوخاری حؤوزه‌سينده اولموش،اوْلموش، چاتيرگؤل و سيزيچ (سونگؤل) گؤلونو قئيده آلميشدير. "ديوان"ين سونونا علاوه اولونموش خريطه محمود کاشغری دؤورونده تورک‌ديللی خالقلارين ياشاديغی اراضيلرين تصويريني وئرن ايلک خريطه‌دير. او، بير سيرا پارالئل فوْرمادا دۆزولموش غربی تيان-شان داغ سيستئمينی اؤز خريطه‌سينده داها دۆزگون عکس ائتديرميشدير. کاشغری مانقيشلاق (مانقيستان) ياريم‌آداسی ايله ده تانيش ايدی – بۇ ياريم‌آدايا ايلک دفعه محض اونون خريطه‌سينده راست گلينير.<ref>[ويکي پئديا]</ref>
 
==اثرلری==