ویکی‌پدیا

بؤیوک بریتانیا: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

گئچمیشی اینتراکتیو حالتده گؤستر
اسکی دَییشدیرمهیئنی دَییشدیرمه
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
روباتلار
۷۸۰٬۶۴۵ ویرایش‌ها
replaced: یئرلش ← یئرله‌ش (8)
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
روباتلار
۷۸۰٬۶۴۵ ویرایش‌ها
خط ۳:
{{Collapsible list
|titlestyle=background:transparent;font-size:۹pt;
|title={{Resize|۱۱.۵pt۱۱٫۵pt|{{Nowrap|United Kingdom of Great}} {{Nowrap|Britain and Northern Ireland}}}}
|{{Infobox|subbox=yes |bodystyle=font-size:۹pt;font-weight:normal;
|rowclass۱rowclass1=mergedrow |label۱label1=[[Cornish language|Cornish]]: |data۱data1={{Lang|kw|Rywvaneth Unys Breten Veur ha Kledhbarth Iwerdhon}}
|rowclass۲rowclass2 =mergedrow |label۲label2=[[Irish language|Irish]]: |data۲data2={{Lang|ga|Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann}}
|rowclass۳rowclass3=mergedrow |label۳label3=[[Scots language|Scots]]: |data۳data3={{Lang|sco|Unitit Kinrick o Great Breetain an Northren Ireland}}
|rowclass۴rowclass4=mergedrow |label۴label4=[[Ulster Scots dialects|Ulster Scots]]:|data۴data4={{Lang|sco-UKN|Claught Kängrick o Docht Brätain an Norlin Airlann}}
|rowclass۵rowclass5=mergedrow |label۵label5=[[Scottish  Gaelic]]: |data۵data5={{Lang|gd|Rìoghachd Aonaichte Bhreatainn is Èireann a Tuath}}
|rowclass۶rowclass6=mergedrow |label۶label6=[[Welsh language|Welsh]]: |data۶data6={{Lang|cy|Teyrnas Unedig Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon}}
}}
}}
خط ۱۹:
| image_coat = Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg
| alt_coat = Coat of arms containing shield and crown in centre, flanked by lion and unicorn
| symbol_type = {{Nowrap|[[Royal coat of arms of the United Kingdom|Royal coat of arms]]{{#tag:<ref |group="note">An alternative variant of the Royal coat of arms is used in Scotland: [[:File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom (Scotland).svg|[click to view image]]].|group=note}}</ref><!--(end nowrap:)-->}}
| symbol_width = ۹۰px
| national_anthem = {{Nowrap|۱="[[God Save the Queen]]"{{#tag:<ref |group="note">There is no authorised version of the national anthem as the words are a matter of tradition; only the first verse is usually sung.<ref>{{cite web|title=National Anthem|url=https://www.royal.uk/national-anthem|website=Official web site of the British Royal Family|accessdate=۴ June ۲۰۱۶}}</ref> No law was passed making "God Save the Queen" the official anthem. In the English tradition, such laws are not necessary; proclamation and usage are sufficient to make it the national anthem. "God Save the Queen" also serves as the [[Honors music|Royal anthem]] for certain [[Commonwealth realms]]. |group=note}}</ref> <div style="padding-top:۰.۴em۰٫۴em;">[[File:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg|center]]</div><!--(end nowrap:)-->}}
| image_map = EU-United Kingdom.svg
| alt_map = Two islands to the north-west of continental Europe. Highlighted are the larger island and the north-eastern fifth of the smaller island to the west.
