بیرینجی مکزیک ایمپیراتورلوغو: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

|year_start = 1821۱۸۲۱

|year_end = 1823۱۸۲۳

|date_pre = September۲۷ 27,سپتامبر 1821۱۸۲۱

|national_motto = ''Religión, Independencia, Unión''<br />{{سخ}}<small>"Religion, Independence, Union"</small>

|s3 = History of Belize (1506–1862)

|flag_s3 = Flag_of_the_United_Kingdom.svg

|national_anthem =

|year_leader1 = 1822–1823۱۸۲۲–۱۸۲۳

|year_representative1 = 1821–1822۱۸۲۱–۱۸۲۲

|year_representative2 = 1822۱۸۲۲

'''مکزیک ایمپیراتورلوغو''' [[ایسپانیا دیلی]] ''Imperio Mexicano'')، قیسا عؤمورلو بیر [[دؤولت‌دؤولت]] ایدی و [[مکزیک]] ایلک موستقیل [[موستملکه]] سوْنراسی دؤولت‌دیر. [[ایسپانیا ایمپیراتورلوغو]] موستقیل‌لیک‌دن سوْنرا بیر [[مونارخییا|مونارخیانی]] قوران تک [[کولونیالیزم|کولونییا]] ایدی و قیسا مدت عرضینده [[برزیل ایمپیراتورلوغو]] ایله بیرلیکده [[آمریکا قاره‌سی]] ایکی [[ایمپراتورلوغولارین سیاهی‌سی|ایمپراتورلوغودان]] بیری ایدی. '''بیرینجی مکزیک ایمپیراتورلوغو''' قیسا عؤمورلو ایدی، ایکی ایلدن آز بیر واخت‌دا مؤجود ایدی.

[[file:Acta Independencia Mexico 1821.jpg|left|thumb|218x218px|<big>{{درشت|'''موستقیل‌لیک''' بیاننامه‌سی، ۱۸۲۱</big>}}]]

'''کوردووا مۆقاویله‌سینین''' ایمضالانماسی و ۱۸۲۳-جو ایلین سپتامبر آیین‌دا '''مکزیک ایمپراتورلوغونون''' موستقیل‌لییی‌نین اعلان ائدیلمه‌سیندن، موقتی حکومتین اقتدارا گلدیی و ۱۸۲۴-جو ایلده '''بیرینجی مکزیک جومهوریتی''' اعلان ائدیلدیی ۱۸۲۳-جو ایلین مارس آیین‌دا [[ایمپراتور|ایمپراتورون]] ایمتیناع ائتمه‌سینه قدر مؤوجود ایدی. ایلک و تک [[مونارخ]]، '''آقوستíن ده ایتوربیدئ''' ایدی و '''آقوستíن'ین''' [[شاه]] اوْلاراق سککیز آیدان داها قیسا مدت حؤکم سورموش‌دو. [[ایمپراتورلوغوایمپیراتورلوغو|ایمپئراتورلوق]] قیساجا ۱۸۶۴-جو ایلده [[فرانسه]] طرفیندن یئنی‌دن قۇرولدو.

[[مکزیک]] مۆختلیف موستقیل فراک‌سییا [[ایسپانیا]] [[مکزیک]] موستقیل‌لییی اۆچون اۆچ پرینسیپ یا دا "«زمانت"» اطرافیندا بیرلش‌دی: [[مکزیک]] موهافیزکار بیر [[اوروپا]] شاه‌زاده‌سینین ایداره ائتدیی موستقیل بیر [[مشروطیت]] اوْلاجاغینی؛ [[دین]] و [[یاریم‌آدا]] بۇندان بئله برابر [[حۆقوق|حۆقوقلارا]] و ایمتیازلارا صاحیب اوْلاجاق‌دی؛ و [[روم-کاتولیک کلیسا‌سیکلیساسی]] توْرپاقلارین رسمی [[دین]] اوْلاراق ایمتیازلارینی و مؤقیعتی قورویاجاغینی سؤی‌له‌دی. بۇ اۆچ زمانت، موستقیل‌لیک هدفینی و بیر آنا یاسانی [[روم-کاتولیک کلیسا‌سیکلیساسی|کاتولیک]] [[مونارخییا|مونارخییاسینین]] قورونماسییلا بیرلش‌دیره‌رک بۆتون [[مکزیک]] فراک‌سییالارینی بیر آرایا گتیرن [[اینقیلاب‌چی]] پلان اوْلان '''ایقوالا پلانینین''' اساسینی قوردو. چوخ ویلایتین قاتیلدیغی '''ایگوالا'نین''' ۱۸۲۱-جی ایلین ۲۴ فوْریهیندا پلانا اۇیغون اوْلاراق [[مکزیک]] [[قورولتای]]، '''ایتوربیدئ''' باشچیلیغیندا بیر نایب‌لیک شوراسی قوردو.

