تاپماجالار: نوسخهلر آراسینداکی فرق
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
M.XIII (دانیشیق | چالیشمالار) |
M.XIII (دانیشیق | چالیشمالار) |
||
خط ۱۳۹:
یوزلرله تاپماجا گؤسترمک اولار کی، اوراداکی بنزتمهلر ایلک باخیشدا ایناندیریجی گؤرونمور. "قار"این درویشه، جانسیز "ساجایاغی"ن، "مفرش"این جانلی اینسانا نه اوخشارلیغی اولا بیلر؟ اونو قئید ائتمک لازیمدیر کی، تصویر اولونان اشیا ایله موقاییسه ائدیلن آراسینداکی اوخشارلیق بعضن ساده و ایناندیریجی گؤروندوگو حالدا، ائله ده اولور کی، دولاشیق و فانتاستیک شکیلده تظاهر ائدیر. بئله بیر حال تاپماجالار اوچون قانوناویغوندور.
کیمه معلوم دئییل کی، ناغیل و افسانهلردکی فانتازیا قانوناویغون حالدیر. اگر سئهرلی ناغیللارداکی فانتازیانی آتساق اونا ناغیل دئمک اولارمی؟ البته، یوخ. آنجاق اونو دا اونوتماق اولماز کی، فانتازیا بورادا دا مؤوجوددور. ناغیلدا بو، گئنیش شکیلده تظاهر ائتدیگی حالدا، تاپماجادا بیر و یا ایکی میصراع¬دا قیسا شکیلده اؤزونو گؤستریر. بو، بوتون خالقلارین تاپماجالاریندا بئلهدیر. گؤرکملی فولکلورشوناس و.آ.واسیلئنکو یازیر: "تاپماجادا اشیالارین مجازی تصویری چوخ گئنیش فانتازیا اوچون غيري-محدود ایمکان یارادیر. بو و یا دیگر آنلاییشی ان موختلیف اشیالارا کئچیرمک اولور. بئله کی، اینسان گؤزلری تاپماجادا قارداش، سامور خزی، قوش، یومورتا، کوکلا، آلما، نوخود، پول، اولدوز، داش، جیلوو و ... آدلاندیریلیر". "اکثر حالدا جانسیز اشیالار تاپماجادا جانلی وارلیقلار کیمی، اینسان کیمی گؤستریلیر" و ...
علم طرفیندن چوخدان ثبوت ائدیلمیشدیر کی، تاپماجا سادهجه خالق ایفادهلریندن، آتالار سؤزلریندن، ضرب المثللردن، نغمهلردن، بایاتیلاردان، باغلامالاردان، حتی بعضی شاعرلرین شعرلرینین آیری-آیری ميصراعلاریندان عمله گلن بیر ژانردیر. تاپماجالارلا آتالار سؤزو و ضرب المثللرین قارشيلیقلی علاقهسینه دایر تدقیقات آپارمیش İ.م.کولئسنیتسکایا یازیر: "بو ایکی ژانرین بئله بیر یاخینلیغی اساسيندا چوخ واخت تاپماجالار آتالار سؤزلرینه کئچیر و عکسینه، آیری-آیری آتالار سؤزلری و ضرب المثللرده تاپماجا اولا بیلیر".
آشاغیدا نومونه گتیردیگیمیز تاپماجالار هم ده آتالار سؤزو و ضرب المثللردیر:
خط ۱۵۹:
تاپماجالارا یاخین اوْلان ژانرلاردان بیری ده باغلامالاردیر.باغلامالار فورما اعتباریله ماهنی شکلینده اوْلوب، مضمون جهتدن تاپماجالارا یاخینلاشیر. بورادا سوال و جاواب فورماسی واردیر. همین سوال و جاوابلار شعرله، اؤزو ده دئییشمه شکلینده اولور. بیر-بیریله بحثه گیریشیب دئییشن آشیغین ماهیر صنعتکار اوْلدوغونو، حاضیرجاوابلیغینی ثبوت ائتمک اوچون بۇ باغلامالار چوْخ مهارتله دوزلدیلمهلیدیر. محض بونا گؤره ده باغلامادان زنگین وزن و قافيه، گؤزل آهنگدارلیق، درین معنا طلب اوْلونور. چونکی دئییشن آشیق رقیبیندن اوستون اوْلماق اوچون درین معنالی، زنگین بدیعی فورمالی شعرلر دئمهیه چاهشمالیدیر. مثلن:
سوال: او ندیر کی، اؤزو واردیر، ذاتی یوخ؟ نه خلتدیر، تیکیشی یوخ، قاتی یوخ؟ او نه شئیدیر: دوهسی یوخ، آتی یوخ؟ اوزون گئدر، بیر توکنمز یولو وار.
جاواب: او کؤلگهدیر، اؤزو واردیر، ذاتی یوخ، دری دوندور: تیکیشی یوخ، قاتی یوخ. او گون، آیدی: دوهسی یوخ، آتی یوخ، اوزون گئدر، بیر توکنمز یولو وارباغلامالارلا تاپماجالارین بیر-بیریندن معيين معنادا فرقلری ده واردیر. بۇ فرقلردن بیری ده اودور کی، تاپماجالارین مؤلفی معلوم دئییلدیر. دئیه بیلرلر کی، هر بیر تاپماجانین دا ایلک یارادیجیسی واردیر و اوْلموشدور. بۇ دوغرودور، لاکین تاپماجانین ایلک یارادانی اولسا دا، اونون آدی ایتیب گئتمیش، ایلک واریانتی خالق طرفیندن عصرلر بویو ایشلنمیش، دییشدیریلمیش و شکیلدن-شکله سالینمیشدیر کی، بورادا دا تاپماجانین ایلک مضمونوندان، گومان کی، چوْخ آز شئی قالمیشدیر. بئلهلیکله، دؤنوب اصل خالق مالی اوْلموشدور. لاکین باغلامالار بئله دئییلدیر. اونلارین اکثریتینین مؤلفی معلومدور. بعضیلری ده داستانلاردا موحافیظه ائدیلیب ساخلانمیشدیر. بۇ نؤو فورما اعتباریله ده تاپماجادان معيين قدر فرقلنیر.
بوتون بونلارلا یاناشی، اونو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی، باغلامالار دا تاپماجالارین بیر نؤوودور. چونکی فرقلی جهتلرینه باخمایاراق، او ژانرین بوتون قایدا-قانونلاننا جاواب وئریر؛ مؤلفلری معلوم اولسا دا، همین باغلامالار گئنیش خالق کوتلهلری ایچریسینه کئچمیش، یئنی-یئنی واریانتلاری عمله گلمیش، حتی معيين دییشیکلیکلره ده اوغرامیشدیر. مثلن:
او ندیر کی، گؤیدن یئره ساللانیر، او ندیر کی، هر نه وئرسن آللانیر، او ندیر کی، گؤبییندن ناللانیر، اوستاد ایسن بوننان منه جاواب وئر.
|