[[File:NobelP2.png|thumb|left|280px|<center>[[Alfred Nobel]], نوبل اؤدولونون قوروجوسو</center>]]
'''نوبل اؤدولو'''، سوئد دیلینده "Nobelpriset" - دیََرلیدیَرلی علمی تدقیقاتلار، اینقیلابی ایختیراعلار، مدنیته و یا جمعیتین اینکیشافینا ائدیلن زنگین تؤهفهیه گؤره وئریلن نۆفوذلو اولوسلارآراسی اؤدول.
== تاریخ ==
آلفرد نوبل 1833۱۸۳۳-جۆ ایل اوْکتیابرین 21۲۱-ده ایستوکهولم، سوئد، شهرینده مۆهندیس<ref name="Levinovitz11">{{cite book|last=Levinovitz|first=Agneta Wallin|title=The Nobel Prize: The First 100 Years|url=http://books.google.com/?id=QMSg5mRJiukC&printsec=frontcover|editor=Nils Ringertz|year=2001 |publisher=Imperial College Press and World Scientific|World Scientific Publishing|isbn=981-02-4664-1|ref=Levinovitz69}}</ref> عاییلهسینده آنادان اوْلموشدور. اوْ، کیمیاچی (شیمی)، مۆهندیس و ایختیراعچی کیمی مشهوردور. 1894۱۸۹۴-جۆ ایلده نوْبل بوْفوْرس مئتالورژی قایغیسینی آلیب، اوْنو بؤیوک سیلاحلانما ایستئحصال شیرکتینه چئوریلمیشدی. عؤمور بوْیو عرضینده نوْبل بؤیوک ثروت توْپلامیشدی. گلیرین ان بؤیوک حیصهنی اوْ، اؤز 355۳۵۵ ایختیراعلاردان، (اوْنلارین ان مشهورو اوْلان دینامیت<ref name="Levinovitz11" />) آلمیشدی.
1888۱۸۸۸-جی ایلده آلفرد نوْبل فرانسه دیلینده قزئتینده اؤزونه حصر ائدیلمیش، ژۇرنالیستلرین سهوه گؤره چاپ اوْلونموش "«اؤلوم تاجیری دۆنیانی دیَیشدی"» آدیندا نئکروْلوْقو اوْخودو. بۇ مقالهنی اوْخودوقدان سوْنرا نوْبل اؤز فعالیتیندن قالان ایزین بارهده فیکیرلشمهیه باشلادی. بۇندان سوْنرا اوْ، اؤز وصیتینی <ref>{{وب ایستینادی |وب آدرسی= http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,998209,00.html |باشلیق= The Worst And The Brightest |مؤلف = Time (magazine) |تاریخ= 16 October 2000 |امک= |ناشیر= Time Warner |یوخلاما تاریخی= ۲۰۱۳-۰۲۲۰۱۳–۰۲-4 |دیل= اینگیلیسجه}}</ref> دیَیشمک قرارا گلدی. آلفرد نوْبل 1896۱۸۹۶-جێ ایلین دئکابرین 10۱۰-دا ایتالیانین سان-رئموْ شهرینده بئیینداخیلی قانسیزماسیندان<ref name="Sohlman13">{{cite book|last=Sohlman|first=Ragnar|title=The Legacy of Alfred Nobel – The Story Behind the Nobel Prizes|year=1983|publisher=The Nobel Foundation|authorlink=Ragnar Sohlman|ref=Sohlman69}}</ref> وفات اوْلموشدور.
27۲۷ نووامبر 1895۱۸۹۵-جی ایلده آلفرد برنارد نوْبلین وصییتی اساسیندا تاسیستأسیس ائدیلمیشدیر. «Compuart» ژۇرنالی. آلفرد برنارد نوْبلین اؤلوموندن سوْنرا قالان کاپیتال نوْبل فوْندونو تشکیل ائتمیشدیر. همین کاپیتال و فوْندون یارانماسیندا نوْبل قارداشلاری شیرکتینین سهمیندن الده ائدیلن گلیر نوْبل فوْندونون چوْخ حیصهسینی تشکیل ائتمیشدیر.1901 ۱۹۰۱-جی ایلدن وئریلیر.
نوْبل مۆکافاتینین مبلغی حال-حاضیردا تخمینن $1میلیون۱میلیون 450۴۵۰ مین-ه برابردیر.
== نوبل اؤدولو ساحهلری ==
=== نوبل کیمیا اؤدولو ===
کیمیا اۆزره ان مۆهوم کشف و یا ایختیراع ائدن شخص " سوئد بیلیملرینین سلطنتی آکادمیسی (Royal Swedish Academy of Sciences) طرفیندن تلطیف اوْلونور.<ref name="kva-Nobel">{{وب ایستینادی |وب آدرسی= http://www.kva.se/KVA_Root/eng/awards/nobel/nobelprizes/index.asp?br=ns&ver=6up |باشلیق= Nobel Prizes |مؤلف = The Royal Swedish Academy of Sciences |تاریخ= |امک= |ناشیر= The Royal Swedish Academy of Sciences |یوخلاما تاریخی= ۲۰۱۳-۰2۲۰۱۳–۰2-4 |دیل= اینگیلیسجه}}</ref>
=== نوبل فیزیک اؤدولو ===
فیزیک اۆزره ان مۆهوم کشف و یا ایختیراع ائدن شخص "سوئد بیلیملرینین سلطنتی آکادمیسی (Royal Swedish Academy of Sciences) طرفیندن تلطیف اوْلونور.<ref name="kva-Nobel" />
=== نوبل طیب و فیزیولوژی اؤدولو ===
=== نوبل ادبیات اؤدولو ===
[[نوبل ادبیات اؤدولو]]؛ ادبیات اۆزره ایدئالیستیک مئیلده ان مشهور ایشین مۆلیفی سوئد آکادمیاسی (Swedish Academy) طرفیندن تلطیف اوْلونور.<ref>{{وب ایستینادی |وب آدرسی= http://www.svenskaakademien.se/en?PageID=f6b62c21-7e52-408c-86f7-7eacd9144a13/Templates/Article0.aspx |باشلیق= Swedish Academy |مؤلف = Swedish Academy |تاریخ= |امک= |ناشیر= |یوخلاما تاریخی= ۲۰۱۳-۰۲۲۰۱۳–۰۲-4 |دیل= اینگلیلیسجه}}</ref>
=== نوبل باریش اؤدولو ===
=== نوبل ایقتصادیات اؤدولو ===
بۇندان باشقا وصییتدن کنار 1969۱۹۶۹-جۇ ایلدن باشلایاراق سوئد بانکینین تشببوسو ایله نوبل ایقتصادیات اؤدولو ده وئریلیر. اوْنون تلطیف قایداسی دیگر ساحهلرده اوْلدوغو کیمیدیر.
== قایناقلار ==
{{مین مقاله}}
== منابع ==
{{پانویس}}
[[بؤلمه:نوبل اؤدولو]]
|