قدیم یونان: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
صفحه‌‌نی ' '''قدیم یونان''' ({{lang-el|Αρχαία Ελλάδα}})— بالکان یاریم آدا‌سینین جنوب حیصّه سیند...' ایله ياراتدی |
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار) ک clean up using AWB |
||
خط ۱:
'''قدیم یونان''' ({{lang-el|Αρχαία Ελλάδα}})— [[بالکان یاریم آدا‌سی]]نین جنوب حیصّه سینده، [[اگی دنیزی]] آراسیندا ، [[فراکی]] ساحلینده، [[کیچیک آسیا]]نین غرب ساحلینده یارانمیش دؤولتلر قروپونون عۆمومی آدی; ائتکی دایره‌سی [[آپپ‌نین یاریما‌دا‌سی]]نین جنوب ساحیلینه، [[سیسیل]]نین غربینده، [[مرمره دنیزی|مرمره]]، [[قارا دنیز|قارا]] و [[آرا‌لیق دنیزی|آرا‌لیق]] دنیزلری ساحللرینه ده یاییلمیش‌دی. یونان اراضیسینین مسکونلاشما‌سی اوْرتا پالولیته عایید ائدیلیر. [[نولیت]] دؤورونده (میلاددان اؤنجه ۷-جی مینیللیین اوْرتالاری-میلاددان اؤنجه تقر. ۲۸۰۰) [[یونان]] اها‌لی‌سی اکینچی‌لیک و مالدارلیقلا مشغول اوْلور، اوْتوراق حیات کئچیریردی. یونانین ایلک ساکینلری قدیم یونانلار (اوْنلاری [[پلاسگیلر]]، [[کاریلر]] آدلان‌دیریردیلار) یقین کی، هیند-آوروپا‌لی اوْلمامیشلار.میلاددان اؤنجه ۲۸۰۰ و [[۲۰۰۰]]-جی ایللر آراسیندا شیمال‌دان یونانلار هۆجوم ادیب [[آتتیکا]]، شیمال-سرقی [[پلوپوننس]]ی، [[آخایلار]] ایسه پلوپونن‌سین بؤیوک حیصّه سینی، [[اولی‌لیلار]] [[فسالی]] و اوْرتا یونانی توتدولار. [[دوریلر]]ین هۆجومونون ائتکیسی ایله (میلاددان اؤنجه ۱۲ عصرین سوْنو-میلاددان اؤنجه ۱۱ عصر) [[یونی‌لیلار]] و [[اولی‌لیلار]] کیچیک آسیا ساحللرینه و یاخین‌لیق‌داکی آدالارا سورگون ائدیلدیلر.
میلاددان اؤنجه تقر. [[۷۰۰]]-جو ایلده اها‌لی عۆمومی آدلا-اللینیلر، اؤلکه ایسه اللا‌دا آدلان‌دی. سوْنرا یونانلار [[قارا دنیز]] و [[آرا‌لیق دنیزی]] ساحللرینده مسکن سالدیلار. بۇ دؤورده قوْنشو کالونیلار ایله دایم مدنی و تیجارت علاقه‌لری ساخلایان [[ناپول]]، تارنت، سیباریس، سیراکوزا، مسنا، کیرنا، [[بیزانس]]، خالکی‌دا، هراکلیا، سینوپا، پانتیکاپی، فودوسی، اوْلیوی، توما و س. کولونیلار یارادیلمیش‌دی.
