ژاپون: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
←‏top: replaced: یئرلش ← یئرله‌ش
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار)
خط ۱:
[[File:Flag of Japan.svg|thumb|left|100px|ژاپون]]
[[File:Imperial Seal of Japan.svg|thumb|left|100px|ژاپون]]
[[File:LocationMapJapan.png|thumb|left|200px|ژاپون]]
 
'''ژاپون''' ([[ژاپون دیلی|ژاپونجا]]: 日本، نیپپون و یا نیهون، رسمی آدی: 日本国، نیپپون-کوکو و یا نیهون-کوکو) شرقی [[آسیا|آسیادا]] یئرله‌شن دؤولت. دؤرد بؤیوک (هوککایدو، هؤنسو، سیکوکو و کوسو)، ائله‌جه ده مین‌لرله کیچیک آدالاردان عیبارت‌دیر. اهالی‌سی 127۱۲۷ میلیون نفردیر، باش کندی 1868۱۸۶۸-جی ایلدن توکیو شهری‌دیر. دؤولت قورولوشو کونستیتوسیالی مونارخیادیر. اؤلکه کونستیتوسیاسی 1947۱۹۴۷-جی ایلده قبول اولونموش‌دور. پولو واحیدی یئن-دیر. دایمی حربی قوه‌سی یوخ‌دور.
 
== اینظیباتی بؤلگو ==
ژاپونون اراضی‌سی 47۴۷ پرفکتورایا بؤلونوب (خوککایدو، آوموری، ایواتئ، میاقی، آکیتا، یاماقاتا، فوکوسیما، ایباراکی، توتیقی، قومما، سایتاما، تیبا، توکیو، کاناقاوا، نییقاتا، تویاما، ایسیکاوا، فوکوی، یاماناسی، ناقانو، قیفو، سیدزووکا، آیتی، میئ، سیقا، کیوتو، اوساکا، خیئقو، نارا، واکایاما، توتتوری، سیمانئ، اوکایاما، خیروسیما، یاماقوتی، توکوسیما، کاقاوا، ائخیمئ، کوتی، فوکووکا، ساقا، ناقاساکی، کوماموتو، اویتا، میادزاکی، کاقوسیما، اوکیناوا).
 
ژاپونون اراضی‌سی 47 پرفکتورایا بؤلونوب (خوککایدو، آوموری، ایواتئ، میاقی، آکیتا، یاماقاتا، فوکوسیما، ایباراکی، توتیقی، قومما، سایتاما، تیبا، توکیو، کاناقاوا، نییقاتا، تویاما، ایسیکاوا، فوکوی، یاماناسی، ناقانو، قیفو، سیدزووکا، آیتی، میئ، سیقا، کیوتو، اوساکا، خیئقو، نارا، واکایاما، توتتوری، سیمانئ، اوکایاما، خیروسیما، یاماقوتی، توکوسیما، کاقاوا، ائخیمئ، کوتی، فوکووکا، ساقا، ناقاساکی، کوماموتو، اویتا، میادزاکی، کاقوسیما، اوکیناوا).
 
== بؤیوک شهرلری ==
توکیو:۱۲٬۳۰۰٬۰۰۰ (۵٬۵۴۱ نفر هر/کم²) اوساکا:۸٬۸۰۰٬۰۰۰ (۴٬۶۵۲ نفر هر/کم²) کاناقاوا:۸٬۶۰۰٬۰۰۰(۳٬۵۱۵ نفر هر/کم²) آیچی:۷٬۱۰۰٬۰۰۰(۱٬۳۶۷ نفر هر/کم²) سایتاما:۷۰۰۰٬۰۰۰(۱٬۸۲۷ نفر هر/کم²)
 
توکیو:12،300،000 (5،541 نفر هر/کم²) اوساکا:8،800،000 (4،652 نفر هر/کم²) کاناقاوا:8،600،000(3،515 نفر هر/کم²) آیچی:7،100،000(1،367 نفر هر/کم²) سایتاما:7000،000(1،827 نفر هر/کم²)
 
== تاریخی ==
ژاپونون آدی ایلک دفعه بیزیم ائرانین 701۷۰۱-جی ایلینه عاید منبع‌لرده چکیلیر.'''"日"''' کانجیده گون معناسینی، '''"本"''' ایسه یورد معناسینی وئریر.
 