| map_caption = {{Map caption|countryprefix=the |country={{nobold|United&nbsp; Kingdom}} |location_color=dark green |region=Europe |region_color=dark grey |subregion=the [[اوروپا بیرلیگی]] |subregion_color=green}}
| languages_type = Official language<br/>{{سخ}}{{nobold|and national language}}
| languages = [[اینگیلیس دیلی]]<!---NOTE: Just English, don't add "British English"--->
| languages۲_typelanguages2_type = Recognised regional<br/>languages{{#tag:سخ}}languages<ref |group="note'&quot;`UNIQ--item-8--QINU`&quot;'">Under the [[Council of Europe]]'s [[European Charter for Regional or Minority Languages]], Scots, Ulster Scots, Welsh, Cornish, Scottish Gaelic and Irish are officially recognised as [[Regional language|regional]] or [[Minority language|minority]] languages by the [[Government of the United Kingdom|British Government]] for the purposes of the Charter.<ref name="reglang">{{cite web |url= http://conventions.coe.int/treaty/Commun/ListeDeclarations.asp?CL=ENG&NT=۱۴۸&VL=۱ |title=List of declarations made with respect to treaty No. ۱۴۸ |publisher=[[Council of Europe]] |accessdate=۱۲ December ۲۰۱۳}}</ref> See also [[Languages of the United Kingdom]]. |group=note<!--(end #tag:)--/ref>}}
| languages۲languages2 = {{Hlist|item_style=white-space:nowrap; |[[Scots language|Scots]]|[[Ulster Scots dialects|Ulster Scots]]|[[Welsh language|Welsh]]|[[Cornish language|Cornish]]|[[Scottish Gaelic]]<!--Keep "Scottish Gaelic"; people will find "Gaelic" confusing, as the Irish language is also commonly called "Gaelic"-->|[[Irish language|Irish]]}}
| ethnic_groups = {{Unbulleted list|item_style=white-space:nowrap; |۸۷.۱%۸۷٫۱٪ [[White British|White]] |۷.۰%۷٫۰٪ [[British Asian|Asian]] |۳.۰%۳٫۰٪ [[Black British|Black]] |۲.۰%۲٫۰٪ [[Mixed (United Kingdom ethnicity category)|Mixed]] |۰.۹%۰٫۹٪ others}}
| ethnic_groups_year = [[United Kingdom Census ۲۰۱۱|۲۰۱۱]]
| demonym = {{Hlist|[[British people|British]] | Briton}}
خط ۳۶:
| largest_city = capital
| government_type = [[Unitary state|Unitary]] [[Parliamentary system|parliamentary]] [[مشروطیت]]
| leader_title۱leader_title1 = [[Monarchy of the United Kingdom|Monarch]]
| leader_name۱leader_name1 = {{Nowrap|[[ایکینجی الیزابت]]}}
| leader_title۲leader_title2 = [[Prime Minister of the United Kingdom|Prime Minister]]
| leader_name۲leader_name2 = [[ترزا می]]
| legislature = [[Parliament of the United Kingdom|Parliament]]
| upper_house = {{Nowrap|[[House of Lords]]}}
| lower_house = {{Nowrap|[[House of Commons of the United Kingdom|House of Commons]]}}
| sovereignty_type = [[History of the formation of the United Kingdom|Formation]]
| established_event۱established_event1 = [[Laws in Wales Acts ۱۵۳۵1535 and ۱۵۴۲|Laws in Wales Acts]]
| established_date۱established_date1 = {{Nowrap|۱۵۳۵ and ۱۵۴۲}}
| established_event۲established_event2 = [[Union of the Crowns]] under [[James VI and I|James, King of Scots]]
| established_date۲established_date2 = {{Nowrap|۲۴ Marchمارس ۱۶۰۳}}
| established_event۳established_event3 = [[Acts of Union of England and Scotland]]
| established_date۳established_date3 = {{Nowrap|۱ Mayمه ۱۷۰۷}}
