مسیحیت: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک 2.186.182.35 (دانیشیق) طرفین‌دن ائدیلمیش دییشیک‌لیک‌لر Rostamxani طرفین‌دن ائدیلمیش دییشیک‌لیک‌ل...
183192 دییشیک‌لیک Rostamxani (دانیشیق) طرفین‌دن قایتاریلدی.
خط ۱:
[[file:Christianity percentage by country.png|thumb|left|350px|دۆنیا اؤلکه‌لرین‌ده مسیحی اهالینی‌نین یۆزده‌سی]]
'''مسیحیّت''' —[[نصرانی]] لیک[[اورتا شرق|اوْرتا شرق]] کؤکلو ،،اوچ تانریچیلیک ،[[تکعیسی تانریچیلیقناصری (پئیغمبر)|تک‌تانریلیعیسی‌ ناصری]] ،عیسی‌نیننین یئنی عهدده‌کی تعلیماتینا دایانان [[ابراهیمی دینلر|ابراهیمی دین]]. [[عیسی ناصری (پئیغمبر)|عیسی‌]]نین آدینا عطفاً عیسویلیک،عیسویلیک ، مملکتینه عطفاً نصرانیلیک ده دئییلیر. مسیحیت‌ین مۆقدس کیتابی [[اینجیل]]دیر. ۲.۴ میلیاردان چوْخ اینانانی ایله دۆنیانین اَن بؤیوک [[دین]]یدیر.
 
==آد==
عیسی ناصری آدیندان گلیر.عیسی [[فیلیسطین]] ده [[ناصره]] بؤلومونده دونیایه گلمیشدیر و جو یوتلر ایچره عیسی ناصری سسلئینیب.بو اساسدا اونون دؤنوشو ناصری یا نصرانی آدلاندی.[[قورآن]]دا اولارین آدی '''نصاری''' گلیب.
 
""وَلَن تَرْضَىٰ عَنكَ الْيَهُودُ وَلَا النَّصَارَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ ۗ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَىٰ"" (بقره-120): سندن راضی اولماز جو یوت و نصرانی هابئله اولارین دؤنوشلرین قبول ائدسن ,هرکیمسه نی تاری یؤلا گتیرماقدا یؤل تاپیر.<ref>http://quran.ksu.edu.sa/tafseer/tabary/sura2-aya120.html</ref>
 
== خریستیانلیغین مذهبلری ==
خریستیانلیقدا آشاغیداکی مذهبلر وار :
* [[کاتولیسیزم]]
* [[شرق اوْرتودوکس کلیسا‌سی|اوْرتودوکس]]
* [[پروتستانت‌لیق]]
* [[پروتستانلیق]]
 
==تعلیماتی==
 
خریستیانلیغیننصرانیلیکده اساس احکامی اوْدور کی، عیسانین [[عیسینین چارمیخا چکیلمه‌سی|اؤلومو]] و [[عیسانین دیریلمه‌سی|دیریلمه‌سی]] واسطه‌سیله گوناهکار اینسانلار [[خریستیانلیقدا آتا|آتا]] ایله باریشمیش، [[اؤلمزلیک|ابدی حیاتی]] الده ائتمیشلردیر. خریستیانلار اینانیرلار کی، بشریتین نجاتینا گؤره مسح ائدیلمیش عیسی [[عهد- عتیق]] پیغمبرلیینی یئرینه یئتیرمک اۆچون دونیایا گلمیش‌دیر. خریستیانلار بیر ده اینانیرلار کی، اوْ شخص‌لنمیش تانری‌دیر، بیر ده تماماً ایلاهی و تماماً اینسانی. بۇ اوْ دئمک‌دیر کی، عیسانین ایکی طبیعتی واردیر: ایلاهی و اینسانی. نجاتا ایلاهی ایلتیفات واسطه‌سیله نایل اوْلونور. مکتبینده آدامین اؤلومون‌دن سوْنرا اوْنون روحو [[جنت|جنته]] و یا [[جهنم|جهنمه]] گئدیر (کاتولی‌سیزم‌ده بیرده [[اراف]] وار). محشردن سوْنرا اؤلولر دیریلمیش اوْلاجاقلار.
 
