|
[[File:Kürdüstan İyaləti.jpg|400px|thumb|left|کوردوستان اوستانی.]]
'''کوردیستان اوستانی''' ([[فارسجا]]: استان کردستان) [[ایران اوستانلاری]]ندان بیری‌دیر. بو اوستانین مرکزی [[سنندج|سنندج]] شهری‌دیر.
== دیل و ائتنیک ترکیبی ==
[[File:IranKurdistan.png|left|250px|thumb|کوردوستان اوستانی‌نین بیر قیسمی [[آزربایجان سینیرلاری|آذربایجان سینیرلاری]]ندا یئرلشیب و اهالی‌سی تورک‌دور.]]
کوردوستان اوستانی [[تورک|تورک]]لر و کوردلرین یاشاییش یئری‌دیر. بو اوستانین دوغو قیسمینده عومومن تورک‌لر یاشاییرلار. بو اراضی لر قدیم زامان لاردان [[آزربایجان سینیرلاری|آزربایجان سینیرلاری]] ندا یئرلشیب لر. <ref>چنلی بئل درگی سی، ۳ - اونجو سای، باتی آزربایجان ین اوزل سایی</ref> <ref>دکتر م پناهایان، مجموعه ای در چهار جلد به نام " فرهنگ جغرافیای ملی ترکان ایران زمین " سال ۱۳۵۱ </ref> <ref>http://farsi.qurtulush.info/?p=1016 </ref> <ref> http://sozumuz.blogspot.com/مئهران باهارلی، جغرافیای انسانی خلق تورک در ایران </ref>
== تورک‌لر یاشایان بولگه‌لر ==
تورک‌لر عومومییت‌ده [[آزربایجان سینیرلاری|آزربایجان سینیرلاری]]ندا اولان [[بیجار گروس شهریستانی|بیجار گروس شهریستانی]] و [[قوروه شهریستانی|قوروه شهریستانی]]ن‌ده یاشاییرلار. <ref>چنلی بئل درگی سی، ۳ - اونجو سای، باتی آزربایجان ین اوزل سایی</ref> <ref>دکتر م پناهایان، مجموعه ای در چهار جلد به نام " فرهنگ جغرافیای ملی ترکان ایران زمین " سال ۱۳۵۱ </ref> <ref>http://farsi.qurtulush.info/?p=1016 </ref> [[بانه شهریستانی|بانه]]، [[دهگلان شهریستانی|دهگلان]]، [[دیوان دره بولگه سی|دیوان دره]]، [[سرو آباد بولگه سی|سروآباد]]، [[ساققیز بولگه سی|ساققیز]]، [[سنندج بولگه سی|سنندج]]، [[کامیاران بولگه سی|کامیاران]]و [[مریوان بولگه سی|مریوان]] بولگه لری بو اوستانین آیری بولگه لری دیرلر. <ref>http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86</ref>
== آزربایجان و کوردوستان سینیرلاری ==
حال حاضیردا کوردوستان اوستانی‌نین سینیرلاریندا یئرلشن [[بیجار شهریستانی|بیجار]] و [[قوروه شهریستانی|قوروه]] بولگه‌لری تاریخن [[آزربایجان، تاریخی اراضی|آزربایجان سینیرلاریندا]] یئرلشیب‌لر. بو اراضی میلاددان اونجه ماننا-ماد دولتی، ساسانی‌لر زامانی و... زامان‌لاردا آزربایجان سینیرلاریندا یئرلشیب‌دیر.
