هیندوستان: نوسخهلر آراسینداکی فرق
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
4321bot (دانیشیق | چالیشمالار) ک ←گؤرونتولر: ایتالیا شهرلری, replaced: " ← " (3) |
M.XIII (دانیشیق | چالیشمالار) ک تشککول|نئیترال |آتموسفئر| ایددیعا| اوستانلری| واشینگتون|سرعت|سرعتلی|فیرانسه| بئلچیکا|دانیمارکا|آفریکا|بئینالخالق |مهد using AWB |
||
خط ۱۲۱:
[[ایکینجی دونیا ساواشی]]نین سونلارینا یاخین [[بؤیوک بریتانیا]]نین موستملکهسی اوْلان هندوستانده ملّی-آزادلق حرکاتی گئنیشلهندی. بؤیوک بریتانیا هیندوستانا دومینیون حۆقوقو وئرمهیه مجبور اوْلدو. همین ایلین آوقوستوندا [[جواهیرلل نئهرو]] باشدا اوْلماقلا موقتی حؤکومت تشکیل اوْلوندو. لاکین بۇ تام آزادلیق دئییلدی. خالقین موباریزهسی داوام ائدیردی. بۇ موباریزه نتیجهسینده ۱۹۴۷-جی ایلده هیندوستاندا اینگیلیس آغالیغینا سون قویولدو. همین ایلین آوقوستون ۱۵-ده هیندوستان اراضیسینده دینی علامتلر اساس گؤتورولمکله ایکی موستقیل دؤولت، هیندوسلارین چوخلوق تشکیل ائتدیی هیندوستان و اهالیسی اساساً موسلمانلاردان عبارت اوْلان [[پاکیستان]] دؤولتلری قۇرولدو. ائله ایلک ایللردن بۇ دؤولتلرین بیر-بیرینه قارشی اراضی ادعالاری میدانا چیخدی. غرب دؤولتلری بۇ ایکی بؤیوک دؤولتلری بیر-بیرینه قارشی محاربهیه سوروکلهیهرک اونلارین هر ایکیسینی اینکیشافدان ساخلاییردی. هیندوستان بۇ ادعالاریندا [[شوروی]]-نین، پاکیستان غربین کمکینه آرخالانیردی. کشمیر بولگه نینا صاحبلیک اۆزرینده ۱۹۴۸-جی ایلده [[بیرینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشی]] باش وئردی. [[بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی تهلوکهسیزلیک شوراسی]]نین واسطهچیلیک میسسییاسینین فعالیّتی سایهسینده باریشیق الده اوْلوندو. قوزئی-غربی کشمیر و یا کشمیرین اوچده بیر حیصّه سی (آزاد کشمیر) پاکیستانین، قالان اراضیسی ایسه هیندوستان نظارتی آلتینا دوشدو. ۱۹۶۵-جی ایلده کشمیر موسسیسلر مجلیسینین قبول ائتدیی آنا یاسا کشمیری هیندوستان اتفاقینین ترکیب حیصّه سی اعلان ائتدی. بو، [[ایکینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشی]]نه سبب اوْلدو. بۇ دفعه [[چین]]ین موباریزهیه قاریشاجاغیندان احتیاطلانان شوروی-نین فعال واسطهچیلیگی ایله محاربه ۱۹۶۶-جی ایلده دایاندیریلدی و [[داشکند بیاننامهسی]] ایمضالاندی. کشمیر مسئلهسی ۱۹۸۷، ۱۹۸۸، ۱۹۹۷-جی ایللرده ده ایکی دؤولت آراسیندا قانلی حربی توققوشمالارا سبب اوْلدو. پاکیستان کشمیر مسئلهسینین بئینلخالق سوییهده حل اوْلونماسینا چالیشیر، اونو هیندوستان ترکیب حیصّه سی کیمی تانیمیر. بورادا [[بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی]]-نین نظارتی آلتیندا رئفئرئندوم کئچیریلمهسی طلب ائدیلیر، لاکین هیندوستان بونا راضیلیق وئرمیر. هیندوستان اراضیسی ایله همسرهد اوْلان غربی پاکیستاندان آیریلان شرقی پاکیستاندا ۱۹۷۱-جی ایلده گئنیش موختاریت اوغروندا موباریزه باشلانارکهن هیندوستان قوْشونلارینی شرقی پاکیستان اراضیسینه یئریتدی و بورادا موستقیل [[بنقلادش]] دؤولتینین یارانماسینا کؤمک ائتدی.