== تاریخی ==
سطر ۱۹ ⟵ ۲۵:
''اساس مقاله:'' '''[[خریستیانلیغین یارانماسی]]'''
 
خریستیانلیغین تاریخی کؤکلرینه و یارانماسینا دقت یئتیردیک‌ده، اوْنون بیر طرف‌دن قدیم [[ایودایزم|یهودی دینین]]ه، باشقا بیر طرف‌دن ایسه آنتیک دؤور دونیاگؤروشو و فلسفه‌سی ایله سیخ صورت‌ده علاقه‌دار اوْلدوغو معلوم اوْلور. بونونلا یاناشی باشقا دینی عنعنه‌لرین (مس. [[میترائیزم]]ین) ده مسیحیت تعلیمینین فورمالاشماسین‌دا تأثیری اوْلموش‌دور. تاریخ‌دن معلوم اوْلدوغو کیمی، بیرینجی عصرده یهودی دؤولتی [[روم ایمپیراتورلوغو]] طرفین‌دن ایشغال ائدیلمیشدی. بۇندان سوْنرا یهودی جمعیتی پارچالانمیش‌ و درین بحران ایچین‌ده ایدی. [[یهودیلر]] ده روم ایمپیراتورلوغو طرفین‌دن ایشغالا معروض قالمیش بۆتون خالقلار کیمی آزادلیغا جان آتیردیلار. چونکو ایمپراتورلوقدا هر آددیم‌باشی عدالت‌سیزلیک و ایستیبداد حؤکم سورمک‌ده ایدی. نتیجه‌ده ایسه، ایمپراتورلوقدا داخیلی چکیشمه‌لرین سایی آرتیر، جمعیتین طبقه‌لشمه‌سی و پارچالانماسی گئتدیکجه داها دا درینلشیردی. بۆتون بۇ پروسسلر یهودی جمعیتین‌ده اؤزونو داها دا قاباریق شکیل‌ده گؤستریردی. بۇ جور آجیناجاقلی وضعیت‌دن چیخماق‌دان اؤترو ایمپراتورلوقدا یاشایان خالق کۆتله‌لری اؤز اۆمیدلرینی داها چوْخ دینلره باغلاییردیلار. بۇ سبب‌دن ده یهودی خالقی آراسیندا ایسراییلی خلاص ائد‌ن مسیحین گلمه‌سینین یاخین اوْلدوغو ایده‌سی گئنیش یاییلمیشدی. حتی اوْ زامانلار بیر نئچه شخص اؤزلرینی پیغمبر اعلان ائد‌رک عصیان ائتمه‌یهاتمه‌یه جهد ائتسه‌لر بئله، سوْندا فعالیّتلری مغلوبیت ایله نتیجه‌لنمیشدینتیجلنمیشدی.
 