ژاپونون آدی ایلک دفعه بیزیم ائرانین 701-جی ایلینه عاید منبع‌لرده چکیلیر.'''"日"''' کانجیده گون معناسینی، '''"本"''' ایسه یورد معناسینی وئریر.
[[File:Japan sea map.png|thumb|left|200px]]
* ان قدیم تاریخی دؤورلری
* داش دؤورو (اینسان تاریخی باش‌لانان‌دان 130مین۱۳۰مین ایل بون‌دان اؤنجه)
* جومون دؤورو، (130مین۱۳۰مین-10مین۱۰مین ایل بون‌دان اول)
* یایویی دؤورو (10مین۱۰مین بون‌دان اول - ائرامیزین III عصرینه کیمی)
* کوفون دؤورو (ائرامیزین III - VI عصرلری)
* نارا دؤورو (710-794۷۱۰–۷۹۴)
* هئیان دؤورو (794-1185۷۹۴–۱۱۸۵)
*کاماکورا دؤورو (1185-1333۱۱۸۵–۱۳۳۳)
* موروماچی دؤورو (1338-1573۱۳۳۸–۱۵۷۳)
* ائدو دؤورو (1603-1867۱۶۰۳–۱۸۶۷)
* مئیجی دؤورو (1968-1912۱۹۶۸–۱۹۱۲)
* تایشو دؤورو (1912-1926۱۹۱۲–۱۹۲۶)
* سیووا دؤورو (1926-1989۱۹۲۶–۱۹۸۹)
* هئیسئی دؤورو (1989۱۹۸۹-)دیر. ساگ اول
 
== ایقتیصادیات ==
عوموم میّلی محصولون هجمینه گؤره دونیادا 3۳-جو سیرادادیر.
 
عوموم میّلی محصولون هجمینه گؤره دونیادا 3-جو سیرادادیر.
 
== دین ==
اؤلکه‌ده 2۲ اساس دین - سینتویزم و بودیزم حاکیم‌دیر. اورتا عصرلرده پورتوقال میسیونرلری کاتولیک دینینی یایماغا چالیشسالار دا بونا مووفق اولا بیلمه‌دی‌لر. ژلپون عائله‌لرینده موختلیف دین‌لردن اولان عوضولره قارشی خصوصی تولئرانت‌لیق حیسس ائدیلیر.
 
اؤلکه‌ده 2 اساس دین - سینتویزم و بودیزم حاکیم‌دیر. اورتا عصرلرده پورتوقال میسیونرلری کاتولیک دینینی یایماغا چالیشسالار دا بونا مووفق اولا بیلمه‌دی‌لر. ژلپون عائله‌لرینده موختلیف دین‌لردن اولان عوضولره قارشی خصوصی تولئرانت‌لیق حیسس ائدیلیر.
 
== دیل ==
ژاپون دیلی ایلتیصاقی دیل‌دیر. یازی سیستمینده عرب رقم‌لری و لاتین الیفباسی (رومادزی) ایله یاناشی 3۳ آیری ایشاره تیپ‌لرین‌دن ده ایستیفاده اوْلونور:
 
کاندزی - چین هیروقلیف‌لری خیراقانا - ایئروقلیف‌لردن و کؤمک‌چی سؤزلر اولان "«کانا"» دان ایستیفاده ائتمکله یازیلان هئجای الیفبادیر. کاتاقانا - بوبۇ الیفبادان داها چوخ قئیری-یاپون سؤزلری‌نین ایشلدیلمه‌سینده ایستیفاده اوْلونور. حئیوان و بیتکی آدلارینین چوخو دا کاتاکانا الیفباسیندا یازیلیر.
ژاپون دیلی ایلتیصاقی دیل‌دیر. یازی سیستمینده عرب رقم‌لری و لاتین الیفباسی (رومادزی) ایله یاناشی 3 آیری ایشاره تیپ‌لرین‌دن ده ایستیفاده اوْلونور:
 
کاندزی - چین هیروقلیف‌لری خیراقانا - ایئروقلیف‌لردن و کؤمک‌چی سؤزلر اولان "کانا"دان ایستیفاده ائتمکله یازیلان هئجای الیفبادیر. کاتاقانا - بو الیفبادان داها چوخ قئیری-یاپون سؤزلری‌نین ایشلدیلمه‌سینده ایستیفاده اوْلونور. حئیوان و بیتکی آدلارینین چوخو دا کاتاکانا الیفباسیندا یازیلیر.
 
== سیاست ==
25۲۵ سئنتیابر 2007۲۰۰۷-جی ایلده سیندزو آبنین ایستعفاسی تصدیقلندیکدن سوْنرا یئنی باش ناظیر یاسوو فوکودا تعیین اولونموشدور.
 
25 سئنتیابر 2007-جی ایلده سیندزو آبنین ایستعفاسی تصدیقلندیکدن سوْنرا یئنی باش ناظیر یاسوو فوکودا تعیین اولونموشدور.
 