| established_event۴established_event4 = [[Acts of Union of Great Britain and Ireland]]
| established_date۴established_date4 = {{Nowrap|۱ Januaryژانویه ۱۸۰۱}}
| established_event۵established_event5 = [[Irish Free State Constitution Act ۱۹۲۲|Irish Free State Constitution Act]]
| established_date۵established_date5 = {{Nowrap|۵ Decemberدسامبر ۱۹۲۲}}
| EUseats = ۷۸
| area_rank = ۷۸th78th
| area_magnitude = ۱ E۱۱
| area_km۲area_km2 = ۲۴۲۴۹۵
| area_sq_mi = ۹۳۶۲۸
| area_footnote = <ref>{{Cite journal|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb۲۰۱۲dyb2012/Table۰۳Table03.pdf|format=PDF|title=Demographic Yearbook – Table ۳3: Population by sex, rate of population increase, surface area and density|publisher=United Nations Statistics Division|year=۲۰۱۲|accessdate=۹ August ۲۰۱۵}}</ref>
| percent_water = ۱.۳۴۱٫۳۴
| population_estimate_rank = ۲۲nd22nd
| population_estimate = ۶۵,۱۱۰,۰۰۰۶۵٬۱۱۰٬۰۰۰<ref>{{cite web|url=https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/populationestimates|title=Population estimates - Office for National Statistics U.K.|work=www.ons.gov.uk}}</ref>
| population_census = ۶۳,۱۸۱,۷۷۵۶۳٬۱۸۱٬۷۷۵<ref name="pop_census">{{cite web |url=http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/۲۰۱۱2011/uk-census/index.html |title=۲۰۱۱ UK censuses |publisher=Office for National Statistics |accessdate=۱۷ December ۲۰۱۲}}</ref>
| population_estimate_year = ۲۰۱۶
| population_census_year = ۲۰۱۱
| population_census_rank = ۲۲nd22nd
| population_density_km2 = ۲۵۵٫۶
| population_density_km۲ = ۲۵۵.۶
| population_density_sq_mi = ۶۶۱.۹۶۶۱٫۹
| population_density_rank = ۵۱st51st
| GDP_PPP_year = ۲۰۱۶
| GDP_PPP = {{Nowrap|$۲.۷۹۲٫۷۹ trillion}}
| GDP_PPP_rank = ۹th9th
| GDP_PPP_per_capita = $۴۲,۵۱۴۴۲٬۵۱۴<ref name=IMF>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/۲۰۱۶/۰۲/weodata/weorept.aspx?sy=۲۰۱۶&ey=۲۰۲۱&scsm=۱&ssd=۱&sort=country&ds=.&br=۱&c=۱۱۲&s=NGDPD%۲CNGDPDPC%۲CPPPGDP%۲CPPPPC&grp=۰&a=&pr.x=۷۷&pr.y=-۹|title=Report for Selected Countries and Subjects|work=World Economic Outlook Database|date=۱۷ October ۲۰۱۶|publisher=International Monetary Fund|accessdate=۱۸ October ۲۰۱۶}}</ref>
| GDP_PPP_per_capita_rank = ۲۵th25th
| GDP_nominal_year = ۲۰۱۶
| GDP_nominal_rank= ۵th5th
| GDP_nominal_per_capita = $۴۳,۹۰۲۴۳٬۹۰۲<ref>Some data refers to IMF staff estimates but some are actual figures for the year ۲۰۱۵2015, made in ۴4 October ۲۰۱۶2016. [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/۲۰۱۶/۰۲/weodata/weorept.aspx?pr.x=۳۴&pr.y=۱۳&sy=۲۰۱۵&ey=۲۰۱۵&scsm=۱&ssd=۱&sort=country&ds=.&br=۱&c=۵۱۲%۲C۶۷۲%۲C۹۱۴%۲C۹۴۶%۲C۶۱۲%۲C۱۳۷%۲C۶۱۴%۲C۵۴۶%۲C۳۱۱%۲C۹۶۲%۲C۲۱۳%۲C۶۷۴%۲C۹۱۱%۲C۶۷۶%۲C۱۹۳%۲C۵۴۸%۲C۱۲۲%۲C۵۵۶%۲C۹۱۲%۲C۶۷۸%۲C۳۱۳%۲C۱۸۱%۲C۴۱۹%۲C۸۶۷%۲C۵۱۳%۲C۶۸۲%۲C۳۱۶%۲C۶۸۴%۲C۹۱۳%۲C۲۷۳%۲C۱۲۴%۲C۸۶۸%۲C۳۳۹%۲C۹۲۱%۲C۶۳۸%۲C۹۴۸%۲C۵۱۴%۲C۹۴۳%۲C۲۱۸%۲C۶۸۶%۲C۹۶۳%۲C۶۸۸%۲C۶۱۶%۲C۵۱۸%۲C۲۲۳%۲C۷۲۸%۲C۵۱۶%۲C۵۵۸%۲C۹۱۸%۲C۱۳۸%۲C۷۴۸%۲C۱۹۶%۲C۶۱۸%۲C۲۷۸%۲C۶۲۴%۲C۶۹۲%۲C۵۲۲%۲C۶۹۴%۲C۶۲۲%۲C۱۴۲%۲C۱۵۶%۲C۴۴۹%۲C۶۲۶%۲C۵۶۴%۲C۶۲۸%۲C۵۶۵%۲C۲۲۸%۲C۲۸۳%۲C۹۲۴%۲C۸۵۳%۲C۲۳۳%۲C۲۸۸%۲C۶۳۲%۲C۲۹۳%۲C۶۳۶%۲C۵۶۶%۲C۶۳۴%۲C۹۶۴%۲C۲۳۸%۲C۱۸۲%۲C۶۶۲%۲C۳