{{خریستیانلیغ}}
{{خریستیانلیق}}
 
بۇ جور گرگین اجتماعی-سیاسی وضعیت‌ده، یهودیلر آراسیندا [[عیسی پیغمبر|عیسی]] آدلی بیر آدام پیغمبرلیک ائد‌رک، بیر سیرا یئنی دینی و اخلاقی پرینسیپلری ایفاده ائتمیشدیر. اوْ، قدیم یهودی دینینین بعضی مودعالارینا یئنی باخیشلارلا چیخیش ائتمیشدیر. روایتلره گؤره عیسی اؤزونو بیر مسیح کیمی تقدیم ائتمیشدی. عیسی پیغمبرین بیزیم زمانه‌میزه گلیب چاتمایان، [[اینجیل]] آدلی ایلاهی کیتاب گتیردیی حاقیندا روایتلر اوْلسا دا، اصلینده بۇ کیتاب یالنیز شیفاهی اوْلاراق اوْنون طلبه‌لرینه (حواریلره) معلوم ایدی. چونکو بوگون مؤوجود اوْلان مۆختلیف اینجیل آدلی کیتابلارین عیسادان سوْنرا [[یونان دیلی]]نده یازیلدیقلاری هئچ ده سیرر دئییل‌دیر. حالبوکی عیسانین یونان دیلینده دانیشا‌بیلمه‌سی حاقیندا هئچ بیر دلیل یوخ‌دور. عیسانین فعالیّتین‌دن ناراضی‌ اوْلان یهودی کاهینلری چوْخ چکمه‌دی کی، عیسانی اؤلدورمک فیکرینه دۆشدولر و بۇ ایشی حیاتا کئچیرمک اۆچون روم ایمپراتورلوغونون [[فیلیسطین]]ده اوْلان جانیشینینه مراجعت ائتدیلر. مقصد ایسه عیسانین [[ایسراییل]]ی خلاص ائد‌ن مسیح اوْلمادیغینی ثبوت ائتمک ایدی. بئله کی، مغلوب اوْلان آدام مسیح اوْلا بیلمزدی. مسیح یالنیز خالقی خلاص ائد‌ن آدام اوْلمالی ایدی. بۇ مقصدلرینه نایل اوْلماق‌دان اؤترو ایسه، اوْنلار آز سوْنرا اعلان ائتدیلر کی، عیسانی توتوب موحاکیمه ائتدیک‌دن سوْنرا چارمیخا چکه‌رک اعدام ائتمیشدیرلر. بئله بیر حادثه‌نین باش وئردیینین، حتی شاهیدلرینین بئله اوْلدوقلاری باره‌ده معلوماتلار مسیحیت عنعنه‌سین‌ده ده اؤز تصدیقینی تاپدی. عیسانین آردیجیللاری آراسیندا اوْنون اؤلومو، و یا غیبه چکیلمه‌سی حاقیندا واحید فیکیر یوخ ایدی. داها سوْنرالار عیسانی آرتیق پیغمبر کیمی قبول ائتمیش بعضی یهودیلر، اؤز عقیده‌لرینی روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف یئرلرینده یایماغا باشلادیلار. بئله کی، چوْخلو سایدا دینی دعوت‌چیلر بۇ ایشی حیاتا کئچیرمه‌یه باشلادی. نتیجه‌ده ایسه، درین معنوی بحران کئچیرن روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف سوسیال طبقه‌لری آراسیندا یئنی‌لشمیش یهودی دینینه مییللر گونو-گوندن آرتماغا باشلامیشدی. [[عنعنه|عنعنه‌یه]] گؤره مسیحیتی یایماغا [[حواری|حواریلر]] [[حواری پتروس|پتروس]] و [[حواری پول|پول]] باشلامیشدیلار. روم ایمپراتورلوغونون مۆختلیف بؤلگه‌لرینده عیسانین ایلک آردیجیللاری ییغینجاقلارینی کئچیریردیلر و اؤزلری بوتپرست‌لییه قارشی اعتراض سسلرینی اۇجالدیردیلار. عیسانی اوْنلار خریستوس آدلاندیریردیلار. بۇ سؤز ایسه یهودیلرین «ماشیاخ» (مسیح) سؤزونون یونانجایا ترجومه‌سی‌دیر. روم ایمپراتورلوغوندا خریستیانلیق اوّلجه قوللار، میسکینلر آراسیندا یاییلیردی. دؤزولمز شرایط‌ده یاشایان بۇ آداملار خریستیانلیقدا نجات یولونو تاپیردی، بۇ ایده اوْنلارا معنوی یئیه‌جک وئریردی. لاکین سوْنرا مسیحیتی تدریجاً وارلی زومره‌لرین نماینده‌لری ده قبول ائتمه‌یه باشلادیلار. مسئله بوندادیر کی، روم ایمپراتورلوغوندا قدیمی یاییلمیش بوتپرست اینانجلار آرتیق جمعیت‌ده تأثیر گۆجونو ایتیرمیشدی. اوْنلار آرتیق روم ایمپراتورلوغوندا حؤکم سورن عدالتسیزلیین و ایستیبدادین رمزینه چئوریلمیشدی. بونا گؤره ده ایمپراتورلوقدا مۆختلیف غیری-قدیمی دینلر یاییلمیش‌دی. اوْنلارین آراسیندا میصر تانریلاری ایزیدا و اوْسیریس، ایران تانری‌سی میترانین کولتلارینی خصوصیله قید ائتمک لازیم‌دیر. بئله کی، بیر واختلار اوْنلار خریستیانلیقلا جدی رقابت آپاریر، حتی بعضی آراشدیرما‌چیلارا گؤره، مثلاً میتراییزمین بعضی اینانجلاری سوْنرالار خریستیانلیغا داخیل اوْلموشدور. بئله کی، مثلاً، اؤلن و دیریلن تانری ایده‌سی میتراییزمین اساسلارینلان بیری ایدی. لاکین سوْندا خریستیانلیق بۇ رقابت‌دن غالیب چیخابیلدی.
سطر ۳۲ ⟵ ۳۸:
[[file:Famous Christians around the world.jpg|thumb|250px|مشهور خاچپرست.]]
 