== مدنیت ==
 
ژاپوندا ایکینجی مین ایللیگین سونلاریندان باشلایاراق ادبیات ساحه‌سی اینکیشاف ائتمه‌یه باشلامیشدیر. مثلاً، ژاپونون ایندیکی هیمنی IX-X عصرلره عاید ائدیلیر. ژاپون مدنیتینه ان اوّل چینین و سوْنرا ایسه غربی اوروپا مدنیتینین تأثیری بؤیوک اولموشدور. XX عصرده ژاپون جیزگی فیلملری و کومیکلری دونیا میقیاسیندا گئنیش یاییلمیشدیر.
 
== بیلیک ==
نوبئل لاورئات‌لاری فیزیکا: خیدئکی یوکاوا (1949۱۹۴۹)، سینیتیرو توموناقا (1965۱۹۶۵)، ائساکی رئونا (1973۱۹۷۳)، ماساتوسی کوسیبا (2002۲۰۰۲)، یئیتیرو نامبو، ماکوتو کوبایاسی، توسیخیدئ ماسکاوا (هر اوچو 2008۲۰۰۸-جی ایل) کیمیا: کئنیتی فوکوی (1981۱۹۸۱)، خیدئکی سیراکاوا (2000۲۰۰۰)، ریودزی نویوری (2001۲۰۰۱)، کویتی تاناکا (2002۲۰۰۲). تیبب: سوسومی تونئقاوا (1987۱۹۸۷)، اوسامو سیمومورا (2008۲۰۰۸) ادبیات: یاسوناری کاواباتا (1968۱۹۶۸)، کئندزابورو اوئ (1994۱۹۹۴). صولح: ائیساکو ساتو (1974۱۹۷۴).
 
نوبئل لاورئات‌لاری فیزیکا: خیدئکی یوکاوا (1949)، سینیتیرو توموناقا (1965)، ائساکی رئونا (1973)، ماساتوسی کوسیبا (2002)، یئیتیرو نامبو، ماکوتو کوبایاسی، توسیخیدئ ماسکاوا (هر اوچو 2008-جی ایل) کیمیا: کئنیتی فوکوی (1981)، خیدئکی سیراکاوا (2000)، ریودزی نویوری (2001)، کویتی تاناکا (2002). تیبب: سوسومی تونئقاوا (1987)، اوسامو سیمومورا (2008) ادبیات: یاسوناری کاواباتا (1968)، کئندزابورو اوئ (1994). صولح: ائیساکو ساتو (1974).
 
== ژاپون تقویمی ==
 
'''بایراملار:'''
 
1۱ یانوار - یئنی ایل یانوارین ایکینجی بازار ائرته‌سی - حدی-بولوغا چاتان‌لارین گونو
 
11۱۱ فئورال- دؤولتین یارانماسی گونو
 
21۲۱ مارت - یاز گئجه-گوندوزون برابرلیگی گونو
 
29۲۹ آپرئل - سیووا (1926-1989۱۹۲۶–۱۹۸۹-جو ایللرده ایمپئراتور اولموش خیروخیتونون پادشاه‌لیق دؤورون‌دکی آدی) گونو
 
3۳ مای - کونستیتوسیا گونو
 
4۴ مای - یاشیل‌لیق گونو
 
5۵ مای - اوشاق‌لار گونو
 
یولون اوچونجو بازار ائرته‌سی - دنیز گونو
سطر ۸۰ ⟵ ۷۰:
سئنتیابرین اوچونجو بازار ائرته‌سی - قوجالارا حؤرمت گونو
 
3۳ نویابر - مدنیت گونو
 
23۲۳ نویابر - امه‌یه مینناتدارلیق گونو
 
23۲۳ دئکابر- ایمپیراتورون (آکیخیتو 1989۱۹۸۹-جو ایلدن ایندییه کیمی حاکمیتده‌دیر) دوغوم گونو.
 
== قزئت‌لری ==
«آساهی»، «یومیوری»، «ماینیتی»، «نیککئی».
 
<center><gallery class="center">
Image:Osaka Castle Nishinomaru Garden April 2005.JPG|ژاپون
Image:Matsue Castle.jpg|ژاپون
سطر ۱۰۲ ⟵ ۹۲:
Image:Skyscrapers Shinjuku 2007 rev.jpg|توکیو
Image:SapporoStation Night.jpg|ژاپون
</gallery></center>
{{آمبار-بؤلمه|Japan}}
 
{{آسیا اؤلکه‌لری}}
 
{{مین مقاله}}{{جی 20۲۰}}
 
[[بؤلمه:اؤلکه‌لر]]
«https://azb.wikipedia.org/wiki/ژاپون»-دن آلینمیش‌دیر