۱۸۲۱-جی ایلین ۲۸ سئنتیابیریندا '''مکزیک ایمپراتورلوغونون''' موستقیل‌لیک بیاننامه‌سینی ایمزالادیق‌دان سوْنرا، [[مکزیک]] قورولتایی، [[ایسپانیا ایمپیراتورلوغو]] '''[[VII فرناندو|VII فرناندو'نون]]''' دا [[مکزیک]] ایمپراتورو اوْلاجاغی بیر اوْرتاق دؤولت قورماغی حاضیرلادی و هر ایکی اؤلکه ده آیری [[قانون (دقیقلشدیرمه)|قانونلار]] و فوْرملارلا ایداره ائده‌جک‌دی. آیری [[قانونوئریجی‌لیک تشببوسو|قانونوئریجی‌لیک]] اوْرقانلاری. اگر [[کرال]] مؤوقئیین‌دن ایمتیناع ائتسه ،ائتسه، قانون [[بوربونلار|بوربونلار ائوی‌نین]] بیر باشقا عضوونه [[مکزیک]] تاختینا قاتیلماغا قرار وئرمیش‌دی. بۇنونلا بیرلیکده، مقصد سوْن [[کرال|کرال‌چیلاری]] راهاتلاش‌دیرماق اۆچون یالنیز سیاسی بیر تاکتیکا و تام موستقیل‌لیک گؤزلنیلیردی. آنجاق [[VII فرناندو|'''کرال فرناندو'''،]] [[مکزیک]] موستقیللیینی تانیماق‌دان ایمتیناع ائدیب و [[ایسپانیا ایمپیراتورلوغو]] هر هانسی بیر [[اوروپا]] شاه‌زاده‌سینین [[مکزیک]] تاختینی آلماسینا ایجازه وئرمیجیینی سؤی‌له‌دی.

کرال ظابط‌لییی ائدن [[مکزیک]] بیر ''کریوللو'' اوْلان '''ژنرال آگوستین ده ایتوربیدئ'''، ساواشین سوْن مرحله‌لرینده [[اۆچ قارانتییا اوْردوسو|اۆچ قارانتییا اوْردوسونا]] اداره ائتدی و موقتی حکومتین باشچی‌لیغینا و [[ایمپراتورلوغولارین سیاهی‌سی|ایمپئریانین]] رهبرلیینی الینده ساخلایان حؤکمدارین باشینا سئچیلدی. '''ایتوربیدئ'''، موستقیل‌لیک ساواش‌سین‌ده‌کی باشاریین‌دن سوْنرا سوْن درجه‌ده مشهور اوْلموش‌دو و ۱۸۲۲-جی ایلی مارس آیینین ۱۸-نین آخشامیندا، '''ایتوربیدئ'نین''' دؤیوش اثناسیندا اداره ائتدیی '''جئلایا آلایی''' طرفیندن تشکیل ائدیلن بیر کۆتلوی (توده) نۆماییش، [[مکزیکو سیتی]] کوچه‌لرینه گئت‌دی و '''باش کومان‌دیرین''' تاختا گلمه‌سینی ایسته‌دیلر. [[شکیل:ایتوربیدئ ائمپئرادور بی ژوسئپهوس آریاس Huerta.jpg|فرامئ|<big>{{درشت|ایمپئراتور '''I آگوستین'''</big>}}|لئفت|۳۴۳خ۳۴۳پخ]]۱۸۲۲-جی ایلین مئی آیینین ۱۹-دا [[مکزیک]] قورولتایی، '''ایتوربیدئ'نی''' آنا یاسالی بیر [[ایمپراتور]] اوْلاراق آدلاندیردی. ۲۱ مئی‌دا، بۇ گؤروشو تسدیقلین بیر فرمان نشر ائتدی. بۇ قرار، رسمی اوْلاراق بیر [[اوروپا]] حؤکمدارینین [[مکزیک]] ایداره ائدنلرین قدر کئچیجی بیر تدبیر اوْلاراق آلیندی. '''ایتوربیدئ'نین''' رسمی تیتولو ''"ایلاهین تق‌دیری و میلّی کوْنقره ‌سی،سی، مکزیکین ایلک آنا یاسالی ایمپراتورو"'' ایله ([[ایسپانیا دیلی]]: ''پور لا دیوینا پروویدئنجیا ی پور ائل جونگرئسو ده لا ناجیون، پریمئر ائمپئرادور جونستانتوجیونال ده مéخیجو'') ایدی. اوْنون تاجقویما مراسی‌می ۲۱ جۇلای ۱۸۲۲-جی ایلده [[مکزیکو سیتی]] رئاللاش‌دی.