۵۹%۲C۹۶۰%۲C۴۵۳%۲C۴۲۳%۲C۹۶۸%۲C۹۳۵%۲C۹۲۲%۲C۱۲۸%۲C۷۱۴%۲C۶۱۱%۲C۸۶۲%۲C۳۲۱%۲C۱۳۵%۲C۲۴۳%۲C۷۱۶%۲C۲۴۸%۲C۴۵۶%۲C۴۶۹%۲C۷۲۲%۲C۲۵۳%۲C۹۴۲%۲C۶۴۲%۲C۷۱۸%۲C۶۴۳%۲C۷۲۴%۲C۹۳۹%۲C۵۷۶%۲C۶۴۴%۲C۹۳۶%۲C۸۱۹%۲C۹۶۱%۲C۱۷۲%۲C۸۱۳%۲C۱۳۲%۲C۱۹۹%۲C۶۴۶%۲C۷۳۳%۲C۶۴۸%۲C۱۸۴%۲C۹۱۵%۲C۵۲۴%۲C۱۳۴%۲C۳۶۱%۲C۶۵۲%۲C۳۶۲%۲C۱۷۴%۲C۳۶۴%۲C۳۲۸%۲C۷۳۲%۲C۲۵۸%۲C۳۶۶%۲C۶۵۶%۲C۷۳۴%۲C۶۵۴%۲C۱۴۴%۲C۳۳۶%۲C۱۴۶%۲C۲۶۳%۲C۴۶۳%۲C۲۶۸%۲C۵۲۸%۲C۵۳۲%۲C۹۲۳%۲C۹۴۴%۲C۷۳۸%۲C۱۷۶%۲C۵۷۸%۲C۵۳۴%۲C۵۳۷%۲C۵۳۶%۲C۷۴۲%۲C۴۲۹%۲C۸۶۶%۲C۴۳۳%۲C۳۶۹%۲C۱۷۸%۲C۷۴۴%۲C۴۳۶%۲C۱۸۶%۲C۱۳۶%۲C۹۲۵%۲C۳۴۳%۲C۸۶۹%۲C۱۵۸%۲C۷۴۶%۲C۴۳۹%۲C۹۲۶%۲C۹۱۶%۲C۴۶۶%۲C۶۶۴%۲C۱۱۲%۲C۸۲۶%۲C۱۱۱%۲C۵۴۲%۲C۲۹۸%۲C۹۶۷%۲C۹۲۷%۲C۴۴۳%۲C۸۴۶%۲C۹۱۷%۲C۲۹۹%۲C۵۴۴%۲C۵۸۲%۲C۹۴۱%۲C۴۷۴%۲C۴۴۶%۲C۷۵۴%۲C۶۶۶%۲C۶۹۸%۲C۶۶۸&s=NGDPDPC&grp=۰&a= World Economic Outlook Database-October ۲۰۱۶2016], [[International Monetary Fund]]. Accessed on ۱۰10 October ۲۰۱۶2016.</ref>
| GDP_nominal_per_capita_rank = ۱۳th13th
| GDP_nominal = {{Nowrap|$۲.۶۵۲٫۶۵ trillion}}<!--NOTE: Do no update with ۲۰۱۶2016 "IMF staff estimates", wait until actual data is published-->
| Gini_year = ۲۰۱۴
| Gini_change = decrease
| Gini = ۳۱.۶۳۱٫۶
| Gini_ref =<ref name="eurogini">{{cite web |title=Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC) |url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di۱۲ |publisher=Eurostat Data Explorer |accessdate=۱۱ November ۲۰۱۵}}</ref>
| Gini_rank = ۳۳rd33rd
| HDI_year = ۲۰۱۴ <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change = increase <!-- increase / decrease / steady -->
| HDI = ۰.۹۰۷۰٫۹۰۷ <!--number only, between ۰0 and ۱1-->
| HDI_ref =<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_۲۰۱۵_statistical_annexhdr_2015_statistical_annex.pdf |title=۲۰۱۵ Human Development Report |date=۱۴ December ۲۰۱۵ |accessdate=۱۴ December ۲۰۱۵}}</ref>
| HDI_rank = ۱۴th14th
| currency = [[Pound&nbsp; sterling]]<ref group=note>Some of the devolved countries, Crown dependencies and British Overseas Territories issue their own sterling banknotes or currencies, or use another nation's currency. See [[List of British currencies]] for more information</ref>
| currency_code = GBP{{))!}}; {{!((}}Pound sign{{!}}£
| time_zone = [[Greenwich Mean Time|GMT]]<ref group=note>This excludes some of the UK's dependencies. See [[Time in the United Kingdom#British territories]]</ref>
| utc_offset = &#۸۲۰۳;<!--NOTE: Please do not remove. This is a blank character entity so that the infobox displays "UTC" without a specified offset. -->
| time_zone_DST = [[British Summer Time|BST]]
| utc_offset_DST = +۱
| date_format = dd/mm/yyyy&nbsp; ([[Anno Domini|AD]])
| drives_on = left
| calling_code = [[Telephone numbers in the United Kingdom|+۴۴]]<ref group=note>[[Telephone numbers in the United Kingdom#Telephone numbers in Overseas Territories|Excludes most overseas territories]]</ref>
خط ۱۰۲:
<!--| national_motto = | religion = | footnotes = -->
}}
'''بؤیوک بریتانیا'''([[اینگیلیسجه]]: Great Britain) [[اوروپا]]نین شومال-غربینده یئرله‌شن بیر اؤلکه دیر. پایتختی [[لندن]] و [[اوروپا]]نین بؤیوک [[ایقتصاد]] و نظامی گؤجلریندن بیریدیر.<ref>Central یntellیgence Agency - CİA - The World Factbook: Europa</ref>
 