[[۸۵۸]]-نجی ایلده کونستانتینوپولیس کلیسا‌سینین پاتریارخی وظیفه‌سینه فوتیوس({{lang-la|Photius}}) آدلی دونیوی بیر آدام تعیین اوْلونموش‌دو. پاتریارخ اوْلماسی اۆچون اوْنو، آلتی گونون عرضین‌ده قیرات‌چی‌دن یپیسکوپا قدر بۆتون کلیسا روتبه‌لریندنروتبه‌لرین‌دن کئچیرمیشدیلرکچیرمیش‌دیلر. اوْندان اؤنجه‌کیاؤنجکی پاتریارخ ایقناتیوس ({{lang-la|Ignatius}})ایسه، ایمپراتور ۳-ئجوجو میخائیللهمیخالله بیرلیکدهبیرلیک‌ده ایمپراتورلوغونوایمپراتورلوغونی ایداره ائد‌ن،اد‌ن، دایی‌سی واردا ایله اوْلان ایختیلافدانایختیلاف‌دان سوْنرا وظیفه‌سیندنوظیفه‌سین‌دن گئتمیشدیگتمیش‌دی. لاکین اوْنون طرفدارلاری بونا قارشی اعتراض ائد‌رک،اد‌رک، فوتیوسو غصبکارقسبکار اعلان ائتمیشدیلراتمیش‌دیلر. بۇندان سوْنرا کلیسا‌داکلیسا‌ده پارچالانما باش وئرمیشدیورمیش‌دی. ۸۵۹-نجوجو ایلده کونستانتینوپولیس‌ده (ایستانبول‌دا) ییغیلان کلیسا مجلیسی ایقناتیوسون طرفدارلارینی پیسله‌میشدیرپیسلمیش‌دیر. لاکین، اوْنلار روم پاپیناپاپسینا مراجعت ائد‌رک،اد‌رک، [[۸۶۱]]-نجیجی ایلده داها بیر کلیسا مجلیسینینمج‌لی‌سینین ییغیلماسینا نایل اوْلدولار. بۇ دفعه ده اوْنلارین مؤقیعتی پیسله‌نمیشدیپیسلنمیش‌دی. لاکین روم پاپیپاپسی نیکولاس ۸۶۳-نجوجو ایلده هر ایکی کلیسا مجلیسلرینین قرارلارینی اعتبارسیز اعلان ائتدیاتدی. بۇندان سوْنرا غرب و شرق کلیسا‌لاریکلیسا‌لری آراسیندا ایلک دفعه اوْلاراق، و سوْنداسوْن‌دا کلیسا‌نین پارچالانماسینا گتیره‌ن، بیر ایختیلاف باش وئرمیشورمیش اوْلدو. پاپپاپاس نیکولاس بۇ آددیمیآددی‌می بولقاریستان کلیسا‌سینین اۆزرینده حاکمیّتی الده ائتمکاتمک و بۇ کلیسا‌نی بیزانس پاتریارخلارینین حاکمیّتین‌دن آلماق اۆچون آتمیشدیآتمیش‌دی. اصلینده ایسه، مسیحیتکریستیان کلیسا‌سینین بؤلونمه‌سی آرتیق بیر ضرورته چئوریلمیشدیچوریلمیش‌دی. مسئله بوندادیربون‌دادیر کی، هم روم پاپلاری، هم ده کونستانتینوپولیس پاتریارخلاری بۆتون مسیحیتکریستیان دونیاسی اۆزرینده باشچیلیق ائتمکباشچی‌لیق اتمک ایسته‌ییردیلرایستییردیلر و اوْنلارین آراسینداکی رقابت گئتدیکجهگتدیکجه درینله‌شیردیدرینلشیردی.
 
