حادیثه اوفوقو: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک Alp Er Tunqa، اولای اوفوقو صفحه‌سینی حادیثه اوفوقو-ه آپاردی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱:
اوْلای'''حادبثه اۆفۆقۆ''' ({{اینگیلیسجه|Event horizon}})، ایشؽقایشیق و ماددنین آرتؽقآرتیق قاچا بیلمدییی بؤلگنی سرهدله‌ین قورشاق. اوْلای اۆفۆقۆ هر هانسؽهانسی بیر فیزیکی آراشدؽرماآراشدیرما ائده بیلمدیییمیز بیر کاسموْس پارچاسؽدؽرپارچاسیدیر. نه اوْلای اۆفۆقۆندن کنارؽکناری بیلینن قانونلارلا آچؽقلاماآچیقلاما ایمکانؽایمکانی وار, نه ده اوْرادا نه اوْلوب بیتدییینی بیلمه‌یین بیر یوْلو وار. بیر اولدوزون اوْلای اۆفۆقۆ اولدوزون چؤکمدن اوّلکی کۆتلسی ایله مۆتناسیبدیر. اؤزنیین, کۆتلسی 10 گۆنش کۆتلسی اوْلان بیر اولدوز ایچه چؤکۆب قارا دلیک هالؽناهالینا گلدییینده دیامئتری 60 کم اوْلان بیر اوْلای اۆفۆقۆنه ساهیب اوْلور. بیر قارا دلیک مادده اوددوقجا اوْلای اۆفۆقۆنۆ گئنیشلدیر, اوْلای اۆفۆقۆ گئنیشلندیکجه ده داها گۆجلۆ قراویتاسییا ساهسینه ساهیب اوْلور. قارا دلییین اوْلای اۆفۆقۆنده نزری اوْلاراق زامان تامامن دایانؽردایانیر. آراسؽراآراسیرا قارا دلیکلرده ایکی اوْلای اۆفۆقۆ واردؽرواردیر.
 
آراسؽرالاریآراسیرالاری "اوْلای اۆفۆقۆ" تئرمینی یئرینه قارادلییه چوْخ دا اویغون اوْلمایان “قارا دلییین دۆزئیی” تئرمینینی ایستیفاده ائدیرلر. (تئرمینین اویغون اوْلماماسؽنؽناوْلماماسینین سببی بیر گزه‌گن و یا اولدوزداکؽاولدوزداکی کیمی قاتؽقاتی و قازلاردان تشکیل اوْلان بیر دۆزئی اوْلماماغؽدؽراوْلماماغیدیر.) آما بورادا آراسؽراآراسیرا خۆسوسی خۆسوسیییتلر گؤسترن بیر بؤلگدن دانؽشؽلمؽردانیشیلمیر; بیر مۆشاهیدچی قارا دلییه اۆفۆقۆ آشاجاق قدر یاخؽنلاشمؽشیاخینلاشمیش اوْلا بیلسه‌یدی, اؤزۆنه سته تسسۆرات ساغلایاجاق هئچ بیر خۆسوسیییت و یا ده‌ییشیکلیک هیسس ائده بیلمه‌یجکدی. بونا قارشؽلؽققارشیلیق گئری دؤنمه جهدینی ائدنده, آرتؽقآرتیق بو بؤلگدن قاچا بیلمه‌یجه‌یینین فرقینه وارمؽشوارمیش اوْلاجاق. بو سانکی "دؤنۆشۆ اوْلمایان نؤقت"دیر. بو وزیییت آخؽنتؽسؽآخینتیسی گۆجلۆ بیر دنیزده آخؽنتؽدانآخینتیدان خبرسیز بیر اۆزگۆچۆنۆن وزیییتینه بنزدیله بیلر.
 
دیگر بیر ترفدن اوْلای اۆفۆقۆنۆن سرهدینه یاخؽنلاشمؽشیاخینلاشمیش بیر مۆشاهیدچی قارا دلیکدن یئترینجه اوزاقلؽقداکؽاوزاقلیقداکی بیر مۆشاهیدچییه نزرن زامانؽنزامانین فرقلی بیر شکیلده آختؽغؽنؽنآختیغینین فرقینه واراجاقدؽرواراجاقدیر. قارا دلیکدن اوزاقدا اوْلان مۆشاهیدچینین دیگرینه سابیت آرالؽقلارلاآرالیقلارلا (مسلن, بیر سانییه آرا ایل) ایشؽقایشیق ایشارلری یوْللادؽغؽنؽیوْللادیغینی قبول ائدک: قارا دلییه یاخؽنیاخین مۆشاهیدچی بو ایشارلری هم داها ائنئرژیلی (یشؽغؽنیشیغین قارا دلییه دۆشمک اۆزره یاخؽنلاشدؽقجایاخینلاشدیقجا “ماوییه سۆرۆشم”سی نتیجسییله بو ایشؽقایشیق ایشارلرینین تئزلییی داها یۆکسک اوْلاجاق), هم ده آردؽجؽلآردیجیل ایشارلرین آرالارؽنداکؽآرالارینداکی زامان آرالