گیلاس: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک +
بیتکیلر using AWB
خط ۱:
{{تاکسون
[[File:Cherry Stella444.jpg|thumb|left|''Prunus avium'']]
|آد='''گیلاس''' ({{lang-la|Cerasus avium}})
|شکیل=
[[ایران]]دا چوخ گئنیش یاییلمیش‌دیر. مئیوه‌لرینین ترکیبین‌ده آشی ماده‌سی، [[شکر]]، بویاییجی و پکتین ماده‌لری، اورقانیک تورشولار، ب۲، سی ویتامینلری، و ده کاروتین واردیر.
|شکیل آدی=Prunus avium fruit.jpg
|شکلین اولچوسو =260
|وضیعت =
|عالم =[[بیتکی]]
|یاریم‌عالم =
|بؤلمه =[[Eudicots]]
|یاریم‌بؤلمه=
|تیپ =
|یاریم‌بؤلمه=
|صینیف =[[Rosids]]
|اینفرا‌ صینیف =
|دسته = [[Rosales]]
|فسیله =[[Rosaceae]]
|جینس=[[Prunus]]
|نؤع=[[Carl Linnaeus|L.]] 1755 not [[Adrien René Franchet|Franch.]] 1890
| علمی‌آدی =
| ایکینجی شکیل آدی =
|شکلین اولچوسو =
}}
 
'''گیلاس''' ({{lang-en|Prunus avium}}، {{lang-fa|گیلاس خودرو}}، {{lang-az|Gilas}}، {{lang-ar|كرز حلو}}، {{lang-tr|Kiraz}}، {{lang-fr|Vogel-Kirsche}}، {{lang-de|Vogel-Kirsche}}) بیر نؤع بیتکی.
== یابانی گیلاس ==
== قایناق‌لار ==
گولچیچک‌لیلر فسیله‌سینین آلبالی جین‌سینه عاییددیر. یابانی حال‌دا [[اوکراین]]دا، [[مولداوی]]دا، [[کریمه]] و [[قافقاز]]دا بیتیر. حاضیردا مدنی گیلاس سورتلاری چوخ اولدوغون‌دان یابانی گیلاس اؤز اهمیتینی ایتیرمیش‌دیر. لاکین مئشه‌لرده یابانی فوْرمالارا تصادف ائدیلیر.
{{قایناق}}
اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«[[:en:Prunus avium|Prunus avium]]»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۷ جولای ۲۰۱۷ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
 
== ائشیک باغلانتی‌لار ==
یابانی گیلاس آپرئل-مای‌دا چیچکلییر. چیچکلری آغ، اتیرلی، بئشلچک‌لی و اوزون ساپلاق‌لی‌دیر. بیر نئچه [[چیچک]] بیر یئردن چتیر کیمی سال‌لانیر. [[مئیوه]]لری ایون-ایول‌دا یئتیشیر. فوْرماسی یومرو و یا اۆرک شکلین‌ده‌دیر. قارا، ساری-قیرمیزی و توند قیرمیزی رنگ‌ده اولور. دادی آجیتهر و بعضاً شیرین اولور. شیرینلر تزه حال‌دا یئییلیر، و ده اوندان کومپوت، شیره، عصاره، مورببه و باشقا محصوللار حاضیرلانیر. آجی گیلاسلار
{{قارداش_پروژه‌لر_باغلانتی قوتوسو
ایسه [[شراب]] اۆرتیم (تولید)ی اۆچون یارارلی‌دیر. چییردیین‌ده ۳۰% یاغ و ۱%-ا قدر ائفیر یاغی واردیر. تکنیکی مقصدلر
| یازار =no
اۆچون ایشله‌دیله بیلر. یارپاقلارین‌دا ۲۵۰ مق% سی ویتامینی واردیر. یابانی گیلاس کول‌لی میقداردا قتران ایفراز(ترشّح) ائدیر کی، بون‌دان دا پارچالارین بویانماسین‌دا ایستیفاده ائدیلیر.
| ویکی‌سؤزلوک =no
| ویکی‌کیتاب =no
| ویکی‌سؤز =no
| ویکی‌قایناق =no
| ویکی‌آمبار =Prunus avium
| ویکی‌خبر =no
| ویکی‌گیل =no
| ویکی‌دولانما =no
| ویکی‌بیلیم‌یورد =no
}}
 