پاپ نیکولاسین حرکتینه جواب اوْلاراق، پاتریارخ فوتیوسون طرفدارلاری ۸۶۷-نجیجی ایلده کونستانتینوپولیس‌ده داها بیر کلیسا مجلیسی چاغیردیلار. اوْرادا پاپپاپاز نیکولاسین وظیفه‌سیندنوظیفه‌سین‌دن آزاد اوْلونماسی حاقیندا قرار قبول ائدیلدیادیل‌دی. لاکین بۇندان سوْنرا، بیزانس‌دا سارای چئوریلیشیچوریلیشی باش وئردیوردی و بونون نتیجه‌سینده فوتیوسون اؤزو وظیفه‌سیندنوظیفه‌سین‌دن دئوریلدیدوریل‌دی. بۇندان سوْنرا ۸۶۹ - ۸۷۰-نجیجی ایللرده رومونرومنین تاکیدیتکی‌دی ایله کونستانتینوپولیس‌ده داها بیر کلیسا مجلیسی ییغیلمیش‌دی. بۇ مجلیسی غرب (کاتولیک) کلیسا‌سی [[VIII عوموم دونیا کلیسا مجلیسی]] کیمی تانینیرتانیییر. شرق (اوْرتودوکس، و یا پراووسلاو) کلیسا‌سی ایسه، اوْنو عوموم دونیا کلیسا مجلیسی کیمی تانیمیر. مجلیسینمج‌لی‌سین قراری ایله، فوتیوس کسکین صورت‌ده پیسله‌نیب،پیسلنیب، وظیفه‌سیندنوظیفه‌سین‌دن آزاد ائدیلمیشدیادیلمیش‌دی. اوْنون یئرینهیرینه کونستانتینوپولیس پاتریارخی وظیفه‌سینه ایقناتیوس برپا ائدیلدیادیل‌دی. بونا باخمایاراق، فوتیوس کونستانتینوپولیس‌ده بؤیوک نفوذا مالیک ایدی. ۸۷۷-نجیجی ایلده، ایقناتیوسون اؤلومون‌دن سوْنرا، اوْ یئنی‌دن پاتریارخ اوْلدو. بۇندان سوْنرا، ۸۷۹ - ۸۸۰-نجیجی ایللرده داها بیر کلیسا مجلیسی ییغیلدیییغیل‌دی. بۇ مجلیس‌ده پاپ نیکولاسین نماینده‌لری، اوْنون تاختدانتاخت‌دان سالینماسینا گؤره فوتیوس‌دان عذر ایسته‌مه‌سینی طلب ائتدیلراتدیلر. لاکین فوتیوس عذر ایسته‌مه‌دی. بۇ مجلیس‌ده شرق کلیسا‌سینین نماینده‌لری غرب‌ده یاییلمیش بعضی اینانجلاری و آیینلری ده پیسله‌میشدیرلرپیسلمیشدیرلر. «فیلیوقوئ» آدلانان اینانج خصوصیله پیسله‌نمیشدیپیسلنمیش‌دی. مسئله بوندادیربون‌دادیر کی، شرق‌ده و غرب‌ده کلیسا عنعنه‌لری، بعضی آیینلر، بیر-بیرین‌دن فرقله‌نیردی. بۇ عامل ده کلیسا‌نین پارچالانماسینداپارچالانماسین‌دا بللی رول اوْینامیشدیاوْینامیش‌دی. بۇ کلیسا مجلیسی غرب‌ده اوّلجه عوموم دونیا کلیسا مجلیسی اعلان اوْلونموشدوراوْلونموش‌دور. لاکین سوْنرا، بۇ کیفیت‌ده، فوتیوسون عوضینه ایقناتیوسو پاتریارخ کیمی یئنی‌دن تانییان، ۸۶۹-۸۷۰-نجیجی ایللرده کئچیریله‌ن،کچیریله‌ن، مجلیس تانینمیشدیتانینمیش‌دی.
 
