مسیحیت: نوسخهلر آراسینداکی فرق
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
ک 2.186.182.35 (دانیشیق) طرفیندن ائدیلمیش دییشیکلیکلر Rostamxani طرفیندن ائدیلمیش دییشیکلیکل... |
183192 دییشیکلیک Rostamxani (دانیشیق) طرفیندن قایتاریلدی. |
||
خط ۱:
[[file:Christianity percentage by country.png|thumb|left|350px|دۆنیا اؤلکهلرینده مسیحی اهالینینین یۆزدهسی]]
'''مسیحیّت''' —[[نصرانی]] لیک[[اورتا شرق|اوْرتا شرق]] کؤکلو
==آد==
عیسی ناصری آدیندان گلیر.عیسی [[فیلیسطین]] ده [[ناصره]] بؤلومونده دونیایه گلمیشدیر و جو یوتلر ایچره عیسی ناصری سسلئینیب.بو اساسدا اونون دؤنوشو ناصری یا نصرانی آدلاندی.[[قورآن]]دا اولارین آدی '''نصاری''' گلیب.
""وَلَن تَرْضَىٰ عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَىٰ"" (بقره-120): سندن راضی اولماز جو یوت و نصرانی هابئله اولارین دؤنوشلرین قبول ائدسن ,هرکیمسه نی تاری یؤلا گتیرماقدا یؤل تاپیر.<ref>http://quran.ksu.edu.sa/tafseer/tabary/sura2-aya120.html</ref>
== خریستیانلیغین مذهبلری ==
خریستیانلیقدا آشاغیداکی مذهبلر وار :
* [[کاتولیسیزم]]
* [[شرق اوْرتودوکس کلیساسی|اوْرتودوکس]]
* [[پروتستانتلیق]]
==تعلیماتی==
== تاریخی ==
سطر ۱۹ ⟵ ۲۵:
''اساس مقاله:'' '''[[خریستیانلیغین یارانماسی]]'''
خریستیانلیغین تاریخی کؤکلرینه و یارانماسینا دقت یئتیردیکده، اوْنون بیر طرفدن قدیم [[ایودایزم|یهودی دینین]]ه، باشقا بیر طرفدن ایسه آنتیک دؤور دونیاگؤروشو و فلسفهسی ایله سیخ صورتده علاقهدار اوْلدوغو معلوم اوْلور. بونونلا یاناشی باشقا دینی عنعنهلرین (مس. [[میترائیزم]]ین) ده مسیحیت تعلیمینین فورمالاشماسیندا تأثیری اوْلموشدور. تاریخدن معلوم اوْلدوغو کیمی، بیرینجی عصرده یهودی دؤولتی [[روم ایمپیراتورلوغو]] طرفیندن ایشغال ائدیلمیشدی. بۇندان سوْنرا یهودی جمعیتی پارچالانمیش و درین بحران ایچینده ایدی. [[یهودیلر]] ده روم ایمپیراتورلوغو طرفیندن ایشغالا معروض قالمیش بۆتون خالقلار کیمی آزادلیغا جان آتیردیلار. چونکو ایمپراتورلوقدا هر آددیمباشی عدالتسیزلیک و ایستیبداد حؤکم سورمکده ایدی. نتیجهده ایسه، ایمپراتورلوقدا داخیلی چکیشمهلرین سایی آرتیر، جمعیتین طبقهلشمهسی و پارچالانماسی گئتدیکجه داها دا درینلشیردی. بۆتون بۇ پروسسلر یهودی جمعیتینده اؤزونو داها دا قاباریق شکیلده گؤستریردی. بۇ جور آجیناجاقلی وضعیتدن چیخماقدان اؤترو ایمپراتورلوقدا یاشایان خالق کۆتلهلری اؤز اۆمیدلرینی داها چوْخ دینلره باغلاییردیلار. بۇ سببدن ده یهودی خالقی آراسیندا ایسراییلی خلاص ائدن مسیحین گلمهسینین یاخین اوْلدوغو ایدهسی گئنیش یاییلمیشدی. حتی اوْ زامانلار بیر نئچه شخص اؤزلرینی پیغمبر اعلان ائدرک عصیان
{{خریستیانلیغ}}
بۇ جور گرگین اجتماعی-سیاسی وضعیتده، یهودیلر آراسیندا [[عیسی پیغمبر|عیسی]] آدلی بیر آدام پیغمبرلیک ائدرک، بیر سیرا یئنی دینی و اخلاقی پرینسیپلری ایفاده ائتمیشدیر. اوْ، قدیم یهودی دینینین بعضی مودعالارینا یئنی باخیشلارلا چیخیش ائتمیشدیر. روایتلره گؤره عیسی اؤزونو بیر مسیح کیمی تقدیم ائتمیشدی. عیسی پیغمبرین بیزیم زمانهمیزه گلیب چاتمایان، [[اینجیل]] آدلی ایلاهی کیتاب گتیردیی حاقیندا روایتلر اوْلسا دا، اصلینده بۇ کیتاب یالنیز شیفاهی