{{مکزیک تاریخی|مکزیک تاریخی جوات اوْف آرمس اوْف Mexico.svg کولومب‌دان اوّل[گؤستر] کولونییا[گؤستر] ایستیقلالیت[گؤستر] معاصرمۆعاصیر مکزیک[گیزله] مکزیک اینقیلابی مکزیک نفت بورو خطلری‌نین پارتلادیلماسی زاپاتیستالار مکزیک نارکوتیک ساواشی شابلون: باخ • موذاکیره • رئداکته=}}

۱۸۲۲-جی ایلین آگوست آیین‌دا [[مونارخییا|مونارخیانی]] دئویرمک مقصدلی بیر سوی-قصد آشکار اوْلون‌دو و ۲۵ آگوست‌دا، ۱۶ [[قورولتای]] عضوونو ده ائهتیوا ائدن چیزیجیلئر [[حبسخانا|حبس]] اوْلون‌دو. [[قورولتای]] فراک‌سییا '''ایتوربیدئ'نی''' و سیاستلرینی سرتجه تنقید ائتمه‌یه باشلادیقجا، [[ایمپراتور]] ۳۱ اۇکتوبر دا جسه‌دی اریتمه‌یه قرار وئردی. بۇ، [[اوستان]] عۆصیانلارینا یوْل آچدی، بۇنلارین ان اهمیت‌لیلری، داها سوْنرا [[تگزاس ایالتی]] آیری‌لیق دؤورونده [[مکزیک]] باشچی‌لیغینا گله‌جک اوْلان '''آنتونیو لوپئز ده سنتا آننا''' رهبرلیین‌ده‌کی وئراکروز'داکی قارنیزون و فلاکت [[مکزیک-آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ساواشی|مکزیک-آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ساواشی'نده]]. '''سنتا آننا''' و بیرلیکلری، ۱ دسامبر

۱۸۲۲-جی ایلده [[قورولتای]] برپاسینی طلب ائدن '''ایتوربیدئ'یه''' [[عۆصیان]] ائتدی. '''سنتا آننا'''، [[ایمپراتورلوغوایمپیراتورلوغو|ایمپئراتورلوق]] گۆجلری‌نین کومان‌دیری '''ژنرال ائچáوارری'نی،''' طرفلری دییشدیریب اعلان ائدیلمه‌یه حاضیر اوْلدوغون‌دا [[اینقیلاب|اینقیلابی]] بۆتون [[مکزیک]] اعلان ائدیلمه‌یه حاضیر اوْلان‌دا دستک‌له‌مک اۆچون گیزلیجه راضی ائتمیش ‌دی دی. موستقیل‌لیک قهرمانلاری '''ویسئنتئ قوئررئرو'''، '''نیکولاس براوو''' و '''قوادالوپئ ویکتورییا''' یاخیندا بیرلشه‌رک، ۱۸۲۳-جو ایلین ۱ فوْریهیندا، [[قورولتای]] برپاسینی طلب ائدن '''کاسا ماتا پلانینی''' ایمضالاییبلار.

دیگر [[مکزیک]] [[ژنرال|ژنراللار]]، [[قوبئرناتور|قوبئرناتورلار]] و یۆکسک روتبه‌لی [[دؤولت]] وظیفه‌لیلری طرفیندن یاخیندا ایمزالانان '''کاسا ماتا' پلانی''' '''بیرینجی مکزیک ایمپراتورلوغوسینی''' تانیمادی و یئنی بیر قوروجو [[قورولتای]] توپلانماسینی ایسته‌دی. قیاملار تکلیفلرینی ایالت حکومتلرینه گؤندردیلر و پلانا اۇیغون گلمه‌لرینی ایسته‌دیلر. یالنیز آلتی هفته بویونجا، '''کاسا ماتا پلانی''' [[تگزاس ایالتی]] کیمی اۇزاق یئرلره گئت‌دی و فوری فوری بۆتون ایللر پلانی دستک‌له‌دی.