[[بؤلمه:بیتکیلر]]
گیلاس شیره‌سی ییئجئکنین یاخشی هضم اولونماسی اۆچون تطبیق ائدیلیر. خالق طبابتین‌ده قبز اولماغا قارشی دا ایستیفاده اولونور. اودونجاغی برک، ساری-قیرمیزی رنگ‌ده‌دیر. گیلاسین اودونجاغین‌دان خاررات ممولاتی، نازیک بوداقلارین‌دان ایسه قلیان چوبوقلاری حاضیرلانیر. گیلاس بالوئره‌ن و بزک بیتکی‌سی کیمی ده اهمیت‌لی‌دیر. ۱ [[هکتار]] چیچکله‌یه‌ن گیلاس ساحه‌سین‌دن آریلار ۳۶-۴۰ کق بال حاصیل ائده بیلیرلر.
 
[[en:Prunus avium]]
== اهمیتی ==
گیلاس معده-باغیرساق، سیدیک یوللاری نوخوشلوقلرین‌ده، همچینین ایشتاهارتیریجی پرهیز ییئجئکسی کیمی چوخ خئییرلی‌دیر. گیلاس و آلبالی مئیوه‌لرین‌دن و اونلارین شیره‌سین‌دن قاراجیر نوخوشلوقلرینه توتولانلارا مۆالیجه آماچله وئرمک ضروری‌دیر.
 
بو مئیوه‌لردن عینی زامان‌دا کرونیکی معده-باغیرساق نوخوشلوقلرین‌ده هضم پروسسینی یاخشیلاش‌دیران و ماده‌لر مۆبادیله‌سینی تنظیم ائدن واسطه کیمی ده ایستیفاده ائتمک فایدالی‌دیر.
 
گیلاس اینسان اورقانیزمینه اۆرک-دامار نوخوشلوقلرینین درمانی کیمی تأثیر ائدیر، و ده دامارلاری تمیزلییر. حکیملر بوتون یاش طبقه‌لرین‌ده‌کی اینسانلار اۆچون گیلاسین خئییرلی اولدوغونو بیلدیریر. گیلاسلارین ترکیبین‌ده [[گلوگوز]] و [[پکتین]] وار. بو دا اورقانیزم‌دن خولئستئرینی چیخارماغا کؤمک ائدیر. گیلاس اساساً قانازلیغی ([[قان سیزلیق]]دان) و [[دامار]]لارین واریکوز گئنیشله‌نمه‌سین‌دن عذاب چکه‌ن خسته‌لر اۆچون داها خئییرلی‌دیر. چونکی اونلارین کمکی ایله اورقانیزم‌ده اولان آرتیق مایع چیخاریلیر و دامارلارین دیوارلاری برکیگیر.<ref>[http://az.itv.az/saglamliq/21743.html گیلاس دامارلاری برکی‌دیر]</ref>
 