اوْلاراق اوْنون طلبهلرینه (حواریلره) معلوم ایدی. چونکو بوگون مؤوجود اوْلان مۆختلیف اینجیل آدلی کیتابلارین عیسادان سوْنرا [[یونان دیلی]]نده یازیلدیقلاری هئچ ده سیرر دئییلدیر. حالبوکی عیسانین یونان دیلینده دانیشابیلمهسی حاقیندا هئچ بیر دلیل یوخدور. عیسانین فعالیّتیندن ناراضی اوْلان یهودی کاهینلری چوْخ چکمهدی کی، عیسانی اؤلدورمک فیکرینه دۆشدولر و بۇ ایشی حیاتا کئچیرمک اۆچون روم ایمپراتورلوغونون [[فیلیسطین]]ده اوْلان جانیشینینه مراجعت ائتدیلر. مقصد ایسه عیسانین [[ایسراییل]]ی خلاص ائدن مسیح اوْلمادیغینی ثبوت ائتمک ایدی. بئله کی، مغلوب اوْلان آدام مسیح اوْلا بیلمزدی. مسیح یالنیز خالقی خلاص ائدن آدام اوْلمالی ایدی. بۇ مقصدلرینه نایل اوْلماقدان اؤترو ایسه، اوْنلار آز سوْنرا اعلان ائتدیلر کی، عیسانی توتوب موحاکیمه ائتدیکدن سوْنرا چارمیخا چکهرک اعدام ائتمیشدیرلر. بئله بیر حادثهنین باش وئردیینین، حتی شاهیدلرینین بئله اوْلدوقلاری بارهده معلوماتلار مسیحیت عنعنهسینده ده اؤز تصدیقینی تاپدی. عیسانین آردیجیللاری آراسیندا اوْنون اؤلومو، و یا غیبه چکیلمهسی حاقیندا واحید فیکیر یوخ ایدی. داها سوْنرالار عیسانی آرتیق پیغمبر کیمی قبول ائتمیش بعضی یهودیلر، اؤز عقیدهلرینی روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف یئرلرینده یایماغا باشلادیلار. بئله کی، چوْخلو سایدا دینی دعوتچیلر بۇ ایشی حیاتا کئچیرمهیه باشلادی. نتیجهده ایسه، درین معنوی بحران کئچیرن روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف سوسیال طبقهلری آراسیندا یئنیلشمیش یهودی دینینه مییللر گونو-گوندن آرتماغا باشلامیشدی. [[عنعنه|عنعنهیه]] گؤره مسیحیتی یایماغا [[حواری|حواریلر]] [[حواری پتروس|پتروس]] و [[حواری پول|پول]] باشلامیشدیلار. روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف بؤلگهلرینده عیسانین ایلک آردیجیللاری ییغینجاقلارینی کئچیریردیلر و اؤزلری بوتپرستلییه قارشی اعتراض سسلرینی اۇجالدیردیلار. عیسانی اوْنلار خریستوس آدلاندیریردیلار. بۇ سؤز ایسه یهودیلرین «ماشیاخ» (مسیح) سؤزونون یونانجایا ترجومهسیدیر. روم ایمپراتورلوغوندا خریستیانلیق اوّلجه قوللار، میسکینلر آراسیندا یاییلیردی. دؤزولمز شرایطده یاشایان بۇ آداملار خریستیانلیقدا نجات یولونو تاپیردی، بۇ ایده اوْنلارا معنوی یئیهجک وئریردی. لاکین سوْنرا مسیحیتی تدریجاً وارلی زومرهلرین نمایندهلری ده قبول ائتمهیه باشلادیلار. مسئله بوندادیر کی، روم ایمپراتورلوغوندا قدیمی یاییلمیش بوتپرست اینانجلار آرتیق جمعیتده تأثیر گۆجونو ایتیرمیشدی. اوْنلار آرتیق روم ایمپراتورلوغوندا حؤکم سورن عدالتسیزلیین و ایستیبدادین رمزینه چئوریلمیشدی. بونا گؤره ده ایمپراتورلوقدا مۆختلیف غیری-قدیمی دینلر یاییلمیشدی. اوْنلارین آراسیندا میصر تانریلاری ایزیدا و اوْسیریس، ایران تانریسی میترانین کولتلارینی خصوصیله قید ائتمک لازیمدیر. بئله کی، بیر واختلار اوْنلار خریستیانلیقلا جدی رقابت آپاریر، حتی بعضی آراشدیرماچیلارا گؤره، مثلاً میتراییزمین بعضی اینانجلاری سوْنرالار خریستیانلیغا داخیل اوْلموشدور. بئله کی، مثلاً، اؤلن و دیریلن تانری ایدهسی میتراییزمین اساسلارینلان بیری ایدی. لاکین سوْندا خریستیانلیق بۇ رقابتدن غالیب چیخابیلدی.
