بیلیکلیک: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

'''بیلیکلیک''' (یونانجا ''enkýklios'' – چئوره فورمالی و ''paideí'' درس، بیلیک سوزلری نین بیرلشمه سیندن یارانمیشدیر) سورغو کیتابی اولوباوْلوب اینسان بیلیگی‌نین بوتون ساحه‌لرینی آردیجیل شکیلده و اطرافلی احاته ائدیر. اونیورسال (جهانی) بیلیکلیکلر اینسانیت اوچون عومومی بیلیگی تصویر ائدیر، خوصوصی بیلیکلیکلر ایسه یالنیز موعین بیر ساحه اوزره محدود معلومات وئریر. <ref>[http://books.google.com/?id=49NZ12icE-QC&pg=PA49&dq=%22encyclopedic+dictionary%22%2Bencyclopedia&q=%22encyclopedic%20dictionary%22%2Bencyclopedia Dictionary of Lexicography] </ref>

بیلیکلیگین یارانماسی قدیم زامانلار، آنتیک یونان واختلارینا گئدیب چیخیر. ایلک دفعه اولاراق سیستئماتیک بیلیکلیک یونان فیلسوفو، افلاطون قوهومو سپئوسیپپوس طرفیندن یارادیلمیشدیر. میلاددان اؤنجه 370-جی ایلده حئیوانلار و بیتکی عالمی اوزره ده بیلیکلیک - هومویا یارادیلیر.

باشقا فیلسوفلاردان، مثلا ارسطو اؤز دؤورونده مؤوجود اولاناوْلان بیلیکلری توپلو شکلینه سالمیشلار، آنجاق اونلار هر هانسی بیلیکلیک یارادا بیلمه میشلر.

روم دؤورونده دؤولت آدامی مارکوس پوکیوس کاتو میلاددان سونراسوْنرا 150-جی ایلده دیه لیبری آد مارکوم فیلیوم die Libri ad Marcum filium (مارکوسون اوغلانلارینا کیتابلار) آدلی توپلونو ترتیب ائدیر. بوبۇ کیتابلار کند تصروفاتی، طیب، رئتوریکا، دؤیوش تئکنیکی کیمی ساحه لرین پئداقوقیکا باخیمیندان بیر بیلیکلیکده جمعلنمه‌سی‌ایدی.

ان قدیم، تام بیزه قدر گلیب چاتمیش، لاتین دیلیده اولاناوْلان سیستماتیک بیلیکلیک روم تاریخچیسی پلینیوس طرفیندن ترتیب اولونموشدوراوْلونموشدور. اونون طبیعتین تاریخی آدلی کیتابی 37 جیلدده، 2493 بؤلومدن عیبارت ایدی. بورادا کوسمولوژی (فا: کیهان شناسی)، جوغرافیا، ائتنولوژی (فا:مردم شناسی)، آنتروپولوژی (فا:انسان شناسی)، پسیکولوژی (فا: روان‌شناسی)، زوولوژی (جانورشناسی)، بوتانیکا (گیاه شناسی)، مینئرالوژی (کانی شناسی) و متالورژی حاقیندا معلومات وئریلمیشدیر.

منبعلرین وئردیگی معلوماتلارا اساسن بوبۇ کیتابین ترتیب اولونماسیندااوْلونماسیندا 500 مؤلیف ایشتراک ائتمیشدیر. 1469-جی ایلده بوبۇ بیلیکلیک ونسیادا یئنیدن نشر اولونوراوْلونور. 1543-جو ایلده اونون 11 جیلدی آلمان دیلینه ترجومه اولونوراوْلونور و استراسبورگدا بوراخیلیر.

اورتا عصرلرده ترتیب اولوناناوْلونان اثرلر داها یاخشی ترکیبه مالیک ایدیلر. اونلار لاتین دیلینده یازیلمیشدیلار. میللی بیلیکلیکلر سونارلار، اورتااوْرتا عصرین سونوندا و یئنی تاریخین اولینده مئیدانا گلیر. بیزانتیا دؤورونده یازیلمیش یئگانه کیتاب اولاناوْلان سودا Suda دا یونان دیلینده ایدی. سودا کیتابیندا جوغرافیا و تاریخچی آنتیک مؤلیفلر حاقیندا 32000 مقاله جملنمشدیر.

یئنی دؤورون باشلانغیجیندا بیلیکلیک یارادیلماسی اوزره پیونر [[فرانسه|فرانسه]] فیلسوفو فرانچیز باکون ساییلیر. او 1620-جی ایلده اؤز "Preparative toward a Natural and Experimental History" کیتابیندا 130 آددا موختلیف علملری سیرالاییر. بوبۇ تصنیفاتلاندیرما اوندان سونراکیسوْنراکی عالیملر اوچون اساس گؤتورولوردو. اوندان سونراسوْنرا یاشامیش دیدروت اؤز بیلیکلیگینده باکونا ایستیناد ائدیر.

1704-جو ایلده ریاضیاتچی کان هارریس Con Harris لندنده تکنیک حاقیندا بیلیکلیگی (Lexicon technicum) چاپ ائتدیریر. بوبۇ تکنیک ساحه سینده ایلک الیفبا سیراسی ایله دوزولموش، اینگیلیس دیلینده یازیلمیش عومومی تکنیک بیلیکلیک‌ایدی.

17851-جی ایلده فرانسه‌لی دنیس دیدروت Denis Diderot و دالمبرت d'Alembert طرفیندن فرانسه دیلینده ترتیب اولونموشاوْلونموش Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences ،(عاغیللی شکیلده دوزولموش لوغت)ایشیق اوزو گؤرور.

1769 و 1771-جی ایللرده ویلیام اسمایل Viliam Smille طرفیندن Encyclopædia Britannica اوچ جیلده چاپ اولونوراوْلونور.

[[آذربایجان تورکجه‌سی|آذربایجان تورکجه‌سی]]نده ایلک بیلیکلیک 1976-1987-جی ایللرده نشر ائدیلمیش 10 جیلدلیک آذربایجان سووئت انسیکلوپئدییاسی‌دیر. کیریل الیفباسی ایله چاپ اولوناناوْلونان بوبۇ انسیکلوپئدییا حاضیردا آذربایجان تورکجه‌سیندهتۆرکجه‌‌سینده انسیکلوپئدیک بیلگی ساحه‌سینده ان گوجلوسودور.

[[ویکی‌پدیا|ویکی‌پدیا]]