بهایی‌لیک: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک ←‏بهایلیک و آذربایجاندا بهای دینی نین تاریخی: هؤکومت|کونسئرت‌|تئلئویزیون|سئریال|اوپئرا|آکادئمیک|وتن|اینگیلتره|یاخجی|یاخ using AWB
خط ۲۴:
[[و. آ. سپایسئر]] «جویوتلر پئیغمبرلیکلر ایشیغیندا» کیتابیندا یازیردی: «موقددس یازیلارین تدقیقاتچیلاریعومومیبیر ره یه گلیبلر کی، دانییئل پئیغمبرین بشریت اوچون تعیین ائتدیگی2300 ایل سونا چاتیر و اورادا [[1844]]-جو ایل قییامت گونو کیمیگؤستریلمیشدیر».
[[1844]]-جو ایل [[23 مای]]یندا [[باب]] (ربجه «قاپی» دئمکدیر) ایرانین [[شیراز]] شهرینده اؤز ایلاهیمیسسییاسینیائلانایلاهیمیسسیاسینیائلان ائتدیگیگون بهایدینینین قورولوش تاریخیحساب اولونور. او بیلدیریر کی، گلیشینده عصاس مقصد اینسانلاریموقدس کیتابلاردا ود اولونموش و زامانین سونوندا زوهور ائده جک کسین گلیشیله موجدله مک و اونلاریبو فؤوقالاده حادیثه یه حاضیرلاماقدیر. او یازیردی: " من آنجاق بو قودرتلیکیتابین حرفییم و بو هودودسوز دریانین داملاسییام. او زوهور ائدنده منیم اسل طبیعتیم، منیم سیرلریم، مواممالاریم و ائیهاملاریم آشکار و آنلاشیلان اولاجاقدیر... "
[[شیخیه]] طریقتینین 18 نفر عوضوو باب مسلکینه چونوب، یئنیدینین موژده سینی اینسانلارا چاتدیرماق اوچون ایرانین شهر و کندلرینه سپله نیرلر. بابین، اؤز گؤروشونه گؤره، معنوی دیرچه لیشه، خورافاتدان، مؤوهوماتدان اوزاقلاشماغا، عدالته و قارداشلیغا، قادینلارین عصارتدن آزاد ائدیلمه سینه دایر آلوولو چاغیریشلاری ایراندا یاخین و اورتا شرقی لرزه یه گتیرن بابیلر حرکاتینا سبب اولور (باخ: [[نبیل زرندی]]، '''دان یئرینین شفقلری'''). بیر سیرا قرب تدقیقاتچیلارینین فیکرینه گؤره بابین سوسیال ایدئیالاری اؤز قاباقچیللیغینا گؤره 19 نجو آوروپا ایجتیمای فیکرینی دفعه لرله آرخادا قویوردو (باخ: فرانسه سفیرلیگینین مأمورو ل. م. نیکولا و آوسترییانین حربی آتتئشئسی '''آلفرئد فون قومئن'''سین اثرلری). بابیلر حرکاتینین گئنیش ووسعت آلماسیندان قورخویا دوشموش شاه حؤکومتی و روحانیلر بابی محو ائتمک قرارینی وئریرلر. باب [[تبریزه]] گتیریلیر و [[1850]]-جی ایل [[9 اییول]]دا جاماعات قارشیسیندا اعدام ائدیلیر. حؤکومت قوشونلاری150 مین اینسانی اؤلدوردوکدن سونرا بابیلر هرکاتییاتیریلیر.
خط ۳۲:
آذربایجاندا بو حرکاتا بابین ان یاخین آردیجیلی، آذربایجانلی شاعیره-قادین [[طاهیره قوررتولئین]] (طاهره قُرّت اُلعین) باشچیلیق ائدیردی. [[طاهیره]] خانیم بابین گتیردیگی " یئنی ایلاهی" قایدالارا اویغون اولاراق ایسلام شرقینده چادراسینی آتمیش ایلک موسلمان قادینی ایدی. (باخ: ه. جفرزاده «آذربایجانین عآشیق و شاعیر قادینلاری»، باکی، «گنجلیک» نشریاتی، 1991؛ ه. جفرزاده «زرین تاج طاهیر»، باکی، گؤی تورک، 1996). حرکات یاتیریلارکن طاهیره قوررتولئین اؤلدورولموشدور.