پلانی قبول ائدن هر [[اوستان]] حکومتی بئله‌جه [[ایمپراتورلوغوایمپیراتورلوغو]] [[حکومت|حکومتینه]] اوْلان باغلی‌لیغینی گئری چکدی و اؤز [[اوستان]] ایچین‌ده سووئرئن‌لییی بوْینونا گؤتوردو.

بۇ، '''ایمپراتور آگوستین'i''' [[مکزیکو سیتی]] خاریجین‌ده‌کی آز دستک‌له و [[ایمپراتورلوغوایمپیراتورلوغو]] اوْردوسونون بیر نئچه فراکسیانین‌دان آیری توتدوم. نتیجه اوْلاراق، داها اوّل قالدیردیغی، تاخت‌دان ایمتیناع و ۱۸۲۳-جی ایلین مارس آیینین ۱۹-دا اؤلکه‌نی ترک ائتدیی [[قورولتای]] یئنی‌دن قوردو.

[[شکیل:پولیتیجال دیویسیونس اوْف مئخیجو ۱۸۲۱ (لوجاتیون ماپ سجهئمئ).سوگ|تهومب|<big>{{درشت|[[مکزیک]] سیاسی بؤلمه‌لری. ۱۸۲۱</big>}}|۳۰۳خ۳۰۳پخ]]

'''سنتا آننا''' و '''کاسا ماتا پلانینین''' دیگر [[مۆدافیه|مۆدافیه‌چیلری]]، ائرته‌سی سونراکی ایلده یئنی بیر [[آنایا‌ساآنایاسا]] لاییحه‌سینین حاضیرلانماسینی و '''بیرینجی مکزیک جومهوریتی''' قۇرولماسینا نظارت ائتمه‌یه داوام ائتدی.

'''مکزیک ایمپئریاسینین''' توْرپاقلاری، [[کوبا]] باش کاتیبی، [[سانتو-دومینقو]] و [[فیلیپین]] چیخماقلا، [[ایسپانیا ایمپیراتورلوغو]] سرحدلرینه مُعادل ائتدی. [[گواتمالا]] کؤهنه باش کونسولونون [[اورتا آمریکا]] توْرپاقلاری، قۇرولوشون‌دان قیسا بیر مدت سوْنرا ایمپراتورلوغویا علاوه و '''بیرینجی مکزیک ایمپراتورلوغونون''' [[شومالی آمریکا]] ۴،۵۴٬۵ میلیون km² ان بؤیوک [[اؤلکه]] ایدی.

'''بیرینجی ایمپراتورلوغوایمپیراتورلوغو''' دؤورونده، [[مکزیک]]، [[کالیفورنیا ایالتی]]، باشلانغیج‌دا '''مکزیک ایمپراتورلوغونون''' بیر پارچاسی حالینا گلمیی قبول ائتمه یَن آنجاق موستقیل‌لیکلریندن قیسا بیر مدت سوْنرا '''ایمپراتورلوغویا''' قاتیلان [[اورتا آمریکا]] [[اوستان]] قدر ([[کولومبیا|کولومبیانین]] بیر پارچاسی اوْلان [[پاناما]] خاریج) ان بؤیوک توْرپاق سرحدینه چاتدی.

[[ایمپراتور]] ائودن آیریلدیق‌دان سوْنرا، ۲۹ مارس‌دا آیریلان [[مکزیک]] '''ژنرال ویسئنتئ فیلیسولا،''' یئنی بیر [[اورتا آمریکا]] [[قورولتای]] چاغیردی و ۱ جۇلای ۱۸۲۳-جو ایلده [[اورتا آمریکا]] [[اوستان]]، '''مرکزی آمئریکانین فدرال جومهوریتیسینی''' قوردو، یالنیز چیاپاس'این قالماسی اۆچون سئچیلن ایلدی. [[مکزیک]] ایالتینین بیر حیصّه ‌سیسی. اؤنوموزده‌کی اوْن ایللر بویونجا (اساساً [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری]] اۆچون) [[مکزیک]] آردین‌دان‌دا اینکیشافتوسعه ائدن بؤلگه اینکیشافتوسعه سوْنون‌دا [[مکزیک]] ماکسیموم اؤلچوده یارییا ائندیرردی.

[[بؤلمه‌بؤلمه:مکزیک]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:شیمالی آمریکا]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:ایمپراتورلوغولارین تاریخی]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:تاریخی دؤولتلر]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:فاتیحلار]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:لاتین آمریکاسی]]

[[بؤلمه‌بؤلمه:مکزیکآمریکا بیرلشمیش ایالتلری تاریخینده دؤولتلر]]