یونان اتفاقینا باشچی‌لیق ائدن آتن ساواش و ایقتیصادی جهت‌دن مؤحکملندی. آتن ایله ایسپارتا آراسینداکی ضدیتلر [[پلوپوننس ساواشی]]نه (میلاددان اؤنجه [[۴۳۱]]-[[۴۰۴]]) سبب اوْلدو. میلاددان اؤنجه ۴ عصردن طرفلرین عۆمومی بحرانی باشلاندی. یونان‌دا حؤکمران‌لیق اۇغروندا موباریزه‌یه گیریشن [[قدیم ماکدونی|ماکدونی]] بۇندان ایسیتفا‌ده ائتدی. [[خرونیا]] یاخینیغین‌داکی وۇروشما‌دا (میلاددان اؤنجه ۳۳۸) مغلوبیت‌دن سوْنرا یونان شهرلری ماکدونیانین حاکمیّتینه کئچدی. [[ماکدونی‌لی ایسکندر]]ین اؤلومون‌دن سوْنرا اوْنون ایمپیراتورلوغو بیر سیرا دؤولتلره (اللینیست مونارخیلارا) پارچالاندی. میلاددان اؤنجه ۳-۲ عصرلرده یونان شهرلرینده اجتماعی ضدیتلر یئنی‌دن کسکینلش‌دی. میلاددان اؤنجه [[۱۴۶]]-جی ایلده یونان [[قدیم روم|رومانین]] ترکیبینه داخیل ائدیلدی. لاکین ۴ عصردن یونان [[شرقی روم ایمپیراتورلوغو]]نین اراضی‌سینه داخیل اوْلموش‌دور.قدیم یونانین اؤزونه مخصوص جهتلریندن بیری‌ده، قدیم مدنیته صاحیب اوْلما‌سی‌دیر. یونان مدنیتی تاریخاً بۆتون دۆنیا اؤلکه‌لری‌نین مدنیتلرینه ائتکی ائتمیشدیر.<ref>http://www.princeton.edu/~hellenic/renaissanceconferenceabstracts.html</ref>
سطر ۴۳ ⟵ ۴۰:
ماردونی، داتیس و آرتافرنین یوروشلری
فمیستوکل
== خشایار شاهین یوروشو ==
سطر ۵۵ ⟵ ۵۰:
قدیم یونان دینینده بۆتون طبیعی و اجتماعی حادیثه‌لر سایلاری چوْخ اوْلان تانریلارلا الاقلندیریلیردی. یونانلارین دۆشونجه‌سینده بۇ تانریلارین هر بیری‌نین اؤزلرینه مخصوص فعالیّت ساحه‌لری‌نین اوْلدوغو اینانجی یئر آلیردی. یونان پانتونونون باشیندا '''زوس''' (یون. ''Ζεύς'') آدلی تانری دوروردو. یونانلارین اینانجلارینا گؤره تانریلار ''اوْلیمپوس'' داغیندا یاشاییردیلار و اینسانلارین حیاتینا ائتکی ائدیردیلر. اینسانلارین بورجو ایسه اوْنلارا عبادت ائتمک ایدی. بۇنون اۆچون تاپیناقلار (معبدلر) و باشقا مقدس یئرلر فعالیّت گؤستریردی. اوْرا‌دا تانریلارین هیکللری قویولور، اوْنلارا دعالار اوْخونور و قوربانلار کسیلیردی. بۇنلارین عوضینده ایسه اینسانلار تانریلاردان بللی ایستکلری‌نین یئرینه یتیریلمه‌سینی طلب ائدیردیلر. نه قدر چوْخ عبادتلر، نزیرلر و قوربانلار وئریلیردی‌سه، تانریلار دا عوضینده اوْ قدر چوْخ نعمتلر وئرمه‌لی ایدیلر. بۇندان باشقا یونانلار مقدس داشلارا دا تاپینیردیلار، کۆتلوی(توده) دینی مراسیملر حیاتا کچیردیردیلر.
تانریلارا خیدمت‌چی اوْلان کاهینلر عبادتلر تشکیل ائدیردیلر. ''اوْراکل'' (لات. ''اوْراجولوم'') آدلانان کاهینلر ده وار ایدی. یونانلار اینانیردیلار کی، اوْنلار تانریلاردان گله‌جک حاقیندا خبرلر آلیر. اوْراکللاردان ان تانینمیشی دلفی شهرینده یئرلشن آپوللون تانری‌سینین معبدینده (تاپیناقیندا) ایدی.
