|
'''آغ‌قوْیونلو دؤولتی''' - کۆر چاییندان گۆنئی‌ده اوْلان [[آذربایجان]] یئرلرینی٬ [[ائرمنیستان]]٬ [[دیاربکر|دیاربکیر]]٬ دوْغو [[گورجوستان|گۆرجوستان]]٬ عرب عیراقی٬ [[مازندران اوستانی|مازندران]] و [[خوراسان|خوْراسان]] ایستیثنا اوْلماق‌لا ایرانین قالان ولایت‌لرینی احاطه ائدن اوْرتا چاغ دؤولتی (۱۴۶۸-۱۵۰۳).
{{ویکیلشدیرمک}}
'''آق قویونلولار''' [[دیاربکر]] تورکلریندن و [[بایندور]] طایفاسیندان و [[اوغوز تورکلری]]ندن کی [[تیموری‌لر]]دن سورا تورکلرین شاهی اولدولار .
== قراعثمان ==
1399 میلادی ده [[قراعثمان|قراعثمان]] تمیرلی لرین قوشونونا قوشولدی و اولاری آنادولی ده یاردیم ائتدی و آغ قوینلولار تمیرخانی آنادولی ده حاکم ائتدیلر امما [[قراقویونلولار]] [[تمیرخان]]ینان دوشمان اولدولار و تمیرخان [[قرا یوسف]]ون قوشونون سیندیردی و [[تبریز]]ی آلدی تبریز آلیناندان سورا آق قوینلولار یرلیرین آنادولی وآزربایجاندا برکیتدیلر.
باشدا [[بایاندور طایفاسی]]ندان دۇردوغو تۆرک دیللی آغ‌قوْیونلو طایفا ایتّیفاقی مرکزی آسیادا مئیدانا گلمیشدیر. آغ‌قوْیونلو طایفالاری‌نین بایراغیندا آغ قوْچ تصویر ائدیلدیگیندن همین طایفالار بئله آدلاندیریلیرمیش‌دیر.
[[قراعثمان|قراعثمان]] سوریه ده وکوردستاندا آرامیلری سیندیردی و تمورلشکرین قاباغا آپاردی واونا گوره آنادولی وآرامیلرین حکومتین [[تمیرخان|تمیرخان]] قراعثمانا وئردی و اونی امیرسسله دیلر .
قراعثمان [[تمیرخان|تمیرخان]] حکومتینده [[قراقویونلولار|قراقویونلولاری]] دالی قایتاردی امما تمیرخان ئولندن سورا قراقوینلولار و[[قرا یوسف|قرایسوف]] [[شاهرخ|شاهرخ]] ون قوشونون مغلوب ائتدی و قراعثمان نجورچالیشدی ائلیه بیلمه دی کی شاهرخی آزربایجاندا حاکم ائدسین چون تمیرخان اولندن سورا اونون اولکه سی نچه یره بولونموشدی و شاهرخ ئولندن سورا تمیرلی لر بوتون آزربایجانی الدن وئردیلر وقراعثمان دالی قایدیب و قرایوسوف بوتون آزربایجانی وآنادولینی آلدی ودیاربکیر آزقالدی اونون الینه دوشسون .قرا عثمان آخیرده آق قوینلولاری یغیب واوزون شاه آدلادی .قراعثمان اولندن سورا اونون اوغلانلاری حکومت اوسته ساواشدیلار وآق قویونلولار چوخ ضعیف اولدولار .
آغ‌قوْیونلو طایفالاری کؤچ ائده‌رک ۱۳-جو عصردن آذربایجان گۆنئی رایوْن‌لاری٬ دوْغو آنادوْلو٬ باتی عیراق٬ [[دجله]] و [[فرات]] وادی‌لری ده داخیل اوْلماق‌لا٬ چوْخ گئنیش یئرلرده یاییلمیشدیلار. آنادوْلودا ائل‌خانلار سۆلاسه‌سی‌نین حؤکومتی‌نین گۆجسوزلنمه‌سی ایله آغ‌قوْیونلو طایفالاری‌نین امیرلری قۆوّت‌لنله‌مه‌سی نتیجه‌سینده آغ‌قوْیونلو دؤولتی (۱۴۶۸-۱۵۰۳) قۇرولدو.