دؤولتین ترکیبینه بؤیوک بریتانیا آداسی، ایرلندی آداسینین شیمال-شرق حیصّه سی و چوخسای‌لی کیچیک آدالار داخیلدیر. ماتریک آوروپایا [[فرانسه]] واسطه‌سی ایله [[لا مانش کانالی]] ایله بیرلشیر.
خط ۱۰۹:
 
[[بریتانیا ایمپیراتورلوغو]] بیر واختلار دۆنیانین یگانه سوپرگوجو ساییلیردی. لاکین آردیجیل دۆنیا محاربه‌لری و ۲۰-جی عصرین ایکینجی یاریسیندان ایمپریایادا باشلایان تنزّول پروسسی اوْنون سوقوطونا گتیریب چیخاردی. بۇنونلا بئله بریتانیا چاغداش دۆنیانین اهمیت‌لی سیاسی، مدنی، ایقتیصادی نۆوه-ساواش گۆجو کیمی قالماق‌دادیر. بریتانیا [[بیرلشمیش میللتلر تشکیلاتی]] یانیندا [[تهلوکه‌سیزلیک شوراسی]]نین دایمی عضوو، [[بؤیوک سککیزلر]]ین و [[آوروپا بیرلییی]]نین، [[بریتانیا میللتلر بیرلییی]]نین عضو دؤولتی و [[ایکینجی دۆنیا ساواشی]]نین کئچمیش سککیز غالیب دؤولتلریندن بیریدیر.
 
