|
'''کیریمقیریم تاتارجاسی'''<ref>[http://www.ethnologue.com/language/crh ائتنولوگیا]</ref>، '''کیریمقیریم تورکجه‌سی'''، یا دا '''کیریمجاقیریمجا''' ـ ([[کیریمقیریم تاتارجاسی]]: Qırımtatarca, Qırımca)، [[تورک دیل‌لری|تورک دیل‌لرینین]] [[قیپچاق]] قوروپونا باغلی بیر دیلدیر آنجاق بعضی [[اوغوزلار|اوغوز]] قروپونا عایید خوصوصیتلره ده مالیکدیر. رومینییانین [[دوبروجا]] بؤلگه‌سینده دانیشیلان شکلینه رومینییا تاتارجاسی آدی وئریلیر. [[تاتارلار|قازان تاتارلاری]]ندان آییرد ائتمک اوچون کیریمقیریم تاتارجاسی آدلاندیریلیر. [[کیریمقیریم یاریم‌آداسی]]نین یئرلی دیلی دیر.
آنا عونصورلرینی [[قیپچاقجا]]-دان آلمیش، لاکین باشقا تورک لهجه‌لری ایله ده قارشیلیقلی تاثیرده اولموشدور. [[عثمانلی]] دؤولتی ایله اولان سیخ علاقه‌لری اولان کیریمقیریم خانلارینین و باش‌بیلنلرینین عادتن، [[ایستانبول]]دا تحصیل آلمالاری اوغوز دیالئکتلرینین تاثیرلرینی گتیرمیشدیر. [[ایسماعیل قاسپیرالی]]نین ایشلری ایله بو تاثیرلر یاخشیجا یئرلشمیشدیر. روس ایداره‌سینه گیریلمه‌سی ایله ده [[روسجا]]دان تاثیرلنمیشدیر. بوندان باشقا، سورگون ایللرینه گؤره [[اؤزبک دیلی]]نین تاثیرلری ده گؤرولمکده‌دیر.
== آغیزلاری ==
کیریمقیریم تاتارجاسی‌نین اساس بو آغیزلاری وار:
* یالی‌بویو
* اورتایولاق (باغچه‌سارای)
* چؤل (شیمالی)
'''یالی‌بویو آغزی''': یالی‌بویو ایفاده‌سی کیریمینقیریمین جنوبوندا [[قارا دنیز]] ساحیلینده قالان و داغلارین وارلیغینا گؤره ده داخیلی بؤلگه‌لرله علاقه سی داها آز اولان اراضینی ایفاده ائدیر. بو بؤلگه‌ده یئر آلان سوداق و باشقا بعضی قالالار کیریمقیریم خانلیغی اراضیسینده اولماسینا باخمایاراق بیرباشا ایستانبول (عثمانلی) طرفیندن ایداره ائدیلیردی. بو سببله [[آنادولو]]دا یاشایان بیر چوخ اینسان مامورلوق، عسگرلیک و موختلیف معیشت واسیطه‌لری تامینی مقصدیله بو منطقه‌ده مسکونلاشمیشلار. ائله‌جه ده دنیز یولو ایله بلاواسطه عثمانلی [[لیمان]]لاری ایله علاقه‌لی اولمالاری سببی ایله ده موهوم تاثیر اولموشدور. بوتون بونلارین نتیجه‌سینده اورتایا چیخان یالی‌بویو آغزی، [[تورکیه تورکجه‌سی]]نه اولدوقجا یاخین خوصوصیتلر گؤسترمیشدیر. بیر معنادا تورکیه تورکجه‌سی‌نین بیر آغزیدیر، دئمک.
'''باخچاسارای آغزی'''؛ بیر طرفدن قیپچاق خوصوصیتلرینی داشییارکن بیر طرفدن ده ایستر قرامماتیک، ایسترسه ده لئکسیکاسی باخیمیندان اوغوز قروپونون خوصوصیتلرینی ده اولدوقجا چوخ ساخلایان بیر کئچید آغزیدیر. تورکیه تورکجه‌سی دانیشان اینسانلار طرفیندن کیچیک بیر سعی‌له باشا دوشوله بیلر. قبول ائدیلن ادبی دیل باغچه‌سارای آغزیدیر و یئرلی دیلده یازیلمایان اثرلرین چوخو بو دیلده قلمه آلینیر.
'''چؤل آغزی'''؛ کیریمینقیریمین شیمالیندا قالان بوزقیر زوناسیندا یاشایان خالقین دانیشدیغی دیلدیر. تامامیله قیپچاق خوصوصیتلری داشیییر. [[نوقای دیلی]] و [[قازاق دیلی]]نه یاخیندیر و تورکیه تورکجه‌سی دانیشان اینسانلار طرفیندن باشا دوشولمه‌سی داها چتیندیر.
== تحصیل ==
کیریمداقیریمدا [[تاوریدا میلّی اونیوئرسیتئتی]]نده و [[کیریمقیریم دؤولت موهندیسلیک و پداقوژی بیلیم‌یوردوندابیلیم‌یوردو]]ندا کیریمقیریم تاتارجا موعلیملیک و ادبیات فاکولته‌لری مؤوجوددور. همچنین کیریمقیریم بویونجا 16 عدد ایلک و اورتا مکتبینده کیریمقیریم تاتارجاسی درسلری سئچمه‌لی اولاراق وئریلیر.
== دیگرباشقا دیللره گؤره کیریمقیریم تاتارجاسی ==
== کیریمقیریم تاتار، [[تورکجه]] و [[آذریجان تورکجه‌سی]] ==
{| class="wikitable"
|-
! کیریمقیریم تاتارجا !! تورکیه تورکجه‌سی !! آذربایجان تورکجه‌سی
|-
| Uğız tilinde Tirkin şavdusunun 12.Oguzunda yaptu. || Oğuz dilinde Türkmence*nin 12.Oğuzunda 1225 yılında işgal edilmiştir. || اوغوز دیلینده تورکمنجه‌نین 12-جی اوغوزوندا 1225-جی ایلده ایشغال ائدیلمیشدیر.
== آیریجا باخ ==
* [[کیریمقیریم خانلیغی]]
* [[کیریمقیریم خالق جومهوریتی]]
* [[کیریمقیریم تورکلری]]
* [[جامالا]]
| 