یوسون: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک ایملا دۆزلیشی using AWB
ک ←‏top: ایملا دۆزلیشی using AWB
خط ۱۲:
یوسونلار فیتوتروف اوْلدوقلارینا گؤره اساساً تورپاغین اۆست قاتین‌دا (۰-۱۰سم) یاییلمیشلار و درین‌لییه گتدیکجه اوْنلارین میقداری آزالیر. لاکین ۲-۳ م درین‌لیک‌ده نادر حال‌دا تک-تک موشاهیدفه اوْلونور.
 
تورپاق‌دا قیزی‌لی و قیرمیزی یوسونلارا نادر حال‌دا راست گلمک اوْلور. اکیله‌ن تورپاقلاردا یوسونلارین میقداری خام تورپاغا نیسبتاً یۆکسک اوْلور. حسابلامالار گؤستریر کی، ۱۰سم-ا قدر درین‌لیگی اوْلان ۱قر تورپاق‌دا ۱۰۰۰۰۰-۳۰۰۰۰۰-دک، اکیله‌ن تورپاقلاردا ایسه ۱ میلیون‌دان ۳ میلیونا قدر یوسون سلول‌لری مۆشاهیده اوْلونور. دمه‌لی ۱ ها تورپاق‌دا ۱۰۰-۲۰۰ کق-آ قدر یوسون بیوکوتله‌سی اوْلور. بۇ قدر چکییه مالیک بیوکوتله تورپاق‌دا فعال اینکیشاف ادیب، چوْخالیر و تورپاق حیاتین‌دا مؤهوم رول اوْیناییرلار. یوسونلار تورپاق حیاتین‌دا بیر سیرا پروسسلرده فعال ایشتیراک ادیرلرائدیرلر:
 
* یوسونلار تورپاغی اورقانیک ماده‌لرله زنگینلشدیریر و بعضیلری آزوت فیک‌سه ادیر و دیگر میکرو اوْرقانیزملرین اینکیشافینی ایستی‌موله edir.Fotosintez پروسسی نتیجه‌سینده توپلادیقلاری اورقانیک بیرلشمه‌لر یوسون تلف اوْلدوق‌دان سوْنرا تورپاغا کچیر.
* عمله گلن اورقانیک بیرلشمه‌لر نَینکی باکتری لرین یمینی، حتی تورپاق‌دا توْپ‌لانان هوموسون اساسینی تشکیل ادیر.
* مینرال سوخورلارین تورپاغا چوریلمه‌سیچوئریلمه‌سی پروسسین‌ده یوسونلار اساس رول اوْیناییر. کراکاتاو آداسین‌دا پوسکوره‌ن وولکان بۆتون جانلیلاری محو اتمیش و هر یئری مینرال کۆتله اوْلان ایستی لاوا اؤرتموش‌دو، لاکین سوخورلار سویودوق‌دان سوْنرا اوْنون اۆزرینده عمله گلن ایلک جانلی یوسونلار اوْلموش‌دور. بونلارین عمله گتیردیکلری متابالیزم محصوللاری ایله همین سوخورلار تدریجه‌ن پارچالانیر و اوْرادا اورقانیک ماده‌لر،هوموس اساساً یوسونلار حسابینا عمله گلمیش و بئله‌لیکله،[[بیتکی]]لرین اینکیشافی اۆچون شرایط یارانمیش‌دیر. آنالوژی حالا محصولدار اوْلمایان تورپاقلاردا دا راست گلمک اوْلور.
* یوسونلار تورپاغین اۆست قاتین‌دا اینکیشاف اد‌رک،اوْنون اۆزرینی پرده ایله اؤرتور و بئله‌لیکله تورپاغی اروزییادان قورویور. بئله پردنین آلتیندا سو رژیمی و فیزیکی-کیمیوی شرایطی ده دییشیر کی، بۇ دا اؤز نؤوبه‌سین‌ده تورپاغین فورمالاشماسینا تأثیر گؤستریر.
* یوسونلارین ایفراز(ترشّح) اتدیی سلیک بیلاواسیطه تورپاغین ایستروکتورلاشماسینا کؤمک ادیر.
* یوسونلارین تنففوس نتیجه‌سینده عمله گتیردیکلری اوْ۲ بیتکیلرین کؤکلرینین اوکسیژنه اوْلان تلباتینی اؤدییر و عینی زامان‌دا [[تورپاق‌]]دا یاشایان آروب باکترییا و گؤبلکلرین اینکیشافلاری اۆچون شرایط یارادیر،بونلار دا اؤز نؤوبه‌سین‌ده [[اورقانیک]] ماده‌لرین مینراللاشما پروسسینی آپاریرلار.
* تورپاق‌داکی یوسونلار اوْرادا یاشایان اساسلرین یمینی تشکیل ادیر.
* یوسونلارین تورپاق حیاتین‌داکی ان بؤیوک رولو تورپاق‌دا آزوت رژیمینی تنظیم اتمک‌دیر. اوْنلار بیر طرف‌دن تورپاق‌دا اوْلان آزوت‌لو ماده‌لری آلیب،اؤز بدنلرین‌ده اورقانیک آزوت‌لو بیرلشمه‌لره چویریرلر و بئله‌لیکله ده آزوتون بیر حیصّه ‌سی بیتکیلر طرفین‌دن منیم‌سه‌نیله‌ن فوْرمایا کچir.Digار طرف‌دن ده بورادا اوْلان یوسونلارین بیر چوْخ تۆره لری تورپاغین آتموسفر حسابینا آزوت‌لو ماده‌لرله زنگینلشمه‌سینی تامین ادیرلرائدیرلر. هینداستان‌دا،ژاپوندا و چین‌ده گؤی-یاشیل یوسونلاردان دویو اکیله‌ن ساحه‌نین محصولدارلیغینی آرتیرماق‌دا آزوت منبعی کیمی ایستیفاده اوْلونور.
 
== ایستیفاده‌سی ==
«https://azb.wikipedia.org/wiki/یوسون»-دن آلینمیش‌دیر