بیرینجی دونیا ساواشی: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
replaced: کئچیر ← کئچیر (3)
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
replaced: ← (3) using AWB
خط ۳۳:
'''بیرینجی دۆنیا ساواشی''' (۲۸ جولای ۱۹۱۴ - ۱۱ نوْوامبر ۱۹۱۸) — بشریّت تاریخینده [[ایکینجی دونیا ساواشی|ایکینجی دۆنیا ساواشینا]] قدرکی ان بؤیوک ساواش. بۇ آدلاندیرما ایکینجی دۆنیا ساواشی‌نین باشلانماسیندان سوْنرا ایشلنمه‌یه باشلانمیش٬ ایکی دۆنیا ساواشی آراسینداکی دؤنمده ایسه غربده «بؤیوک ساواش ({{اینگیلیسجه|The Great War}})٬ ({{فرانسه‌جه|La Grande guerre}})» یا دا «دۆنیا ساواشی» آدلاندیریلمیشدیر.
 
بۇ ساواشا ایکی ایتّیفاق‌دا بیرلشن٬ دۆنیانین ان بؤیوک گۆجلری قوْشولموشدور: «[[آنتانتا]]»دا اینگیلیس٬ فرانسه٬ روسیه٬ «اۆچلر ایتّیحادی»ندا دا آلمان٬ اوتریش-ماجاریستان٬ ایتالیا (۱۹۱۵-جی ایلده آنتانتانین طرفینه کئچیر ) وار ایدی. آنجاق اوتریش-ماجاریستان باریش علئیهینه یوْل‌وئرمز حرکتلر ائتدی٬ ایتالیا دا ساواش باشلاناندا آلمان و اوتریش-ماجاریستانا قوْشولماقدان ایمتیناع ائتدی. نتیجه‌ده ۷۰ میلیوندان آرتیق ساواشچی (اوْنلارین ۶۰ میلیونو اوروپالی ایدی) دۆنیانین ان بؤیوک ساواشلاریندان بیرینه گؤندریلدی. ۱۰ میلیونا یاخین عسگر اؤلدو٬ اساساً سیلاحلارداکی تکنیکی قاباقلامانین اوْلماسی اؤلوملرین سایینی داها دا آرتیریردی.
 
اوتریش-ماجاریستان تاخت-تاجی‌نین ولیعهدی هِرسوق فرانس فردیناندین ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴-جۆ ایلده صرب ترورچوسو قاوریلو پرینسیب الی ایله سارایئووْدا اؤلدورولمه‌سی دۆنیا ساواشینا چئوریلن ساواشین باشلانماسینا بهانه اوْلدو.
خط ۴۲:
آلمان حربی-سیاسی داییره‌لری بؤیوک بریتانیا و فرانسه‌نین حسابینا یئنی مۆستعمیره‌لر آلماق٬ فرانسه و روسیه‌نی گۆجسوزلتمک٬ اوْنلارین مۆستملکه‌لری‌نین بیر پارچاسینی اله آلماق نیّتینده ایدیلر. اوْنون مۆتّفیقی اوتریش-ماجاریستان دؤولتی ایسه بالکان یاریم‌آداسیندا اؤز نۆفۇذونو گئنیشلندیرمه‌یه و یئنی توْرپاقلار آلماغا چالیشیردی.
 
بؤیوک بریتانیا حؤکومتی ساواش یوْلو ایله آلمانی گۆجسوزلتمک٬ اوْنون مۆستملکه‌لری‌نین بیر پارچاسینی اله کئچیر مک٬ عوْثمانلی ایمپیراتورلوغونو بؤلوشدورمک اۇمودوندایدی. فرانسه حؤکومتی ده بۇنو ایسته‌ییردی. بۇندان باشقا فرانسه٬ ۱۸۷۱-۱۸۷۰-جی ایل‌لرده آلمان ایله اوْلان ساواشدا ایتیریلمیش الزاس و لوْتارینگیا ویلایتلرینی گئری آلماق٬ آلمانین رئین ویلایتی‌نین بیر بؤلومونو اله کئچیر مک ایسته‌ییردی. روس تزار حؤکومتی ایسه بالکاندا٬ بوسفور و داردانل بوْغازلاریندا اؤز حؤکمرانلیغینی یاراتماغا٬ هم ده آلمانی ایقتیصاد جهتدن گۆجسوزلتمه‌یه چالیشیردی.
 
== ساواشین باشلانماسی ==