== بؤیوک بریتانیا تاریخی ==
{{اساس|بؤیوک بریتانیا تاریخی}}
اینگیلیس، ایسکاتلند، ولز و قوزئی ایرلندیین تاریخ اؤنجه‌سی دؤورلرینی احاطه ائدیر. ۱۸۰۰-۱۹۲۲۱۸۰۰–۱۹۲۲ ایللری آراسیندا ایرلندیین هامیسی بیرلشمیش کراللیغین بیر حیصّه سی ساییلدیغی اۆچون بۇ دؤورلرده ایرلاندیانین تاریخی ده بیرلشمیش کرال‌لیق تاریخی‌نین بیر حیصّه سی ساییلیر. بیرلشمیش کراللیغین ان کؤهنه خالقلارینی سلتلر تشکیل ائدیر. ا. ا ۵۵ و ا. ا ۴۱۰ ایللری آراسیندا بریتانیا آدالاری روم ایمپراتورلوغوسینا باغلی بریتان‌نیا ایالتینی تشکیل. ۵-جی عصرده بؤلگه [[خریستیانلیغ]]ین ائتکیسی آلتینا گیردی. عینی ایللرده جرمن بیر خالق اوْلان آنقلوساکسونلار بؤیوک کۆتله‌لر حالیندا نامیزده کؤچ ائتدیلر. ۱۰۶۶-۱۱۵۴۱۰۶۶–۱۱۵۴-جی ایللری آراسیندا ینه بیر جرمن ایرقی اوْلان نورمانلار نامیزدی اله کئچیردیلر. اینگیلیس لر بۇ جرمن ایرقلری‌نین داوامینی میدانا گتیرمکددیرلر. ایسکاتلندلار، ولزلیلر و ایرلندیلیلار ایسه [[سلتلر]]ین داوامی‌دیر.
 
== جوغرافیاسی ==
دؤولت بریتانیا آدالاریندا (بؤیوک بریتانیا، ایرلندی آداسینین شیمال-شرق حیصّه سی،بیردهسی، بیرده کیچیک آدالار و آرخیپلاقلار:هبرید،اوْرکنیهبرید، اوْرکنی و شتلاند آدالاری، آنقل‌سی، آرران، اۇایت) آتلانتیک اوقیانوس‌دا یئرله‌شیر. قوزئی، ایرلندی،کلتسایرلندی، کلتس و هبرید دنیزلری ایله یویولور. جنوب-شرق ساحلی ایله فرانسهنین شیمال ساحلی آراسین‌دا یالنیز ۳۵km² مسافه وار . ایکی دؤولتی بی-بیرین‌دن لا-مانش بوغازی آییریر.
 
بؤیوک بریتانیانین ساحه‌سی-۲۴۴ ۸۲۰km²².۱۹۹۳-جو ایلین معلوماتینا گؤره،توْرپاقگؤره، توْرپاق ساحه‌سینین ۱۰%۱۰٪-ی مشه ایله اؤرتولو ایدی،۴۶%ایدی، ۴۶٪-ی اوْتلاق اۆچون ایستیفاده ائدیلمیشدیر،وائدیلمیشدیر، ۲۵%و ۲۵٪-ی کند چیفتلیک (مزرعه) یندا ایستیفاده ائدیلمیشدیر. ساحل اۇزون‌لوغو ۱۷.۸۲۰km۱۷٫۸۲۰km²-دیر. جنوب ساحل آوروپا کونتیننتی ایله اۇزون‌لوغو ۵۰km² اوْلان(۳۸km² سۇ آلتیندا اوْلماقلا) آوروتونل واسطه‌سی‌له بیرلشیر. بۇ، دۆنیادا ان اۇزون سوالتی تونل‌دیر. ایرلاندیانین قوزئی ایرلندی جومهوریتی ایله ۳۶۰ کیلومتر لیک قۇرو سرحدی وار و بۇ،بؤیوکبۇ، بؤیوک بریتانیانین یگانه قۇرو سرحدی‌دیر.
 