[[زنجان]]دا [[1850]]-جی ایل بابی عوصیانی زامانی عوصیانچیلار آراسیندا زئینب آدلی گنج آذربایجانلی قیز دا اولموشدور. تاریخ علملری دوکتورو، پروفئسسورپروفسور [[ظولفعلی ایبراهیموو]] بو قیز حاقیندا یازمیشدیر: «سون درجه شوجاعتلی اولدوغونا گؤره زنجانلیلار بو قیزا «شاهنامه»نین قهرمانی روستمین آدینی وئرمیشدی. خالق اونا روستمه دئییردی». باشقا تدقیقاتچی، تاریخ علملری دوکتورو، پروفئسسورپروفسور صابیر گنجه‌لی یازیر: «شاه قوشونلاری دفعه لرله هوجوم ائدیب، روستمه نین مودافیعه ائتدیگی ایستحکامی توتماغا جهد گؤسترمیشدیلرسه ده بونا مووففق اولا بیلمه میشدیلر. روستمه دؤیوشده دئییل، یاتدیغی یئرده جاسوس الییله اؤلدورولموشدور».
همین واختلاردا بابی‌لیک حرکاتی شیمالی آذربایجاندا دا اؤز آردیجیللارینی تاپیردی. باب اؤز میسسییاسینیمیسسیاسینی اعلان ائتدیگی واخت اونون شاگیردلریندن بیری[[موللا صادیق ونندلی]] [[اوردوباد]]ین [[ونند]] کندینین و اطراف کندلرین آداملارینی اؤز اطرافینا توپلایاراق بو تعلیمی اونلارا چاتدیریر. قیسا واخت عرضینده بوتون [[ناخچیوان]] و [[زنگزور]] ماحالیندا اون مین نفره قدر اونون طرفداری یارانیر. روس حؤکومتی گئنئرال [[بئهبودوو]]و بئش مین نفرلیک اوردو ایله موللا صادیق ونندلییه قارشی گؤندریر. او زامان آرتیق حکیمیتدن سالینمیش ناخچیوان خانی و اونون نایبی شئیخعلی بی ده بو تعلیمین طرفدارلاریندان ایدیلر (باخ: م. س. اوردوبادی«حیاتیم و موحیطیم»، آذرنشر، باکی، 1996).
ایراندا بابیلیک حرکاتی یاتیریلان زامان حرکاتین فعال عوضوی میرزه حسینعلی– بهاالله (عربجه – «اللاهین نورو») [[عثمانلی دؤولتی]] نین اراضیسینه سورگون اولونور. بهاالله [[1863]]-جو ایل آپرئلین 21-ده [[بغداد]] شهرینده اؤزونو بابین اؤنجه دن موژده له دیگی " ایلاهی زوهور " ائلان ائدیر و بشریته آللاهدان " یئنی ایلاهی تعلیمین " (دینین) نازیل اولدوغونو بیلدیریر.
خط ۴۰:
او، بیان ائدیر کی، اونون گلیشیله " یئرده ابدی صولح ائراسی" قورولاجاق. بو " یئنی ائرادا " بشریت واحید وطنده، دینلر واحید دینده بیرلشه جک، پلانئتیمیزده عدالت، امین-آمانلیق، قارداشلیق برقرار اولاجاق، مؤوهوماتلارین، خورافاتلارین، ظولمون کؤکو کسیله جک، قادین و کیشی حوقوقلاری برابرلشه جک، علمله دین هارمونییا الده ائده جک، بشریت یاخین مین ایلده قودرتلی اینکیشافا نایل اولاجاقدیر.
بهاوللاهین [[بغداد]]داکی فعالیتیندن ناراحات اولان ایران شاهی[[عثمانلی]] حؤکمدارینا موراجیعت ائدیر. سولطانین گؤستریشی ایله بهاوللاه باغداددان اوزاقلاشدیریلیراق [[ایستانبول]]ا، اورادان ادیرنه یه، سونرا اککا شهرینه (فلستین) گتیریله جک حبسخانایا سالینیر. رسمن ایکیحؤکمدارین – تورکیه سولطانینین و ایران شاهینین محبوسو اولدوغو حالدا، او، حبسخانادان فرانسه ایمپیراتورو 3نجو ناپولئونا، روس ایمپیراتورو ایآلئکساندرا، آلمان کایزئریویلهئمه، آوسترییا ایمپیراتورو فرانس ایوسیفه، اینگلیس کرالیچاسیویکتورییایا، تورکیه سولطانینا و ایران شاهینا مکتوب گؤندره رک، اونلارا " میسسییاسینیمیسسیاسینی" تانیماغیتؤوسییه ائدیر.
بهاالله [[خریستیان]] دینی روحانی باشچیلارینا، او جومله دن روما پاپاسی '''ایخ پییه''' موراجیعت ائده رک بیلدیریر کی، مسیح اونون شخصینده ظوهور ائتمیش و او، اینسانلارین معنوی جهتدن تمیزلنمه سی اوچون قانونلار گتیرمیشدیر.