سطر ۳۲ ⟵ ۳۸:
[[file:Famous Christians around the world.jpg|thumb|250px|مشهور خاچپرست.]]
[[۸۵۸]]-نجی ایلده کونستانتینوپولیس کلیساسینین پاتریارخی وظیفهسینه فوتیوس({{lang-la|Photius}}) آدلی دونیوی بیر آدام تعیین اوْلونموشدو. پاتریارخ اوْلماسی اۆچون اوْنو، آلتی گونون عرضینده قیراتچیدن یپیسکوپا قدر بۆتون کلیسا
پاپ نیکولاسین حرکتینه جواب اوْلاراق، پاتریارخ فوتیوسون طرفدارلاری ۸۶۷-
عینی زاماندا،
<blockquote>"بونو
لاکین شرق کلیساسی فیلیوقونی قبول
بولقاریستان اۆزرینده غرب و شرق کلیسالری آراسیندا گئدن مۆباحیثهلر ایسه، سوْندا، شرق کلیساسینین خیرینه حل اوْلوندو. بولقاریستان کلیساسی کونستانتینوپولیسین نظارتی آلتینا کئچدی. [[X عصر]]ده ده غرب و شرق کلیسالری آراسیندا صۆلح الده ادیلممیشدی. کونستانتینوپولیس کشیشلری روم پاپسینا یالنیز موستسنا حاللاردا مراجعتلر ادیردیلر. بۇ عامل ایسه کلیسالری بیری-بیریندن داها دا اۇزاقلاشدیریردی. ۱۱-جی عصرده غرب و شرق کلیسالری آراسیندا موناسیبتلر بیر قدر فاللاشدیرمیشدیر، لاکین بۇ فاللاشما سوْندا اوْنلارین پارچالانماسی ایله نتیجلنمیشدیر. اوْ دؤورده روم پاپسی اوْلان [[IX لو]] گونئی ایتالیادا کونستانتینوپولیس پاتریارخینین تابچیلیینده اوْلان کلیسالرده غرب (لاتین) آیینلرینین ایجرا اوْلونماسینی طلب اتمیشدیر (قید اوْلوندوغو کیمی غرب کلیسالرین بعضی دینی آیینلری شرق اوْرتودوکس آیینلریندن فرقلهنیردی). اؤز نؤوبهسینده کونستانتینوپولیس پاتریارخی میخال کللواریوس ({{lang-la|Michael Cerullarios}})کونستانتینوپولیسده پاپنین تابلیینده اوْلان کلیسا و موناستیرلارین باغلانماسی حاقیندا سرانجام ورمیشدیر. وضعیتین گرگینلشمهسینی گؤرهن بیزانس ایمپراتورو کونستانتینئ مونوماخوس {{lang-la|Constantine Monomachus}}) غربله موناسیبتلرینی پوزماق ایستهمیردی. اوْ، پاپ ایله دانیشیقلار آپاراراق، کونستانتینوپولیسه پاپ طرفیندن گؤندریلمیش نمایندهلری قبول اتمهیه حاضیر اوْلدوغونو بیلدیرمیشدی. لاکین نمایندهلرین گلیشیندن سوْنرا، اوْنلارین شرق (یونان) کشیشلری ایله شدتلی ایختیلافی باش ورمیشدیر. بۇ ایختیلاف نتیجهسینده پاپنین نمایندهلری کونستانتینوپولیس پاتریارخینی و اوْنا تابع اوْلان بۆتون شرق کلیسالرینی هرسده (بیدتچیلیک) و دینسیزلیکده اتهام ادرک، اوْنلارین کریستیان کلیساسیندن خاریج ادیلمهسی حاقیندا مکتوب یازاراق اوْنو رسمی عبادت زامانی کونستانتینوپولیسین مقدس سوفییا (آیا سوفیا) کلیساسینده یونان کشیشلرینه تقدیم اتدیلر. اؤز نؤوبهسینده پاتریارخ میخال کللواریوس ۱۰۵۴-جو ایلده کلیسا مجلیسی ییغاراق پاپنین نمایندهلرینی لنتلمیش، روم کلیساسی ایله بۆتون علاقهلرین کسیلمهسی حاقیندا سرهنجام ورمیشدیر. بۇ حادثهلردن سوْنرا کریستیان کلیساسی پارچالانمیشدیر. شرق (یونان) کلیساسی اوْرتودوکس (پراووسلاو)، غرب (لاتین) کلیساسی ایسه کاتولیک آدلاندیریلمیشدیر.<ref>آیدین علیزاده. خریستیانلیغ: تاریخ و فلفهسه [http://alizadeh.narod.ru/kitablar/Xristianliq/1.1.html ۸-جی فسیل، غرب و شرق آراسیندا ایختیلافلار و کریستیان کلیساسینین پارچالانماسی]</ref>
|