اینگیلیس،بؤیوکاینگیلیس، بؤیوک بریتانیانین یاری‌سیندان چوْخ اراضی‌سینی احاطه ائدیر(۱۳۰.۳۹۵۱۳۰٫۳۹۵ مربّع کیلومتر ) بۇنون بؤیوک بیر حیصّه سی اوْوالیغلاردان عبارت‌دیر. یۆکسک‌لیکلر اساساً اراضی‌نین شیمال (پننینس) و شیمال-غربینده (کامبرلند) جملنمیش‌دیر. ان اۇزون چایلاری تمزا، سورن و هامبردیر.
 
ایسکاتلند بؤیوک بریتانیانین ۷۸.۷۷۲۷۸٫۷۷۲ مربّع کیلومتر احاطه ائدیر. شوتلاندیانین اراضی‌سینه اساساً غرب و شیمال حیصّه لرینده یئرله‌شن سککیز آدا داخیلدیر (هبرید، اوْرکنی،شتلانداوْرکنی، شتلاند و باشقا آدالار). ایسکاتلند ایکی تماماً مۆختلیف بؤلگه لاردان عبارت‌دیر:شیمال-غرب حیصّه ده یئرله‌شن قوزئی-ایسکاتلند داغلیق اراضی (هایلند) و جنوب-شرق حیصّه ده یئرله‌شن لوولند. هایلن‌ده دمک اوْلار کی شوتلاندیانین بۆتون داغلیق اراضی‌سینی احاطه ائدیر (بن نویس ۱۳۴۳ متر هوندورلویو ایله بریتانیا آدالارینین ان یۆکسک زیروه‌سی حساب اوْلونور).
 
ولز بؤیوک بریتانیانین ۲۰.۷۷۹۲۰٫۷۷۹ مربّع کیلومتر احاطه ائدیر. ولز- اساساً داغلیق اؤلکه‌دیر. اساس اهالی و صنایع ساحه‌لری کاردیف، [[سوانسی]] و [[نیوپورت]] ساحل شهرلرینده، اوْ جمله‌دن دقیق گونئی ولز یئرله‌شیر. (سنوودون داغی-۱۰۸۵ م) اۇل‌سین ان یۆکسک داغلاری سنوودون‌دا یئرله‌شیر (سنوودون داغی-۱۰۸۵ م).
 
قوزئی ایرلندی یالنیز ۱۳.۸۴۳۱۳٫۸۴۳ مربّع کیلومتر احاطه ائدیر و اساساً داغلیق اراضی‌دیر. قوزئی ایرلندیین ان یۆکسک نقطه‌سی ۸۵۲ م هوندورلویو اوْلان سلیو-دونارد زیروه‌سی حساب اوْلونور
 