۱۹۵۰-جی ایلده هیندوستان جومهوریتی اعلان اوْلوندو. همین ایل قبول اوْلونموش آنا یاسا هیندوستانی ۲۲ اوستان و ۹ موتتفیق اراضیدن عبارت فدراتیو جومهوریتی، ایداره فوْرماسینا گؤره پارلانمئنت جومهوریتی کیمی تثبیت ائتدی. "نئهرو خطی"نین حیاتا کئچیریلمهسی سایهسینده اؤلکهده نیسبتاً ثابت دموکراتیک اینکیشافی تامین ائدن اساسلار یاراندی. هیندوستاندا هئچ واخت دؤولت چئوریلیشلری، حربی رژیملرین حاکمیّتی اولمامیشدیر. هیندوستانی "دونیانین ان بؤیوک دموکراتییاسی" آدلاندیریرلار. نئهرو و سلفلری، قیزی [[ایندیرا قاندی]] و نوهسی [[راجیو قاندی]] ۳۹ ایل هیندوستان حؤکومتینه باشچیلیق ائتمیشدیلر. [[هیندوستان میلّی کوْنقره سی]] اوزون مدت سیاسی حیاتدا رئال موخالیفته راست گلمهدن رهبر اوْلموشدور. "نئهرو خطی" ایقتیصادی اینکیشافی سورتلندیردی. اؤلکهده [[قاریشیق اقتصادیات]] یارادیلدی، اؤزل بؤلمه ایله یاناشی دؤولت بؤلمهسینین اینکیشافینا دقت یئتیریلدی، بؤیوک صنایع آچیغا چیکمامیشی میدانا گلدی. [[یاشیل اینقیلاب]] ۷۰-جی ایللرده اؤلکهنی ارزاق تاخیلی ایله تامین ائتمهیه ایمکان وئردی. ۸۰-جی ایللرده هیندوستاندا بازار اصلاحاتلاری کئچیریلمهیه باشلاندی. اوّللر صنایعده اساس دقت ایدخالی آزالتماغا یؤنلمیشدیسه، ایندی ایخراجا ایشلهیهن صنایع ساحهلرینین اینکیشاف ائتدیریلمهسینه اوستونلوک وئریلدی. هیندوستان بؤیوک اینتئللئکتوال آچیغا چیکمامیشی واردیر. ۷۰-جی ایللرده اؤلکهده [[نۆوه انرژیسی]] الده اوْلوندو. هیندوستان ۱۹۸۰-جی ایلده اؤز راکئتداشیییجیسی واسطهسیله اوزایا رابطه پئیکینی بوراخدی، ۹۰-جی ایللردن اعتباراً اؤلکهده تاکتیکی و باللیستیک راکئتلر حاضیرلانیر. لاکین فعال [[دئموقرافیک سیاست]]ین آپاریلماسینا باخمایاراق، اهالی آرتیمینین
۱۹۸۰-جی ایللرده هیندوستاندا سیقه فاناتیزمی دالغاسی قالخدی. موستقیل [[سیقه دؤولتی]] یاراتماق اوغروندا موباریزه آپاران بۇ ایجمانین عضولری مرکزی حؤکومته تضییق واسطهسی کیمی تئررور کامپانییاسینا باشلادیلار. باش نازیرلر ایندیرا قاندی ۱۹۸۴-جو ایلده، راجیو قاندی ایسه ۱۹۹۱-جی ایلده بۇ تئررورون قوربانی اوْلدولار. جواب تئپکیسی کیمی [[هیندوسلار]] دا هیندوس دؤولتی یاراتماق اوغروندا موباریزهیه باشلادیلار. انحصارچیلارین کیچیک بیر قروپونون ایقتیصادی قودرتینین آرتماسی ایله اونلارین حاکم پارتییانین رهبرلیینه تأثیری گۆجلهنیردی. عینی زاماندا آنتیانحصارچی قوهلر ده آرتیردی. حاکم پارتییا ایکی حیصّه یه پارچالاندی. انحصارچی قوهلره خیدمت ائدن ساغلاردان عبارت سیندیکات و ایندیرا قاندینین باشچیلیغی ایله سوْل-مرکزچی کوالیسییا یاراندی. ایندیرا قاندی "قاندی خطی"-نی داوام ائتدیردی. داخیلی پارچالانما، یارانان یئنی موناسیبتلره چئویک موناسیبت گؤستریلمهمهسی، دینی آیریسئچکیلیک ادعالاری، دینی-سیاسی قوهلرین فاللاشماسی هیندوستان میلّی کوْنقره سینین نفوذونو چوْخ آزالتدی. اؤلکهده سیاسی بحران باش وئردی. حاکمیّت اوغروندا موباریزه کسکینلشدی. ۱۹۷۷-۱۹۸۰-جی ایللرده [[جاناتا پارتییاسی]]، ۱۹۸۹-۱۹۹۱-جی ایللرده موخالیف میلّی جبهه حاکمیّته گلدی. ۱۹۹۱-۱۹۹۶-جی ایللرده هیندوستان میلّی کوْنقره سی حاکمیّتی اله آلسا دا، اونو اوزون مدت اؤزونده ساخلایا بیلمهدی. ۱۹۹۸-جی ایلده [[بهاترییا جاناتا پارتییاسی]] حاکمیّته گلدی. بوتون سادالانان چتینلیکلره باخمایاراق، هیندوستان یئنه ده، گونئی آسیادا آپاریجی مؤوقئیینی ساخلاییر. اقتصادیاتین لیبئراللاشدیریلماسی، خاریجی کاپیتالین گئنیش جلب ائدیلمهسی، اؤزللشدیرمه اونون اینکیشافیندا باشلیجا مئیللردیر.
