موغان خاقان: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
Ilğım (دانیشیق | چالیشمالار) بدون خلاصۀ ویرایش |
Ilğım (دانیشیق | چالیشمالار) |
||
خط ۳۵:
===گؤیتۆرک-ساسانی ساواشی===
بۇ ظفر ایله٬ [[ایپک یولو|ایپک تیجارت یوْلو]] دا گؤی‌تۆرکلرین حاکیمیّتی آلتینا دۆشدو. ایپک تیجارتی‌نه باخان ماوراءالنّهر خالقی٬ ساسانیلردن ایپک ساتماق ایجازه‌سینی آلماق اۆچون٬ ایستمی خاندان ساسانی شاهینا واسیطه اوْلماقلارینی ایسته‌دیلر؛ ایستمی خانین قبول ائتمه‌سی ایله٬ مانیاخ آدلی بیر سوْغدلونون باشچی‌لیغینداکی بیر ائلچی‌لیک هئیأتی ایرانا گؤندریلدی. آنجاق هیندوستان‌دان دنیز یوْلویلا بیزانسا گئدن ایپک تیجارتی‌نین کوْنترولونو اله گتیرمک ایله٬ ایپک تیجارتی‌نین اینحیصارینی اؤز الینه آلماق ایسته‌یَن ساسانلی دؤولتی٬ بۇ هئیأته مۆساعیده گؤسترمه‌دی. ایستمی خان یئنه بیر هئیأت یوْللادی؛ آنجاق بۇ هئیأتین بیر قیسمی زهیرله‌نه‌رک اؤلدو. بئله‌جه ایستمی‌خان ساسانیلر ایله دوْست یاشاما ایمکانی‌نین اوْلمادیغینی دۆشوندو.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۰۶</ref>
مانیاخ٬ ایران‌دا تاپانمادیغی بازارلامانی بیزانس‌دا آختارماق اۆچون اؤزونون وظیفه‌لندیریلمه‌سینی ایسته‌دی. ۵۶۷-ده بیر ائلچی‌لیک هئیأتی بیزانسا گؤندریلدی. ۵۶۸-ده مانیاخ قاییدارکن٬ بیزانس ائلچی‌سی ده اوْنون یانینا قاتیلدی. بئله‌جه بیزانس ایله گؤی‌تۆرکلر ساسانیلره قارشی ساواشا گیردیلر. ایستمی خان داها بیزانس ساواشا گیرمه‌میشدن قاباق ساسانیلره هۆجوم ائدیب٬ بیر طرفدن جئیحونون باتی‌سیندا حرکته گئچرکن٬ بیر یاندان دا قۇزئی‌دن آذربایجانا یئنمیش ایدی. ۵۷۱ ایلینده ایسه ساسانیلرله بیزانس آراسیندا ساواش باشلاندی. ۲۰ ایل سۆرن ایران-بیزانس ساواشی ساسانیلری بیر گۆج اوْلماقدان چیخماسی ایله نتیجه‌لنه‌جک ایدی.<ref name="ت" />
آنجاق بیزانس‌لیلارین گؤیتۆرکلردن ده قوْرخولاری وار ایدی؛ اؤزللیک‌له گؤی‌تۆرکلرین خزر قۇزئیینده‌کی حرکات بیزانسی شۆبهه‌لندیردی٬ بۇ سبب‌له گؤی‌تۆرکلرین دۆشمانی اوْلان آوارلارا کؤمکلیک ائدیردیلر. بیزانسین بۇ ایشی٬ گؤی‌تۆرکلری عصبی‌لشدیردی؛ بئله‌جه ایستمی خان ساسانیلره قارشی اوْلان ساواشی دایاندیردی. بۇ دفعه بیزانس ایستمی خانی ساواشا قاندیرماق اۆچون چالیشماغا باشلامیشدی. آنجاق ۵۷۲ ایلینده مۆکان خاقان٬ ۵۷۶ ایلینده ایسه ایستمی خان اؤلدو.<ref name="ت" />
==مۇکان خاقانین اؤلومو==
۵۷۲ ایلینده مۇکان خاقان اؤلدو. خاقانا مؤحتشم بیر مراسیم تۇتولدو. اوْرخون یازیلارینا دایاناراق [[چین]]٬ [[تبت|تبّت]]٬ آوار٬ بیزانس٬ قیرغیز٬ اۆچ قۇریقان٬ اوْتوز تاتار٬ خیتای٬ تاتابی٬ بؤکلی چؤللۆ میلّتلریندن تمثیلچی‌لر گلمیشدیلر. مۇکان خاقاندان سوْنرا کیچیک قارداشی [[تاپو خاقان|تاپوْ]] گؤی‌تۆرکلرین خاقانی اوْلدو.
==قایناق==
| |||