نوروز: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

نوروز بایرامی نین منشایی، اونونلا باغلی اساتیرلر، میفلر قدیمدیر. تدقیقاتچیلار نوروز بایرامی نین محض یاخین شرقین قدیم اکینچیلیکله مشغول اولان خالقلار آراسیندا مئیدانا گلدیگینی سؤیله ییرلر. نوروز بایرامی نین آیر-آیری تاریخی و افسانوی شخصیتلرین (افسانوی ایران شاهلاری کیومرس ([[اوئستا]]دا قایئ مردان) جمشید و باشقالاری) آید ایله باغلاماغا چالیشمیشلار. [[ایسلام]] دینی و یاخین شرق و اورتا آسییا اؤلکهلرینده یاییلدیقدان سونرا [[عرب خیلافتی]] بو اؤلکهلرین خالقلاری نین عادت عنعنه لری نین بایراملارینی تقیب ائتمه یه باشلادی. عصرلر بویو دینی خادیملر موختلیف طریقت نوماینده لری بو بایرامی تبیی و تاریخی کؤکلریندن آییرماغا چالیشمیش، اونا دینی، مؤوهومی لیباس گئییندیرمه یه جهد گؤسترمشلر. حتّی بعضی دین خادیملری بئله بیر فرضیییه یه اویدورموشلار کی، نوروز بایرامی گویا ایو خلیفه [[علی ایبن ابو طالیب|علینین]] حاکیمیته ([[656]]-[[661]]) گلدیگی گونله علاقه داردیر. حالبوکی ایمام علی اییول آییندا حاکیمیته گلمیش، نوروز ایسه یازدا بایرام ائدیلیر. اصلینده، خالقین بایراملا علاقه دار کئچیردیگی مراسیملر هئچ بیر دینی ائحکاملار ایله باغلی دئییلدیر. اکثر خالقلار او جومله دن [[آذربایجانلیلار]] باهار بایرامی نین اسل ماهیتیندن دوغان بیر سیرا عادت-عنعنه لری، اویونلاری ایندییه دهک ساخلامیشلار. اورتا اسر مؤلیفلری شرق اؤلکهلرینده ایسلام دینی یازیلدیقدان سونرا دا نوروز بایرامیندا یاز عنعنه لری نین، اکینچیلیک تقویمی اعتیقادلاری نین مؤحکم یئر توتدوغونو گؤستریرلر. [[ابو رئیهان ال-بیرونی]] ([[۶ جی اسر]]) نوروز بایرامی حاقیندا موختلیف روایتلردن اونون یارانماسی سببلریندن، بو بایرام موناسیبتیله خالق آراسیندا یاییلمیش عادت-عنعنه لردن بحث ائتمیش، نوروز بایرامی نین طبیعتین اویانماسی اکینچیلیک تصروفاتی نین باشلانماسی ایله باغلی اسل دونیوی بایرام اولدوغونو قئید ائتمیشدیر. [[نیزامول مولک]] (نظام الملک) (۶ جی اسر) " [[سییاست نامه]] " اثرینده نوروز بایرامیندان یازین گلیشی ایله علاقه دار کئچیرلن کوتلوی خالق بایرامی کیمی بحث ائتمیشدیر. نوروزون گلیشی کلاسسیک شرق او جومله دن، [[آذربایجان پوئزییاسی]]ندا گئنیش یاییلمیش " [[باهارییی]] " آدلی لیریک شعرلرده ده تصویر و ترننوم ائدیلیر.

بولار قاچارکن بیر یرده گیره دوشوللر ! کی بیر گئچی گئشماخا کورپو واریدی و گئشماخ اولمازدی نیه کی هامی اوردان دوشوب اؤلردیلر و قالانی آخار سو ، اوت علف گز آغاش لارینا دولو ایدی ، بیر گؤزل و قوخمالی یر کؤهول (غار) کیمی

=== نوروز دونیا خالقلاری نین بایرامی کیمی ===

عومومیتله نوروز دونیانین اکثر اؤلکهلرینده بو خالقلارین نوماینده لری طرفیندن گئنیش شکیلده قئید ائدیلیر. بو جور مکانلار آراسیندا [[لوس-آنجئلس]]، [[تورونتو]]، [[لوندون]]و سایماق اولار. لوس-آنجئلس شهری نین اوجاق قالاماغا دایر سرتچَتین قرارلاری وار، هئچ بیر کسه اؤز مولکونده اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیر. حتّی بونا باخمایاراق جنوبی [[کالیفورنییا]]دا یاشایان و نوروزو قئید ائتمک ایسته ین ایرانلیلار و آذربایجانلیلار کالیفورنییانین چیمرلیکلرینه گئدیر و اوجاق قالاماغا ایجازه وئریلمیش یئرلرده اوجاق قالاییرلار.

=== نوروز آذربایجاندا ===

آذربایجاندا عادته گؤره نوورویز بایرامیندا گؤیردیلن [[سمه نی]] یازین گلمه سی نین، طبیعتین جانلانماسی نین، اکینچیلیگین رمزیدیر. آذربایجان کندلیسی سمه نی گؤیرتمکله نؤوبتی تسسرروفات ایلینه برکت، بوللوق آرزولامیش، بایراما دؤرد هفته قالمیش، هر چرشنبه آخشامی و بایرام گونو تونقال قالاماقلا، ماهنی ( " گون چیخ! " نغمه سی و س.) قوشماقلا اودا، آتشه، گونشه اولان اعتیقاد و اینامینی ایفاده ائتمیشدیر. بوتون بو مراسیملر ایسلامدان چوخ-چوخ اول مؤوجود اولموش قدیم شرق عنعنه لری نین داعوامیدیر.