== ایقتصادیاتی ==
[[۱۹ عصر]]ین آخیرلارینادک بؤیوک بریتانیا دۆنیا چیفتلیک (مزرعه) یندا آغالیق ائتمیشدیر. بۇنون باش‌لیجا سببی بؤیوک بریتانیانین [[کاپیتالیزم]]ین وطنی، صنایع چوریلیشی‌نین بشیی اوْلماسی ایله، "«دۆنیانین صنایع امالاتخاناسینا"» چوریلمه‌سی ایله ایضاح اوْلونور. بۇنونلا یاناشی، اوْلدوقجا ایری موستملکه‌لره مالیک بؤیوک بریتانیا، بۇ موستملکه‌لرین ایستیسمار ائدیلمه‌سیندن بؤیوک گلیر گؤتوروردو. نهایت، [[لا-مانش]] و [[پا-ده-کاله]] بوغازلاریندان کئچن مؤهوم دنیز تیجارت یوْللاریندا الوریش‌لی جوغرافی مؤقیعتی اؤلکه‌یه یئر کوره‌سینین بۆتون بؤلگه لاری ایله علاقه یاراتماغا ایمکان وریردی. بؤیوک بریتانیانین ایقتصادیاتینین هیزلی اینکیشافینا اؤلکه اراضیسینده مۆختلیف فایدالی قازینتی یاتاقلارینین، اؤزل‌له [[دمیر فیلیزی]] و [[داش کؤمور]] حؤوزه‌لری‌نین بیر-بیرینه یاخین یئرله‌شمه‌سی چوْخ بؤیوک ائتکی گؤسترمیش‌دیر. بئله عامیل [[متالوژی]]نین گۆج‌لو اینکیشافینا، متالوژی ایسه موستملکه‌لرین اله کچیریلمه‌سینده و [[دۆنیا اوقیانوسی]]ندا حؤکمران‌لیق ائدیلمه‌سینده مؤهوم روْل اوْینایان گۆج‌لو دنیز دونانماسینین یارادیلماسینا ایمکان وئرمیش‌دیر. کئچمیش مؤوقیینی ایتیرمه‌سینه باخمایاراق بؤیوک بریتانیا ایندی ده دۆنیانین یۆکسک اینکیشاف ائتمیش صنایعیه مالیک باش‌لیجا اؤلکه‌لریندن بیریدیر. بؤیوک بریتانیا [[اینکیشاف ائتمیش اؤلکه‌لر]] آراسیندا کاپیتال ایخراجاتینا گؤره یالنیز [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری]] و [[ژاپون]]دان گئری قالیر. [[۲۰ عصر]]ین ۸۰-جی ایللرین‌دن باشلایاراق نفت تولیدی هیزله آرتماسی اوْنون ایقتیصادی یاپیسال (ساختار) ونون یئنی‌دن قۇرولماسینا، ایقتصادیاتین اینکیشافینا ایمکان یاراتمیش‌دیر. بۇنونلا یاناشی بؤیوک بریتانیا، اوّللر [[بریتانیا ایمپیراتورلوغو]]نا داخیل اوْلان اؤلکه‌لرین بیرلیینی یاراتمیش و اوْنا اداره ائدیر. بۇ، کئچمیش موستملکه اؤلکه‌لری ایله علاقه‌لری تنزیملین اؤزونمخسوس ایقتیصادی بیرلیک فوْرماسی‌دیر.
 
بؤیوک بریتانیا صنایع سینین ترکیب دیگر باش‌لیجا ایؤ-ی خاطیرلادیر. مورکّب و چوْخ ساحه‌لی ماشینقاییرما مؤهوم روْل اوْیناییر. [[الکتروتکنیک]]، [[الکترونیک]]، [[آویاکوسمیک صنایع]]نین، جیهازقاییرما و آوتوموبیلقاییرمانین اینکیشافینا گؤره [[لندن]]، بیرمینگام-کوونتری رایونلاری، دزگاهقاییرما و آوتوموبیلقاییرمایا گؤره [[بیرمینگام]]، توخوجولوق ماشینقاییرماسینا گؤره [[منچستر]]، گمیقاییرمایا گؤره [[قلازقو]]، ایدخال خاما اساسلانان متاللورگیانین اینکیشافینا گؤره [[شفیلد]]، [[کاردیف]] و دنیز ساحلی شهرلر فرق‌لنیر. [[کیمیا صنایع‌سی]] [[شیمال دنیزی]]نین دایازلیقلاریندان چیخاریلان [[نفت]] و [[طبیعی قاز]]ا اساس‌لانیر.
# کند چیفتلیک (مزرعه)
بؤیوک بریتانیانین گرگین اینکیشاف ائتمیش کند چیفتلیک (مزرعه) یندا حئیواندارلیق اۆستونلوک تشکیل ائدیر. اؤلکه‌نین شیمال و غربینده گۆنش‌لی گۆنلرین محدودلوغو تاخیل بیتکیلری‌نین یتیشدیریلمه‌سینه ایمکان ورمیر. رۆطوبت‌لی اوقیانوس ایقلیمینده اوْتلاق و چمن‌لیکلر مال-قارانی یاشیل اوْتلا یاخشی تامینتأمین ائدیر. بؤیوک بریتانیانین کند چیفتلیک (مزرعه) اهالی‌نین ارزاغا اوْلان نیازینی تامینتأمین اتمیر.
 
== شهرلری ==
سطر ۱۴۰ ⟵ ۱۴۱:
 
== ایستینادلار ==
{{پانویس|۲}}
<references/>
 
== خاریجی کئچیدلر ==
 
== بیرده باخ ==
* [[بریتانیا ایمپیراتورلوغو]]
«https://azb.wikipedia.org/wiki/بؤیوک_بریتانیا»-دن آلینمیش‌دیر