قاجار سولاسه‌سی‌نین ایکینجی پادیشاهی فتحعلی‌شاه زامانی (1213-1176 ش، 1834-1797م و 1250-1212 ق ایللرینده) هله [[همدان اوستانی|همدان]]، [[زنجان اوستانی|زنجان]] و ایندیکی کوردوستان اوستانینه تابیع اولان بیجار گروس و قوروه آزربایجان سینیرلاریندا یئرلشیردیلر. افضل‌التواریخ ده یازیلان کیمی فتحعلی شاه زامانی رسم بئله‌ایدی کی شاهزاده‌لرین هر بیریسی بیر ویلایتین باشچی‌لیغینا تعیین اولوردولار، آنجاق او زامان شاهزاده دارا حوکومت‌سیز قالیر، صدراعظم شفیع صدر بئله قرارا گلیر کی قزوین، گروس، همدان و فلان بلوکی نی آزربایجان‌دان آییریب زنجان‌لا بیرلیک‌ده خمسه ویلایتینی یارادسین تا شاهزاده اورایا حوکومت ائده بیلسین. بو زامان خمسه ویلایتی آزربایجانا تابع قالیر و شاهزاده نایب‌السلطنه نین نظری آلتیندا ایشه باشلاییر. فتحعلی شاهین اؤلوموندن سونرا موحممدشاه حوکومته و میرزا آقاسی صدراعظم‌لییه چاتیر. وزیر موحممد صادیق خان گروسی‌نین اؤلوموندن سونرا 1260ه.ق ایلینده گروس ویلایتین نایب‌السلطنه‌نین ایختیاری آلتیندان چیخاردیر و حوکومتین موستقیل ائدیر تا شاه و صدراعظم اورانین حاکیمین راحاتجاسینا عزل و نصب ائده بیلسین‌لر. <ref>[http://www.zibaweb.com/bijarhistory1.htm از بام ایران تا سرزمین طوفان] / محمد کامیار . _ تهران : شرکت توسعه کتابخانه های ایران , 1380 . 366 ص . : مصور , نقشه , جدول , عکس .</ref>
1325 اینجی ه.ق ایلینده ایرانین ایالات و ولایات قانونو (قانون ایالات و ولایات ایران) میللی مجلیسین تصویبینده کئچدی و بو قانون اساسیندا ایران 27 ایالت و ویلایته بؤلوندو. بو بؤلونمه‌لر اساسیندا گروس هله‌ده موستقیل بیر ویلایت کیمی ساخلانیلدی. میللی حوکومت [[پیشه‌وری|پیشه‌وری]] زامانیندا گروسو اله کئچیرتمه‌یه چالیشسادا دولتی نیرولار اؤنونده ایش قاباغا آپارا بیلمه‌دی و بو چالیشما اوغورسوز اولدو.
1316-اینجی ه.ش ایلینده پهلوی‌لر ایلک اینظیباتی بؤلمه‌لری (تقسیمات سیاسی) باشلاندی. بو اساسدا ایران 10 اوستان و 49 شهریستانا بؤلوندو. بؤ بولمه‌لر اساسیندا گروس بئشینجی اوستانا وئریلدی. بئشینجی اوستاندا [[ایلام اوستانی|ایلام]]، [[کیرمانشاه اوستانی|کیرمانشاه]]، [[بیجار گروس شهریستانی|بیجار]]، [[سنندج|سنندج]] و شاه‌آباد یئرلشیردی.
1318-اینجی ه.ش ایلینده آزربایجان اوستانی ایکی یئره بؤلونن زامان (اوچونجو و دوردونجو اوستان) بیجار گروس شهریستانی بئشینجی اوستان‌دان آیریلدی و باتی آزربایجان اوستانینا ایضافه اولوندو. 1325-اینجی ه.ش ایلینده همدان اوستانینه وئریلدی و 1337-اینجی ه.ش ایلینده همدان اوستانیندن آیریلدی و کوردوستان اوستانینا وئریلدی. بو بؤلگه ایندی ایکی برلگه‌یه برلونمک‌له کوردوستان اوستانی سینیرلاریندا قالماقدادیر. <ref>[http://www.zibaweb.com/bijarhistory2.htm از بام ایران تا سرزمین طوفان] / محمد کامیار . _ تهران : شرکت توسعه کتابخانه های ایران , 1380 . 366 ص . : مصور , نقشه , جدول , عکس .</ref> <ref>چنلی بئل درگی سی، 3 - اونجو سای، باتی آزربایجان ین اوزل سایی</ref>
== قایناق لار ==
<references/>
* [http://www.sci.org.ir ایرانین آمار مرکزی]
{{ایران اوستانلاری}}
[[بؤلمه:کوردوستان اوستانی]]
[[بؤلمه:ایران اوستانلاری]]
| 