'''قیریم تاتارجاسی'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/crh ائتنولوگیا]</ref>، '''قیریم تورکجهسی'''، یا دا '''قیریمجا''' ـ ([[قیریم تاتارجاسی|قیریم تاتارجاسی]]: Qırımtatarca, Qırımca)، [[تورک دیللری|تورک دیللرینین]] [[قیپچاق|قیپچاق]] قوروپونا باغلی بیر دیلدیر آنجاق بعضی [[اوغوزلار|اوغوز]] قروپونا عایید خوصوصیتلره ده مالیکدیر. رومینییانین [[دوبروجا|دوبروجا]] بؤلگهسینده دانیشیلان شکلینه رومینییا تاتارجاسی آدی وئریلیر. [[تاتارلار|قازان تاتارلاری]]ندان آییرد ائتمک اوچون [[قیریم تورکجهسی|قیریم تاتارجاسی]] آدلاندیریلیر. [[قیریم یاریمآداسی|قیریم یاریمآداسی]]نین یئرلی دیلی دیر.
آنا عونصورلرینی [[قیپچاقجا|قیپچاقجا]]-دان آلمیش، لاکین باشقا تورک لهجهلری ایله ده قارشیلیقلی تاثیرده اولموشدور. [[عوثمانلی|عوثمانلی]] دؤولتی ایله اولان سیخ علاقهلری اولان قیریم خانلارینین و باشبیلنلرینین عادتن، [[ایستانبول|ایستانبول]]دا تحصیل آلمالاری اوغوز دیالئکتلرینین تاثیرلرینی گتیرمیشدیر. [[ایسماعیل قاسپیرالی]]نین ایشلری ایله بو تاثیرلر یاخشیجا یئرلشمیشدیر. روس ایدارهسینه گیریلمهسی ایله ده [[روسجا|روسجا]]دان تاثیرلنمیشدیر. بوندان باشقا، سورگون ایللرینه گؤره [[اؤزبک دیلی]]نین تاثیرلری ده گؤرولمکدهدیر.
== آغیزلاری ==
قیریم تاتارجاسینین اساس بو آغیزلاری وار:
خط ۷:
* اورتایولاق (باغچهسارای)
* چؤل (شیمالی)
'''یالیبویو آغزی''': یالیبویو ایفادهسی قیریمین جنوبوندا [[قارا دنیز]] ساحیلینده قالان و داغلارین وارلیغینا گؤره ده داخیلی بؤلگهلرله علاقه سی داها آز اولان اراضینی ایفاده ائدیر. بو بؤلگهده یئر آلان سوداق و باشقا بعضی قالالار قیریم خانلیغی اراضیسینده اولماسینا باخمایاراق بیرباشا ایستانبول (عوثمانلی) طرفیندن ایداره ائدیلیردی. بو سببله [[آنادولو|آنادولو]]دا یاشایان بیر چوخ اینسان مامورلوق، عسگرلیک و موختلیف معیشت واسیطهلری تامینی مقصدیله بو منطقهده مسکونلاشمیشلار. ائلهجه ده دنیز یولو ایله بلاواسطه عوثمانلی [[لیمان]]لاری ایله علاقهلی اولمالاری سببی ایله ده موهوم تاثیر اولموشدور. بوتون بونلارین نتیجهسینده اورتایا چیخان یالیبویو آغزی، [[تورکیه تورکجهسی]]نه اولدوقجا یاخین خوصوصیتلر گؤسترمیشدیر. بیر معنادا تورکیه تورکجهسینین بیر آغزیدیر، دئمک.
'''باخچاسارای آغزی'''؛ بیر طرفدن قیپچاق خوصوصیتلرینی داشییارکن بیر طرفدن ده ایستر قرامماتیک، ایسترسه ده لئکسیکاسی باخیمیندان اوغوز قروپونون خوصوصیتلرینی ده اولدوقجا چوخ ساخلایان بیر کئچید آغزیدیر. تورکیه تورکجهسی دانیشان اینسانلار طرفیندن کیچیک بیر سعیله باشا دوشوله بیلر. قبول ائدیلن ادبی دیل باغچهسارای آغزیدیر و یئرلی دیلده یازیلمایان اثرلرین چوخو بو دیلده قلمه آلینیر.
'''چؤل آغزی'''؛ قیریمین شیمالیندا قالان بوزقیر زوناسیندا یاشایان خالقین دانیشدیغی دیلدیر. تامامیله قیپچاق خوصوصیتلری داشیییر. [[نوقای دیلی|نوقای دیلی]] و [[قازاق دیلی|قازاق دیلی]]نه یاخیندیر و تورکیه تورکجهسی دانیشان اینسانلار طرفیندن باشا دوشولمهسی داها چتیندیر.
== تحصیل ==
قیریمدا [[تاوریدا میللی اونیوئرسیتئتی|تاوریدا میللی اونیوئرسیتئتی]]نده و [[قیریم دؤولت موهندیسلیک و پئداقوژی اونیوئرسیتئتی|قیریم دؤولت موهندیسلیک و پئداقوژی اونیوئرسیتئتی]]نده قیریم تاتارجا موعلیملیک و ادبیات فاکولتهلری مؤوجوددور. همچنین قیریم بویونجا 16 عدد ایلک و اورتا مکتبینده قیریم تاتارجاسی درسلری سئچمهلی اولاراق وئریلیر.