خزر دنیزی: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
replaced: یئرلش ← یئرله‌ش (4)
خط ۲۹:
[[File:Fernão Vaz Dourado 1570-1.jpg|thumb|265px|left]]
[[File:Caspian Sea from orbit.jpg|thumb|left|خزر دنیزی]]
'''خزر دنیزی''' - بؤیوک‌لوگونه و بعضی فیزیکی–جوغرافی علامتلرینه گؤره دونیانین ان بؤیوک گؤلودور. خزر دنیزی [[اوروپا]] و [[آسیا]]نین کسیمینده یئرلشیریئرله‌شیر. اونو دونیانین باشقا ایری سو حوضه‌لری ایله بیلاواسیطه علاقه‌سی اولمادیغینا گؤره گؤل ده آدلاندیریرلار. بۇ باخیمدان خزر دونیادا ان بؤیوک گؤل‌دور.
 
خررین ساحه‌سی ۳۸۰ مین مربع کیلومتردیر. ساحیل خطینین عومومی اوزونلوغو (پئری متری) ۶۳۸۰ کیلومتردیر. ان اوزون ساحه‌سینین اوزونلوغو ۱۲۰۵ کیلومتر، انی ۵۵۴ کیلومتر، ان درین یئری ۱۰۲۵ متردیر. خزرین سویّه‌سی [[اوقیانوس]] سطحیندن ۲۸ متر آشاغیدادیر.
== خزر دنیزینین آدی حاقّیندا تاریخی معلومات ==
خزر دنیزی حاقیندا ان قدیم معلوماتلارا آسوریا گیل قابلارینین اوزرینده‌کی یازی‌لاردا راست گلینیر و او جنوب دنیزی آدلانیر. [[یونان]] تاریخ و جوغرافیاچیسی [[هئکاتئی میلتسکی|هکاتی میلتسکینین]] (میلاددان قاباق ۶-جی عصر) اثرلرینده بۇ دنیز کاسپی و هیرکان کیمی آدلانیر. بیرینجی اتنونیم او زامان دنیزین جنوب-غرب ساحیل‌لرینده، موعاصیر آذربایجانین اراضی‌سینده یاشامیش کاسپی خالقینین آدی ایله علاقه‌داردیر. ایکینجی آد دنیزین جنوب-شرق کونجونده یئرلشمیشیئرله‌شمیش هیرکان اؤلکه‌سیندن (فارسجا "جاناوارلار اؤلکه‌سی" دئمک‌دیر) یارانمیشدیر. هر ایکی آد [[هرودوت]] طرفیندن ده ایستیفاده اولونور (میلاددان قاباق ۵-جی عصر). داها سونراکی قدیم مؤلفلر بۇ آدلارلا یاناشی، جوشقون و هیرکان دنیزی آدلارینی ایشلدیرلر. قدیم روس الیازمالار عابیده‌لرینده خزر دنیزی گؤی (مونقول-تورک‌لردن گؤتورولموش‌دور)، خارزم (آمودریا چایی‌نین آشاغی وادی‌سینده یئرلشنیئرله‌شن و اراضی‌سی خزر دنیزینده قدر اوزانان خارزم دولتی ایله باغلی)، خوالین، دربند و س. کیمی آدلاندیریرلار. خزر اطرافیندا یاشایان خالقلار دا بۇ دنیزده موختلیف آدلار وئرمیشلر، مثلاً: روسلار خوالین، تاتارلار آغ دنیز، تورکلر کیچیک دنیز، چین‌لیلر سی‌های، یعنی غرب دنیزی. روسیه‌ده کاسپی آدی ۱۶-جی عصرین اوّل‌لرینده مئیدانا گلمیشدیر. خزر اطرافیندا یئرلشمیشیئرله‌شمیش دیگر اؤلکه‌لرده بۇ سو حوضه‌سی: آذربایجان‌دا-خزر (خزرلر ۵-۱۰ عصرلرده دنیزین شیمال-غرب ساحیل‌لرینده مسکونلاشمیش تورک‌دیلی میللت‌دیر)، [[ایران]]دا مازندران، [[قازاخیستان]]دا و [[تورکمنیستان]]دا کاسپی دنیزی کیمی آدلاندیریلمیشدیر. بوتؤولوک‌ده، موختلیف واختلاردا، موختلیف خالقلار خزره 70-ه قدر آد وئرمیش‌لر.
 
== خزر دنیزی اطرافیندا یئرلشن دؤلتلر ==
«https://azb.wikipedia.org/wiki/خزر_دنیزی»-دن آلینمیش‌دیر