== اوزون حسن ==
علی‌بیک (باتی ۱۴۳۸) و سوندا حمزه بیک (باتی ۱۴۴۴) قراعثمانین اوغلانلاری شاه اولدولار و بیربیرنین دوشمانی اولدولار و اون ایل آق قوینلولاردا وروشما دوشدی آخیرده شیخ حسن قراعثمانین قالان اوغلی شاه اولدی امما علی بیگین اوغلی جهانگیر اوز عموسوینان ساواشدی و جهانگیر عموسی شیخ حسنی تخدن سالدی امما [[جهان شاه|جهان شاه ]] اق قوینلولاری شکست وئردی و بئله اولدی کی اق قویونلولار تکجه دیاربکرین حاکمی اولدولار و جهانگیر وقرایوسوف باریشدیلار امما [[اوزون حسن آق قویونلو|اوزون حسن]] اونون خیردا قارداشی بو باریشیقی قبول ائتمه دی و قرایوسوفونان وروشدی و اونی شکست وئردی و بله اولدی کی اوزون حسن چوخ گوجلندی و جهانگیری تخدن سالدی واوزی شاه اولدی .
اوزون حسن دیاربکریدن تبریزه قوشون چکدی وگئجه تبریزین قاپیلارین سندیردی و قرایوسوف واوغلانلارین ئولدوردی وتیموریلرین قوشونون کی قراقوینلولارا یاردیم اولموشدولار دالی قیتردی وابوسعید تمیرلی نی موغاندا ئولدوردی وبیله اولدی کی اوزون حسن دوشمانلارین آرادان اپاردی وتبریزی خان کندی ائتدی.
تبریزده [[گؤی مچید|گؤی مچید]]ی کی [[جهان شاه|جهانشاه]] اونی شیعه مچیدی ائتمیشدی ینی ائتدی وتازالادی اوزون حسن شافعی مسلکیدی و اونا گوره تبریزده چوخ دوام ائده بیلمه دی .
== عثمانیلر ==
سلطان محمدفاتح ایستانبولی آلاندان سورا حکومتین ایستانوبلا آپاردی و چوخ گوجلندی ونچه دفعه آق قویونلولارینان وروشدی .ایکینجی سلطان محمد باش کند واوتلوق بلی ده اردو ویردی و ایسته دی آنادولینی آلسین و اوزون حسن اردوسی 1473اینجی ایلده دالی قایتدی وعثمانیلر دیاربکیرجان آنادولی نی آلدیلار.اوزون حسن عثمانیلردن شکست یدی وفرات چایی ایکی اولکه نین مرزی اولدی وباریشدیلار.
== باتیلاری ==
اق قوینلولار اوزون حسن ئولندن سورا بیربیرنن وروشدولار وبله اولدی کی اولکه لر آرادان گئتدی اولار شافعی مذهبیدی وشیعه لری سومئزدی دوشتجانلولار شاللولار تکه لولار قاجارلار ذوالقدیرلر و... تورک ائللری شیعه اولموشدولار و [[شیخ جنید]]ین طرفین ساخلادیلار امما [[شیح حیدر]] شیعه لرین باشچیسی اوزون حسن قایاغیندا مغلوب اولدی وسوندا اونون اوغلی اسماعیل بیگ اوزون حسن اولندن سورا صفویه اولکه سین بنا ائتدی.
=قایناق=
{{ویکی قایناقلاماسی|باغلانتی=https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=A%C4%9Fqoyunlu_d%C3%B6vl%C9%99ti&oldid=3380642 |باشلیق=Ağqoyunlu dövləti |دیل=آذربایجان جۆمهوریتی تۆرکجه‌سی |یوخلاما=}}
[[بؤلمه:آق قویونلولارآغ‌قویونلولار]]
[[بؤلمه:آذربایجان تاریخی]]
[[بؤلمه:تۆرک تاریخی]]
| 