'''''روسیه-ایران ساواشی''' (۱۸۰۴-۱۸۱۳) یا '''بیرینجی روس-ایران ساواشی ''' ([[اینگیلیس دیلی|اینگیلیسجه]]: Russo-Persian War (1804–13)) [[[۱۰ ژوئن]] [[۱۸۰۴ (میلادی)]] - [[۱۲ اوْکتوبر]] [[۱۸۱۳ (میلادی)]]لرده [[روسیه]] و [[قاجارلار]] ایمپیراتورلوغو آراسیندا اوْلموش‌دور. .[[گونئی قافقاز]] و [[ایران]] یئرینده اوز وئرمیش‌دیر بۇ وۇروشون سوْنو روسیه غلبه‌سیله بیتمیش‌دیر
خط ۲۸:
==ساواشین باشلاما سببلری==
[[گورجیستان]]ین، [[آذربایجان جومهوریتی]]ین بیر حیصّه سینین [[روسیه]] طرفیندن ایشغالی [[ایران]] و [[تورکیه]] نین، هابئله اوْنلارین آرخاسیندا دوران [[اینگیلیس]] و [[فرانسه]] نین ناراحات‌لیغیناناراحاتلیغینا سبب اوْلدو. ایران روسلارین هیز‌لی باشاریلرینه دهشت‌له باخیردی. ایران شاهی ۷۰ مین‌لیک قوشونونو قافقاز سرحدلرینده جمع‌لشدیردی.شاه سارایی روسیه ایله ساواش هله [[۱۸۰۱ (میلادی)]]ین یازین‌دان – اینگیلیس ایله مۆقاویله باغلادیق‌دان سوْنرا حاظیرلاشیردی. ائله همین ایلین سپتامبریندا [[بندرانزلی]]ده ساحل ایستحکاملاری قۇرولدو. فتحعلی شاه قافقازی توتماغا حاظیرلاشاراق، اوّلجه گورجوستان و گنجه ایله همسرحد اوْلان بۆتون خان‌لیقلارین اراضیلرینی اله کئچیرمک نیتینده ایدی. اوْ، بۇ مقصدله [[۱۸۰۲ (میلادی)]]ین جۇلایین‌دا ۲۰ مین‌لیک قوشونو سرحده گؤندرمیی قرارا آلدی. فتحعلی شاه [[اوروپا]] [[شاه]] لاری و [[ایمپیراتور]]لارینا مکتوبلا مۆراجیعت ائده‌رک کؤمک آلماغا چالیشدی.لاکین ایرانین داخیلینده باش وئرمیش چاخناشمالار و اینگیلیس طرفیندن رئال کمکین اوْلماماسی داواکار احوالی-روحیّه‌لی شاه سارایینا سویودوجو ائتکی گؤستریردی. اینگیلیس ایسه [[بیرینجی پاول]]ین اؤلدورولمه‌سیندن و خصوصاً ده فرانسه قوشونلارینین سوریه و میصردن گئتمه‌سیندن بئله قناعته گلدی کی، [[هیندوستان]]ا یوروش پلانی [[ناپلئون بوناپارت]]ون شرق سیاستی‌نین گوندلییندن چیخاریلمیش‌دیر و شاها کمکه احتیاج قالماییب. اوْنا گؤره ده اینگیلیس ود وئرمک‌دن اۇزاغا گتمیردی. بۇنونلا بئله اوْ، ایرانی روسیه ایله ساواشی قیزیش‌دیریردی.ایران سارایی روسیه ایله ساواش حاظیرلاشاراق گورجوستانی روسیه یه قارشی بیرگه چیخیشا جلب ائتمک آماچ‌له اؤز نماینده‌لرینی بورایا گؤندردی. قافقازین هر یئرینه شاهین گنجه و گورجوستان اۆزرینه یئریمک نیعتین‌دن خبر وئرن، خانلاردان اطاعت و کؤمک گؤستریلمه‌سینی طلب ائدن فرمان گؤندریل‌دی. تاخت-تاج واریثی [[عباس میرزا]]نین ۵۰ مین‌لیک اوْردوسو روسیه یه بیرلشدیریلمیش ویلایتلری قوپاریب آلماق اۆچون قافقازا یئری‌دی‌له‌جک‌دیر. کیزیلیارادک بۆتون اؤلکه‌لری "کافیر روسلاردان" تمیزلیجیینه لووغالیقلا بیان ائتمیش شاهین اؤزو ده باش‌لیجا قوه‌لرله بیرلیکده عباس میرزا‌نین قوشونلارینین آردینجا حرکت ائتمه‌یه حاظیرلاشیردی.[[۱۸۰۴ (میلادی)]]ین مئییندا [[فتحعلی شاه]] باشدا اوْلماقلا ایرانین یۇخاری فودال طبقه‌لری روس قوشونلارینین قافقازدان چیخاریلماسینی طلب ائتدی. طلب رد اوْلون‌دو و [[۱۸۰۴ (میلادی)]] جۇلایین ۱۰-دا روسیه ایله ایران آراسیندا دیپلوماتیک علاقه‌لر کسیلدی، ۱۰ ایل داوام ائتمیش روسیه-ایران ساواشی باشلاندی.