عینی زامان‌دا، یوخاریدایوخاری‌دا قید اوْلوندوغو کیمی، خریستیانلیغین احکاملاریاهکاملاری و اینانجلارینین اساسلاری دا غرب و شرق کلیسا‌لارینینکلیسا‌لرینین مۆباحیثه هدفینهاوْبیکتینه چئوریلمیشدیرچوریلمیش‌دیر. معلوم اوْلدوغو کیمی، خریستیانلار تانرینین اۆچ صیفت‌دنسیفت‌دن عبارت اوْلدوغونو ادعا ائدیرلرادیرلر. بۇ صیفتلرینسیفتلرین اۆچونجوسو اوْلان مقدس روح، حیات‌وئریجیهیاتوریجی کیفیتلرینه مالیک اوْلان صیفت‌دیرسیفت‌دیر. اوْنون آتادان و یا اوْغولداناوْغول‌دان چیخماسی حاقیندا گرگین مۆباحیثه‌لر، کلیسا‌نین عقیده نؤقطهنؤقتیی-نظرین‌دن پارچالانماسینا گتیریب چیخارمیشدیچیخارمیش‌دی. غرب‌ده آمبروسیوس، هیرونیموس، آوقوستینوس کیمی کلیسا آتالاری، مقدس روحون تکجه آتادان دئییل،دییل، هم ده اوْغولداناوْغول‌دان چیخماسینی ({{lang-la|filioque}}) ادعا ائدیردیلرادیردیلر. [[VII عصر]]ده [[ایسپانیا]]نین [[تولدو]] شهرین‌ده کئچیریلنکچیریله‌ن کلیسا مجلیسیندهمج‌لی‌سین‌ده فیلیوقوئ کریستیان عقیده‌سینین اساسلارینا (سیمبولوناسیموولونا) داخیل ائدیلمیشدیرادیلمیش‌دیر. بونا دلیل اوْلاراق عیسانینعیسینین سؤزلری گتیریلیردی:
<blockquote>"بونو دئدییددیی زامان، اوْنلارا اۆفوردو و: «مقدس روحو قبول ائدینادین»، – دئدیددی.</blockquote>
لاکین شرق کلیسا‌سی فیلیوقونی قبول ائتمه‌میشدیاتممیش‌دی. اوْنلارین فیکرینجه مقدس روح یالنیز آتادان چیخیر، اوْغولداناوْغول‌دان چیخماز. غرب آتالارینین فیلیوقوئ حاقیندا دئدیکلرینیددیکلرینی ایسه، کلیسا‌نین دئییل،دییل، اوْنلارین شخصی فیکیرلری اوْلدوغونو دئییردیلردییردیلر.
 