قدیم یونان دینی‌نین هر هانسی بیر واحید تعلیمی، مقدس کیتابی یا دا مرکزی اوْلمامیش‌دیر. هر یئرین اؤز عادتلری وار ایدی. عمومیت‌له، یونانلار یاخین شرق میللتلری کیمی تسسوبکش دیندار اوْلمامیشلار، اوْنلار شرق خالقلاریندان فرقلی اوْلا‌راق حیاتلاریندا داها دا سربست ایدیلر. اوْنلارین اساس اخلاقی دَیَرلری ایگیدلیک و عدالت اوْلموش‌دور. بۇ سربستلیین ده فلسفه‌نین یارانیب اینکیشاف ائتمه‌سینده بؤیوک روْلو اوْلموش‌دور. سوْنرالار ایسه یونان دینی دونیاگؤروشو رومیا دا ائتکی ائتمیشدیر. ▼
تخمیناً میلاددان اؤنجه ۷-جی – ۶-جی یوز ایللرده یونان‌دا [[اوْرفیزم]] آدلانان بیر دین یارانمیش‌دیر. اوْنون تعلیمینده کیفایت قدر فلسفی گؤروشلر ده اوْلموش‌دور. ▼
▲قدیم یونان دینی‌نین هر هانسی بیر واحید تعلیمی، مقدس کیتابی یا دا مرکزی اوْلمامیش‌دیر. هر یئرین اؤز عادتلری وار ایدی. عمومیت‌له، یونانلار یاخین شرق میللتلری کیمی تسسوبکش دیندار اوْلمامیشلار، اوْنلار شرق خالقلاریندان فرقلی اوْلا‌راق حیاتلاریندا داها دا سربست ایدیلر. اوْنلارین اساس اخلاقی دَیَرلری ایگیدلیک و عدالت اوْلموش‌دور. بۇ سربستلیین ده فلسفه‌نین یارانیب اینکیشاف ائتمه‌سینده بؤیوک روْلو اوْلموش‌دور. سوْنرالار ایسه یونان دینی دونیاگؤروشو رومیا دا ائتکی ائتمیشدیر.
قدیم یونانین فلسفؤنجه‌سی عنعنه‌سینده ''داستانلار'' دا بؤیوک روْل اوْینامیش‌دیر. اوْنلاری شاعیرلر و ادیبلر یازیردیلار. اوْنلاردان بیری [[هومر]] (یون. ''Ὅμηρος''، م. اؤ. ۸-جی یوز ایل) اوْلموش‌دور. اوْنون کیم‌لییی حاقیندا بیلگیلر اوْلدوقجا آزدیر. حتی، اوْنون آنا‌دان اوْلدوغو یئر ده دقیق بیلینمه‌مک‌ده‌دیر. ▼
▲تخمیناً میلاددان اؤنجه ۷-جی – ۶-جی یوز ایللرده یونان‌دا [[اوْرفیزم]] آدلانان بیر دین یارانمیش‌دیر. اوْنون تعلیمینده کیفایت قدر فلسفی گؤروشلر ده اوْلموش‌دور.
▲قدیم یونانین فلسفؤنجه‌سی عنعنه‌سینده ''داستانلار'' دا بؤیوک روْل اوْینامیش‌دیر. اوْنلاری شاعیرلر و ادیبلر یازیردیلار. اوْنلاردان بیری [[هومر]] (یون. ''Ὅμηρος''، م. اؤ. ۸-جی یوز ایل) اوْلموش‌دور. اوْنون کیم‌لییی حاقیندا بیلگیلر اوْلدوقجا آزدیر. حتی، اوْنون آنا‌دان اوْلدوغو یئر ده دقیق بیلینمه‌مک‌ده‌دیر.
== ایستینادلار ==
<references/>
[[بؤلمه:قدیم یونان]]{{مین مقاله}}
| |||