|
اسکی تورک دیلینده [[اود]] [[گونش]] تانریچاسی آدلانیب.و آتشخانا اوتور آدلانیب.<ref>رومن گریشمن (مادها ص 103) آذر گشسب</ref>
اسکی تورک دیلینده یتره آدلانیب کی معناده یانی یتیرن وبجدن وگتیرن (<big>گونش</big> )-یتره کلمه سی اسکی تورکدیلینین کوکلی و اصیل کلمه لریندن دی-بوکلمه نین نچه معناسی وار کی کوکلی اولماسینا گوره دی{{قایناق؟}}
آرامی دیلده میثره یا میتره و یونانجا میترا و تورکجه ده اوتور همان گونش تانریچادیر.اسکی [[میصر]]ده [[آتون]] یا [[رع]] و [[بابل]]ده [[مردوک (امراوتو)]] گونشدن بیر هئیکل ایدی و قوللوق اولوردو.
آرامی یازیلاردا یتره "یثره یا مثره" یازیلیب وآرامی فاس و دری وتات دیلینده مهر یا فره گلیب و لاتین دیلینده "میترا" اوْلوب و چونوب دی بۇ کلمه چاتوش اشکوزلاردان آرامی وسامی کتیبه لره گدیب و آرامیلر نچه ایللر یتره پرست اوْلوب لار.{{قایناق؟}}
== اشکوز دونوشی ==
اشکوزلار تارینی "گوو" بیلردیلر و گوو تارینی عبادت ائدردیلر .چاتوشلار و بوتون اشکوزلار یتره نی گونش و تانری بیلردیلر یتره اولارین دین لرینده گونش تانریسی آدلانیب .
==میترا و اود==
== یتره گونش تانریچاسی ==
[[سومر]]لرین [[گونش]] تانریچاسی [[سیپار]] و [[لارسا]] شهرینده [[اود]] ایدی.اود گونش ایستیلیق یاشایش و ایشیقلیق آکاد دیلینده [[شامشی]] دیر.
یتره :میترا -مهر -فره-فر-رع-میثره
یتره میصر اؤلکه سینده <big>رع</big> گلیب( میصر فرعونلاری یتره نی بؤیوک تانری بیلردیلر و اونی میتانی یا هیتی لردن 1500ایل م.ق آلمیشدیلار و اولارین شاهلاری میتانی شاهلارین قیزلارین آلاردیلار<ref>رومن کریشمن تاریخ ایران-چاپ آرین ص 68</ref> و خوراساندا <big>مهر</big> و یوناندا <big>میترا</big> و سریانی اؤلکه سینده <big>میثره</big> و سوس شهرینده <big>فره یا فر</big> آدلانیب بۇ آدلاری هامیسی بیر تانری آدی دی کی اونا گونش تانریسی دئیلیب.
اوستا اونی اهریمن(شیطان-دشمان) و [[اهورامزدا]](اسوره مردوخ-بؤیوک تانری) آراسیندا بیر تانری بیلیب .و اونی بیر ایزد (اوزده) و ایشیقلیق(گونش) تانریسی آد وئریب .و زرتشتیلر اونی تانری ماموری بیلردیلر کی بؤیوک تانری طرفیندن پیسلیقی آردان آپارماقا گلیب.و اونی گونش تانریجاسی و یر بئجدن و قولنامه لرین تانریچاسی بیلردیلر.<ref>مشیرالدوله پیرنیا -تاریخ کامل ایران 1391-ص 274</ref>
== نو اِل یا یئنی ایل ==
ماشیحی{{قایناق؟}} لر نواِل جشنین کی عیسی دوغوم گونی اولور بۇ مسلکدن و دیندن آلیبلار<ref>مشیر الدوله پیرنیا تاریخ کامل ایران دینای علم 1391 -ص 275</ref> نو ال یا یئنی ایل{{قایناق؟}} میترائیسم یا یتره دونوشونده قیش فصلینین بیرینجی گونونده اولاردی کی گونش بۇ چاغدا چوخ الچاقا گئدیب و ایشیقی آزالاردی و قیش فصلینن باشلانیشیندا یئنی دن قالخاردی و گونر اوزانماقا باشلاناردی پاییزین آخیر گونی یتره یا گونشین اولماق و دنیادن گئتماق گونی سایلاردی و قیشین بیرنجی گونی یلدا گونون سحری اونون یئنی دن دوغولوب و گوی ده قاخماق گونی سایلاردی.
== یتره -گوو-ایلان-سانجا ==
بولار بوتون یتره پرستلیرین مقدس حیوانلاریدی کی مجسمه لرده یتره گووی مهارائدیر و اونون اورکینه بیر قمه ویریر و ایلان(گویه) اونون قانین ایچیر و ایلان یا گوویه حمان حیات و گوو اولار و سانجا یا عقرب حرکت و یریش نشانه سی و بۇ (گوو) تانری یولایان نعمتلر دیلر کی یتره اونی اوْلدوروب و اونون قانین یره سپیر و اوندان یر نعمتلر گتیریب و گورنتی لر بئجدیر<ref>مشیرالدوله پیرنیا-تاریخ کامل ایران علی غلامی دنیای علم 1391-ص 275</ref>
== یتره آذربایجاندا ==
چاتوش اشکوزلار(هیتی لر) قیزیل ایرماق بویوندا ساکن اوْلدولار اولار دونوب وآلپ طرفیندن و قارادنیزین گوزی طرفیندن قارادنیزین گونی طرفینه گلمیشدیلر و اوز دونوشلرین قیزیل ایرماقدا تبلیغ ائددیلر هابله آرامیلرین بعضی سی و اوغزلارین چوخی یتره دونوشونه دوندولر.{{قایناق؟}}میتانی شاهلاری وهیتی شاهلاری بۇ تانرینی مقدس بیلردیلر و بیر باریشیق یازیسیندا کی هیتی ومیتانی شاهلاری یازیب یتره وارنه ایندره و نستیه 4 تانریچا آدلاری گلیب <ref>رومن کریشمن تاریخ ایران -چاپ آرین 1389 ص 67</ref>
آذربایجان اوغوزلاریدا یتره دونوشنه دوندولر{{قایناق؟}} وبو علته گوره چاتوشلی (هاتوسیلیس) آذربایجان اؤلکه سین چوخ راحت آلدی و یتره پرستلری واشکوزلاری آذربایجانین گونی طرفینده ساکن ائله دی .
اشکوزلار آذربایجاندا آماد یتره نی گونش تانری بیلریدلر اما یهودیلر وخاخام منشیلر{{قایناق؟}} بۇ امپراطورینی دوشمان بلیدیلر و اسوره مردوخ(اهورامزدان) نی یتره یرینه تارنی بیلدیلر امما آذربایجان اوز دونوشون ساخلایان اولدی.{{قایناق؟}}
== قایناقلار ==
{{قایناق}}
[[بؤلمه:دین]]
| 