نوروز: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

[[File:novruz.jpg|rightleft|thumb|rightleft|220px|نوروز]]

[[File:1996 Novruz bayram.jpg|rightleft|thumb|rightleft|220px|نوروز]]

'''نوروز بایرامی'''، '''باهار بایرامی'''- قدیم خالق بایرامی. ([[فارس دیلی{{فارسجا|فارسجا]]-'''نو روز( —''نوو روز''}}، [[اؤزبک دیلی|اؤزبکجه]] ''ناوروز''، [[تورکمن دیلی|تورکمنجه]] ''نووروز'' ، [[قازاخ دیلی|قازاخجا]] ''ناوریز'' ، [[قیرغیز دیلی|قیرغیزجا]] ''نوروز''(، [[تورک دیلی|تورکجه]] ''نئوروز''(، [[کورد دیلی|کوردجه]] ''نئوروز''(، [[کریم تورکجه سی]] ''ناورئز''

نوروز شیمال یاریمکوره سینده آسترونومیک یازین باشلاندیغی، گئجه-گوندوز برابرلیگی گونونده ([[20۲۰ مارت|مارتین 20۲۰]]، [[21۲۱ مارت|21۲۱]]، [[22۲۲ مارت|22۲۲]] د) کئچیریلیر. بیر سیرا خالقلار یاز فسلی نین گلمه سینی طبیعتی نین جانلانماسی ایله باغلامیش، بو موناسیبتله شنلیکلر کئچیرمیش، اونو یئنی ایلین باشلانغیجی کیمی بایرام ائتمیشلر. قدیم زامانلاردان باشلایاراق [[ایران]]، [[افقانیستان]]، [[تاجیکیستان]]، [[اؤزبکیستان]] و بعضی باشقا شرق خالقلاری ایله یاناشی [[آذربایجانلیلار]]دا باهارین - یئنی ایلین گلیشینی شنلیکلرله قارشیلاییردیلار. مارتین 21۲۱-ای ایران و افقانیستاندا رسمی تقویمین ایلک گونو ساییلیر. نوروز همچی نین [[بهایلیک|بهای تقویمی]] اوزره ایلین ایلک گونودور.

نوروز بایرامی نین منشایی، اونونلا باغلی اساتیرلر، میفلر قدیمدیر. تدقیقاتچیلار نوروز بایرامی نین محض یاخین شرقین قدیم اکینچیلیکله مشغول اولان خالقلار آراسیندا مئیدانا گلدیگینی سؤیله ییرلر. نوروز بایرامی نین آیر-آیری تاریخی و افسانوی شخصیتلرین (افسانوی ایران شاهلاری کیومرس ([[اوئستا]]دا قایئ مردان) جمشید و باشقالاری) آید ایله باغلاماغا چالیشمیشلار. [[ایسلام]] دینی و یاخین شرق و اورتا آسییا اؤلکهلرینده یاییلدیقدان سونرا [[عرب خیلافتی]] بو اؤلکهلرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی. عصرلر بویو دینی خادیملر موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی تبیی و تاریخی کؤکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی، مؤوهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گؤسترمشلر. حتّی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نوروز بایرامی گویا ایو خلیفه [[علی ایبن ابو طالیب|علینین]] حاکیمیته ([[656]]-[[661]]) گلدیگی گونله علاقه داردیر. حالبوکی ایمام علی اییول آییندا حاکیمیته گلمیش، نوروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائحکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار او جومله دن [[آذربایجانلیلار]] باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری، اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار. اورتا اسر مؤلیفلری شرق اؤلکهلرینده ایسلام دینی یازیلدیقدان سونرا دا نوروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین مؤحکم یئر توتدوغونو گؤستریرلر. [[ابو رئیهان ال-بیرونی]] ([[6۶ جی اسر]]) نوروز بایرامی حاقیندا موختلیف روایتلردن اونون یارانماسی سببلریندن، بو بایرام موناسیبتیله خالق آراسیندا یاییلمیش عادت-عنعنه لردن بحث ائتمیش، نوروز بایرامی نین طبیعتین اویانماسی اکینچیلیک تصروفاتی نین باشلانماسی ایله باغلی اسل دونیوی بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر. [[نیزامول مولک]] (نظام الملک) (6۶ جی اسر) " [[سییاست نامه]] " اثرینده نوروز بایرامیندان یازین گلیشی ایله علاقه دار کئچیرلن کوتلوی خالق بایرامی کیمی بحث ائتمیشدیر. نوروزون گلیشی کلاسسیک شرق او جومله دن، [[آذربایجان پوئزییاسی]]ندا گئنیش یاییلمیش " [[باهارییی]] " آدلی لیریک شعرلرده ده تصویر و ترننوم ائدیلیر.

آمما آصلیندا بو آد گَئرک فارسجادا =خورشید تازه ) دییلیدی نیه کی اولار قارانلیخدان گؤنه چیخیللار<ref>

== قایناقلارقایناق‌لار ==