شیمی: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

 

[[file:Periodic table.svg|450px|thumb|کیمیوی المنتلرین مۆعاصیر [[Kimyəvi elementlərin dövri sistemi|دؤوری جدول]]ی]]

 

هله‌لیک علمه معلوم اولان کیمیوی المنتلرین سایی ۱۱۸-دیر (۲۰۰۸). اونلارین اکثریتی رادیواکتیو دئییل و طبیعت‌ده مؤوجود اولان بوتون بسیت و مورکّب ماده‌لری عمله گتیریر. بسیت ماده - المنتین سربست حال‌داکی فورماسی‌دیر.

[[File:John Dalton by Charles Turner.jpg|thumb|left|200px|[[John Dalton]] is remembered for his work on partial pressures in gases, color blindness, and atomic theory]]

 

 

بو داشین، داشیدیغی گۆج سایه‌سین‌ده میس، قالای، دمیر یا دا گولله کیمی سیراوی دمیرلاری آلتینا چئویردیینه اینانیلاردی. بونون یانین‌دا بعضی شیمیگرلر ده حیاتلارینی هر جور خسته‌لیگی یاخشیلاشدیردیغینا، سون‌سوز گنج‌لیک و اؤلومسوزلوک وئردیینه اینانیلان ‘حیات سونونو (ال ایکسیر یا دا آبی حیات) آختاریشا حصر ائتمیش‌دی. چین‌دن هیندوستانا، اورتا شرق‌دن آوروپایا قدر بوتون شیمیگرلرین باش‌لیجا چالیشدیقلاری بونلار ایدی. شیمیگرلرله مشغول اولانلارین طبیعته و اونو میدانا گتیره‌ن ماده‌لره باخیشلاری چوخ فرق‌لی ایدی. اونلارین دا اؤزلرینه خاص اما علمی اولمایان بعضی قایدالاری واردی. مثلاً دؤرد تمل المنته ایناناردیلار. بونلار هاوا، تورپاق، آتش و سو ایدی. اونلارا گؤره یئر اوزون‌ده‌کی بوتون ماده‌لر بو دؤرد تمل المنتین دییشیک نیسبتلرده‌کی قاریشیغین‌دان میدانا گلمیش‌دی. بونون یانین‌دا بو المنتلرین داشیدیغی بعضی تمل خصوصیتلر ده واردی: سویوقلوق، قورولوق، ایستی‌لیک و یاش‌لیق. هر المنت بو دؤرد تمل خصوصیت‌دن ایکی‌سینی داشییاردی. آتش ایستی‌لیک و قورولوق اؤزل‌لیکلرینی داشییاردی. تورپاق قورو و سویوق ایدی؛ هاوا ایستی و یاش ایدی؛ سو دا یاش و سویوق ایدی.شوبهه‌سیز شیمیگرلیین فلسفه داشینی یا دا حیات سونونو الده ائتمک اۆچون سینادیغی هئچ بیر اۆصول نتیجه وئرمه‌دی.

* بوتون ماده‌لر آتوملاردان عبارت‌دیر.

* آتوملار داها کیچیک حیصّه لره پارچالانا بیلمزلر.

* فرق‌لی المنتلر فرق‌لی آتوملارا مالیک‌دیر.

* آتوملارین یئنی‌دن تشکیل ائدیلمه‌سی نتیجه‌سی کیمیوی تئپکیلر میدانا گلیر.