== گیلاسین اوریه فایداسی ==
گیلاس هم دادلی، هم ده چوخ فایدالی مئیوه‌دیر. گیلاسین ترکیبین‌ده ب قروپو، سی، آ کیمی فایدالی ویتامینلر، میس، سینک، یود، دمیر، کلسیوم، ماقنئزیوم، مارقانس و س. کیمی مینراللار وار.
همچینین گیلاسین ترکیبین‌ده دیگر چوخ فایدالی ماده‌لر ده وار. بئله کی، گیلاسین ترکیبین‌ده اولان پئکتینلر باغیرساقلارین نورمال فعالیّتی اۆچون چوخ واجیب‌دیر، "آنتوسیان" آدلی ماده‌لر ایفاده اولونموش شیشلئیهینه تأثیره مالیک‌دیر و س.
توند قیرمیزی رنگ‌ده اولان گیلاس ان خئییرلی ساییلیر.
گیلاس اینسانین ایمنی سیستمینه موثبت تأثیر ائدیر.
گیلاس اۆرک-دامار سیستمی اۆچون ده چوخ خئییرلی‌دیر - قانین ترکیبینی یاخشیلاشدیریر، دامارلارین دیوارلارینی تمیزلییر و مؤهکملندیریر، قان فیشاریدان اذیّت چکه‌ن اینسانلار اۆچون خئییرلی‌دیر.
گیلاس معده نین فعالیّتینی یاخشیلاشدیریر، قبیزلیکله موباریزه‌ده کؤمک ائدیر. لاکین اونو دا نظره آلماق لازیم‌دیر کی، گیلاسین چوخ‌لو میقداردا قبولو ایسهالا، کؤپه، معده‌ده آغریلارا سبب اولا بیلر. گیلاسی آز میقدارلاردا اولماقلا (۱۰۰-۱۵۰ قر) گون عرضین‌ده ۲-۳ دفعه یئمک اولار. گیلاسی ییئجئک قبوللاری آراسیندا یئمک لازیم‌دیر.
گیلاس باغیرساقلاری مۆختلیف زیان‌لی ماده‌لردن تمیزلییر.
گیلاسین ترکیبین‌ده یود وار. بو مینرال گیلاسی قالخانواری وزی پوزولمالاری زامانی چوخ خئییرلی ائدیر.
گیلاس دمیرله زنگین‌دیر. آنئ‌مییادان اذیّت چکه‌ن اینسانلار بو مئیوه‌نی موطلق اؤز ییئجئکسینا داخیل ائتمه‌لی‌دیر.
گیلاس‌دا آنتی اوکسیدانتلار وار. بو ماده‌لر اورقانیزم‌ده گئدن قوجالما پروسسلری لنگی‌دیر، اورقانیزمی جاوانلاشدیریر.
گیلاس آزکالوری‌لی محصول‌دور. دیگر طرف‌دن گیلاس اینسانی تئز دویوزدورور و توخ ساخلاییر. بو سبب‌دن آریقلاماق ایسته‌یه‌ن اینسانلار گیلاسی راحت یئیه بیلرلر. هر گون ییئجئک قبولون‌دان ۳۰ دقیقه اوّل ۱ اوووج گیلاس یئیه‌ن اینسان داها آز میقداردا ییئجئک قبول ائدجک و آریقلایاجاق.
گیلاس اینسانین اعصاب سیستمینه ده چوخ موثبت تأثیر ائدیر - احوال-روحیّه‌نی یاخشیلاشدیریر، ایسترئس‌دن و افسردگی نی آزاد اولماغا کؤمک ائدیر.
دری نوخوشلوقلری، مۆختلیف سپگیلری زامانی گیلاس درینی تمیزلییر.
گیلاس کوسمتیک(آرایشی) ماسکالار ترکیبین‌ده ایستیفاده اولونور. گیلاس درینی تمیزلییر، جاوانلاشدیریر، داها الاستیک و دارتیلمیش ائدیر.
== همچینین باخ ==
* [[مئیوه]]
* [[عادی مئشه گیلاسی]]
 
== قایناقلار ==
* [http://www.anl.az/el/alf7/eec&en_mte.pdf]
* [http://anspress.ws/index.php?a=2&lng=az&nid=11516 مئیوه‌لرین سیرری]
 
== ایستینادلار ==
<references/>
[[Category:یئمک ملزوملاری]]
[[بؤلمه:بیتکیلر]]
[[بؤلمه:میوه]]
«https://azb.wikipedia.org/wiki/گیلاس»-دن آلینمیش‌دیر