خط ۱۴۲:
ایکینجی دونیا محاربهسینین اوّللرینده هیندوستان هر نفر حسابیله بریتانیادان ۳۶ دفعه.ژاپوندان ایسه ۷ دفعه آز چوغون اۆرتیم (تولید) ائدیردی. صنایع بیرطرفلی آپاریلیردی. یونگول صنایع داها اۆستون ایدی. ماشینقاییرما یوخ ایدی،کند چیفتلیک (مزرعه) تنززوله اوگرامیشدی. ساوادلیلارین خصوصی چکیسی ۱۸%،اورتا عؤمور مدتی ۳۲ ایل تشکیل ائدیردی. ۱۹۴۷-جی ایلده اؤلکه ایکی حیصّه یه بؤلونموشدور-هیندوستان و پاکیستان. هیندوستان سیاسی موستقیللیک الده ائتدیکدن سوْنرا اؤلکهنین اقتصادیاتینی صنایع اساسلاری اۆزرینده قورماغا ایمکان یارانمیشدیر. لاکین ۱۹۵۷،۱۹۷۲،۱۹۸۵-جی ایللرده اۆرتیم (تولید)ین آرتماسیندا لنگیمهلر مؤوجود اوْلموشدور.
اقتصادیاتین لنگارتیمی بیر چوْخ حاللاردا میلّی کاپیتالین ضعیفلیگی ایله ایضاح ائدیلیر. اقتصادیاتین ساهوی قورولوشو. ۲۰۰۵-جی ایلده هیندوستان عمومی داخیلی محصولو ۷۷۲،۰ ملرد.هر نفره دوشهن محصول ایسه ۷۰۰ دوللارا برابر اوْلموشدور (مؤ قایسه اۆچون قئید ائتملیگیک ki.bu گؤستریجیلر ۱۹۹۵-جی ایلده مۆافیق اولاراق ۳۴۰ ملرد. دوللار و ۳۸۷ دوللار تشکیل ائتمیشدیر). اودم-ین اورتایللیک آرتیم
کند چیفتلیک (مزرعه) نسبتاً ثابت و دینامیک اینکیشاف ائدیر. کند چیفتلیک (مزرعه)ینی اساسینی اکینچیلیک تشکیل ائدیر.کند چیفتلیک (مزرعه)یندان الده اوْلونان گلیرین ۷۵%-ایبیتکیچیلیین پایینا دوشور. بئجریلهن توْرپاق ساحهسی ۱۴۱ ملن. هئکتاردیر. بونوندا ۱۵ ملن. هئکتاری ایلده ۲ دفعه اکیلیر. ۸۴ ملن. هئکتار صونعی سووارما ایله بئجریلیر. هیندوستان چای یئر فیندیغی،شکر قامیشی اۆرتیم (تولید)ینا گؤره بیرینجی،دویو و پامبیق اۆرتیم (تولید)ینا گؤره ایکینجی،توتون اۆرتیم (تولید)ینا گؤره اوچونجو یئری توتور. ۲۰۰۳-جو ایلده اساس کند چیفتلیک (مزرعه) محصوللاری اۆرتیم (تولید)ی-تاخیل ۲۲۵ ملن. تون(او جملهدن بوغدا ۷۶ملن. تون،دویو ۱۳۲ ملن. تون)،چای ۷۷۰ ملن. تون،قهوه ۲۰۰ مین تون،پامبیق ۲،۱ ملن. تون،شکر قامیشی ۲۷۲ ملن. تون توتون ۶۶۰ مین تون، کارتوف ۲۱ ملن. تون اوْلموشدور. یئر فیندیغی و کونجوت اۆرتیم (تولید)ینا گؤره دونیا اؤلکهلری اوزره محصولون ۳۰%-نه مالیکدیر. کتان توخومو و گنگرچک یاغی اۆرتیم (تولید)ینا گؤره بیرینجی یئری توتور. ادویات محصوللاری اۆرتیم (تولید)ی چوْخ یاییلمیشدیر – بیبر،دارچین،راپس،زنجفیل،ساریکؤک،هیل و س. بوتون تروز و مئیوه تۆره لری واردیر. ایریبوینوزلو مال-قارانین سایینا گؤره ده هیندوستان دونیادا بیرینجی یئری توتور. دونیا اوزره جمعی جامیشلارین ۵۷%-i،اینکلرین ۱۶%-i هیندوستان پایین دوشور. ۷۵ ملن. تون سود اۆرتیم (تولید) ائدیر. ۱۳ ملن. دونوزلاری وار. اراضیسینین ۱۹،۳%-i مئشهلیکدیر. هیندوستان دنیزدن توتولان بالیغا گؤره ۶-جی،ایچمهلی سودان توتولان بالیغا گؤره ۲-جی یئری توتور. جمعی توتوتلان بالیغین حجمی-۵،۳ ملن. توندور. بۇ ساحه مشغوللوغون آرتماسیندا و خاریجی تیجارتده بؤیوک رول اویناییر. ۴۰۰ مین تون دنیز محصولو ایخراج ائدیر.
