قارا یانوار: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

'''20 یانوار (ژانویه) فاجیعه‌سی '''و یا '''قارا یانوار (قارا ژانویه)''' — 1990-جی ایل ژانویه نین 19-دان 20-نه کئچن گئجه شوروی قیزیل اوردوسونون [[آزربایجانآذربایجان جومهوریتی]]<nowiki/>نده حیاتا کئچیردیگی قتل عام.

بو قتل عاما '''قارا یانوار''' دئییلیر. اصل نَدَن ایسه ائرمئنیلرله باغلی دیر. ائرمئنیلرین آرتان تورپاق طلبلری قارشی‌سیندا بؤیوک بیر آزربایجانآذربایجان کوتله سی اعتراض گؤسترمیش و ''ائرمنیلر ائشیگه چیخسین'' شوعارلاری آتاراق تظاهراتلار ترتیبلمیشدیلر. بونا میثیللَمه اولاراق ائرمنیستاندا یاشایان چوخ ساییدا آزربایجانآذربایجان تورکلری قووولموشدولار. 13 ژانویه 1990دا باشلادیلان [[باکی]] سؤزده سوی قیریمی دایاندیرماق ایددیعاسی ایله شوروی اوردوسو باکی یا گیرَرَک عیصیانی قانلی بیر بیچیمده باسدیردی. شوروی بیرلیکلری، 20 ژانویه 1990دا ائرمنیلری قوروماق ایددیعاسی ایله باکی یا گئدرک 143 آدامی اؤلدوردو. شوروی اوردوسونون شیددتلی موداخیله سی آزربایجانآذربایجان خالقیندا بؤیوک تپکیلره سبب اولدو. بو باسدیرما تظاهرات ائدن آزربایجانلیلاریآذربایجانلیلاری جزالاندیرماقدان یوخاری، آرتان میللیتچی آخیملاری و باغیمسیزلیق گیریشیمینده تاپیلاناجاق بوتون شوروی جومهوریتلرینه بیر گؤز داغی ایدی. آنجاق بو تاکتیک گئری یه چکیلدی، و شوروی اؤندرلیگی آلتینداکی آزربایجاندا،آذربایجاندا، باشقا شوروی جومهوریتلرینده ده اولدوغو کیمی، میللیتچیلیک آخیمینی و باغیمسیزلیق طلبیتی سورعتلندیرَرک، آزربایجانآذربایجان خالقیندا شوروی یؤنتیمی‌نین جمعا رددینه ندن اولدو و شوروی بیرلیگینین داغیلماسینی یئیینلتدی.

1988-جی ایل فوریه نین 20-سینده ائر­منیستانین بیلاواسیطه موداخیله‌سی ایله خالق وکیللری شوروی نین ایجلاسی کئچیریلدی. شوروی نین ترکیبین‌دکی 140 وکیلدن 110-او ائرمنی، باشقالاری ایسه آذربایجان‌لی‌لار ایدی. آزر­بایجان‌لی وکیللر ییغینجاغا بوراخیلمادی‌لار. ایجلاسدا دقمو-نین شوروی آذربایجان دان شوروی ائرمنیستان -ا وئریلمه‌سی حاقیندا آذربایجان و ائرمنیستان عالی سووئت‌لرینه مراجعت ائدیلدی. 1988-جی ایل فئوریه نین 25-ده گئورگی شاهنازاروفون و آلکساندر یاکوولفین موشاییعتی ایله شوروی ای.ک.پ م.ک-نین باش کاتیبی میخایل قورباچوف، سیلوا کاپوتیکیانی، و زوری بالایانی قبول ائتمیش‌دیر. اونلار م. قورباچووا قوندارما خریطه‌لر و تاریخی آراییش‌لار تقدیم ائتمیش، اونو د.ق.م.و-نین آزربایجانینآذربایجانین ترکیبینده قالماسینین مومکونسوزلوگونه ایناندیرماغا چالیشمیش‌لار. 

میللی عداوتین ایلک قوربان‌لاری ائرمنیستاندا یاشایان آذربایجان‌لی‌لار اولدو. 1988-جی ایلین یانواریندا قافان و مئهری‌دن ایلک قاچقین‌لار آذربایجانا سیغیندیلار. 1988-جی ایل فوریه نین 19-دا ایرواندا '''ائرمنیستان تورک‌لردن تمیزلَنمَلی!'''، '''ائرمنیستاندا یالنیز ائرمنی‌لر یاشاما‌لی‌دیر''' کیمی نیفرتلی شوعارلارلا میتینگلر کئچیریلیردی. ائله همین گون باکیدا دا آنتی‌ائرمنی روحلو کوتلوی میتینگ تشکیل اولوندو. 1988-1989-جو ایللرده ائرمنیستان اراضی‌سینده آذربایجان‌لی‌لارا قارشی سون ائتنیک تمیزلمه حیاتا کئچیریلدی. بئله‌لیکله، ائرمنیستان‌داکی 185 آذربایجان کندین‌دن 230 مین آذربایجان‌لی قووولدو. ائشیکه چیخارتماق و دیپورت چاغی 255 نفر اؤلدورولدو، 1200 آدام یارالاندی، 31 مین ائو، 165 کولخوز و سووخوزون املاکی تالان ائدیلدی. بو اولای‌لارا [[موسکو]] گؤز یومور، م.قورباچوو حیله لی بیانات‌لار وئریر، آزربایجانینآذربایجانین او زامانکی اؤندرلری ایسه دوزگون عکس العمل گؤستره بیلمیرلر. 

1990-جی ایل یانوارین 18-ده باکیدا و آزربایجانینآذربایجانین اون بیر باشقا بؤلگه سینده کئچیریلن سیخیشمالی میتینگلرده عمومی تتیلین باشلاندیغی اعلان اولوندو. طلب ائدیلیردی کی، قونشو جومهوریتینین اراضی ایددیعا‌لارینا سون قویولسون. باکی اطرافیندا توپلانان قوشون‌لار چکیلیب آپاریلسین و داغلیق قاراباغا، ائرمنیستانلا سینیر یانی بؤلگه لره گؤندریلسین. خبردارلیق ائدیلیردی کی، قاداغان ساعاتینین قویولماسی آغیر سونوجلار وئره بیلر. میتینگچی‌لر آذربایجان ک.پ. م.ک-نین بیناسینی محاصره‌یه آلمیشدی‌لار. 

== آزربایجانآذربایجان طرفینین موقعی ==

خالقین بو آغیر گون‌لرینده، 1990-جی ایل یانوارین 21-ده حیدر الیئو آزربایجانینآذربایجانین موسکوا‌داکی دایمی نماینده‌لیگینه گله‌رک، تشکیل اولونموش ییغینجاقدا چیخیش ائده‌رک، خالقلا بیرگه اولدوغونو بیلدیردی، 20 یانوار فاجعه‌سینه سیاسی قیمت وئردی، اونون حقوقا، دئموکراتیایا، هومانیزمه ضد اولدوغونو، مرکزین و او زامانکی رئسپوب‌لیکا رهبرلری‌نین گوناهی اوزون‌دن یول وئریلمیش کوبود سیاسی سهو اولدوغونو گؤستردی. بو تاریخی چیخیشین متنی دونیایا، رئسپوب‌لیکایا گئنیش یاییلدی. خالقین قلبینده اومید چیراغی یاندی.