بولقاریستان اۆزرینده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا گئدن مۆباحیثه‌لر ایسه، سوْن‌دا، شرق کلیسا‌سینین خیرینه حل اوْلون‌دو. بولقاریستان کلیسا‌سی کونستانتینوپولی‌سین نظارتی آلتینا کئچدی. [[X عصر]]ده ده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا صۆلح الده ادیلممیش‌دی. کونستانتینوپولیس کشیشلری روم پاپسینا یالنیز موستسنا حاللاردا مراجعتلر ادیردیلر. بۇ عامل ایسه کلیسا‌لری بیری-بیرین‌دن داها دا اۇزاقلاش‌دیریردی. ۱۱-جی عصرده غرب و شرق کلیسا‌لری آراسیندا موناسیبتلر بیر قدر فاللاشدیرمیش‌دیر، لاکین بۇ فاللاشما سوْن‌دا اوْنلارین پارچالانماسی ایله نتیجلنمیش‌دیر. اوْ دؤورده روم پاپسی اوْلان [[IX لو]] گونئی ایتالیادا کونستانتینوپولیس پاتریارخینین تابچیلیین‌ده اوْلان کلیسا‌لرده غرب (لاتین) آیینلرینین ایجرا اوْلونماسینی طلب اتمیش‌دیر (قید اوْلوندوغو کیمی غرب کلیسا‌لرین بعضی دینی آیینلری شرق اوْرتودوکس آیینلرین‌دن فرقله‌نیردی). اؤز نؤوبه‌سین‌ده کونستانتینوپولیس پاتریارخی میخال کللواریوس ({{lang-la|Michael Cerullarios}})کونستانتینوپولیس‌ده پاپنین تابلیین‌ده اوْلان کلیسا و موناستیرلارین باغلانماسی حاقیندا سرانجام ورمیش‌دیر. وضعیتین گرگینلشمه‌سینی گؤره‌ن بیزانس ایمپراتورو کونستانتینئ مونوماخوس {{lang-la|Constantine Monomachus}}) غربله موناسیبتلرینی پوزماق ایسته‌میردی. اوْ، پاپ ایله دانیشیقلار آپاراراق، کونستانتینوپولی‌سه پاپ طرفین‌دن گؤندریلمیش نماینده‌لری قبول اتمه‌یه حاضیر اوْلدوغونو بیلدیرمیش‌دی. لاکین نماینده‌لرین گلیشین‌دن سوْنرا، اوْنلارین شرق (یونان) کشیشلری ایله شدت‌لی ایختیلافی باش ورمیش‌دیر. بۇ ایختیلاف نتیجه‌سینده پاپنین نماینده‌لری کونستانتینوپولیس پاتریارخینی و اوْنا تابع اوْلان بۆتون شرق کلیسا‌لرینی هرس‌ده (بیدت‌چی‌لیک) و دین‌سیزلیک‌ده اتهام اد‌رک، اوْنلارین کریستیان کلیسا‌سین‌دن خاریج ادیلمه‌سی حاقیندا مکتوب یازاراق اوْنو رسمی عبادت زامانی کونستانتینوپولی‌سین مقدس سوفییا (آیا سوفیا) کلیسا‌سین‌ده یونان کشیشلرینه تقدیم اتدیلر. اؤز نؤوبه‌سین‌ده پاتریارخ میخال کللواریوس ۱۰۵۴-جو ایلده کلیسا مجلیسی ییغاراق پاپنین نماینده‌لرینی لنتلمیش، روم کلیسا‌سی ایله بۆتون علاقه‌لرین کسیلمه‌سی حاقیندا سره‌نجام ورمیش‌دیر. بۇ حادثه‌لردن سوْنرا کریستیان کلیسا‌سی پارچالانمیش‌دیر. شرق (یونان) کلیسا‌سی اوْرتودوکس (پراووسلاو)، غرب (لاتین) کلیسا‌سی ایسه کاتولیک آدلاندیریلمیش‌دیر.<ref>آیدین علی‌زاده. خریستیانلیغ: تاریخ و فلفه‌سه [http://alizadeh.narod.ru/kitablar/Xristianliq/1.1.html ۸-جی فسیل، غرب و شرق آراسیندا ایختیلافلار و کریستیان کلیسا‌سینین پارچالانماسی]</ref>
«https://azb.wikipedia.org/wiki/مسیحیت»-دن آلینمیش‌دیر