خط ۱۶۶:
هیندوستان ایقتیصادی اینکیشافی آیری-آیری دؤورلرده معین خصوصیتلری ایله بیر-بیریندن فرقلنیر. بئله کی،هیندوستان موستقیللیک الده ائتدیی ایلک ۱۰ ایللیک سابیتلشمه دؤورو آدلانیر. بۇ مرحلهده اؤلکهده چیفتلیک (مزرعه) مکانیزممینین اساسلاری فورمالاشیردی. موستقیللیک الده ائدیلمهسیله غیری-ایقتیصادی مجبوریت و تیجارت واسطهسیله آیری-آیری ساحهلره قویولان کاپیتال واسطهسیله بریتانیانین سیاسی نفوذ دایرهسینین گئنیشلهنمهسینه سون قویولموشدور. بۇ مرحلهده مرکزلشدیریلمیش پلانلاشدیریلما ایله بازار علاقهلرینین گئنیشلندیریلمهسی سیاستی اساس گؤتورولموشدور. میلّی اقتصادیاتین اینکیشافینین ایلکین شرطلریندن بیری کیمی صنایعیه قویولموش ایری کاپیتالا ماراق یاراتماق،ایدخالدا هیمایدارلیق سیاستی و پول نظارتی حیاتا کئچیرمک نظرده توتولوردو.
ایکینجی دؤور ۱۹۵۰-جی ایللرین اورتالاریندان ۱۹۶۰-جی ایللرین اورتالارینادک اوْلان واختی احاطه ائدیر. بۇ دؤور ایتئنسیو سنایئلشدیریلمه دؤورو کیمی سجییهلنیر. بورادا مؤوجود اۆرتیم (تولید) موناسیبتلرینین یئنیدنقورولماسی، سربست بازار موناسیبتلرینین یئنیدن قۇرولماسی،سربست بازار موناسیبتلرینین و خاریجی کاپیتالین
دؤولت مولکیتی یارادیلماسی آشاغیداکی ایستیقامتلرده حیاتا کئچیریلیردی؛ موستملکهچیلرین حاکم دایرهسینده اوْلان مولکیتین میلّی دؤولتین ایختیارینا کئچمهسی؛ میلّی کاپیتالا مخصوص اوْلان بعضی خصوصی شیرکتلرین میللیلشدیریلمهسی؛ دؤولت یاردیمی حسابینا یئنی موسسهلر یارادیلماسی.
خط ۱۹۴:
== اهالی ==
هیندوستان دونیانین ان چوخمیللتلی دؤولتیدیر. هیندلی آنلاییشی مۆختلیف دیلده دانیشان بیر نئچه یوز خالق و طایفه لرین (هیندو، بنگال، پنجاب و س.) بیرلیگی کیمی باشا دوشولمهلیدیر. اؤلکهده ائله بیر دیل یوخدور کی، اهالینین بؤیوک اکثریتی بۇ دیلده دانیشسین. دؤولت دیلی اؤلکهده ان چوْخ سایلی [[هیندو دیلی|هیندولارین دیلیدیر]]. ایکینجی دؤولت دیلی کیمی [[اینگیلیس دیلی]]ندن ایستیفاده اوْلونور. بونونلا یاناشی هر بیر اوستاندا یئرلی خالقلارین دیلینده یئرلی حؤکومتلرین قرارلاری، قزئتلر، ژورناللار درج ائدیلیر. هیندوستاندا [[۱۸۸۱-جی ایل]]دن باشلایاراق هر اون ایلدهن بیر اهالی سیاهییا آلینیر. عصرین اوّللریندن (۱۹۰۱-جی ایلده ۲۳۸ میلیون نفر) ۲۰۰۰-جی ایلدک اؤلکهنین اهالیسی ۴،۳ دفعه آرتمیشدیر. بۇ دا طبیعی آرتیمین یوکسک اولماسینی ثبوت ائدیر (ایندی ایللیک آرتیم ۱،۸-۱،۹%-دیر). اهالینین
=== دیل ===
|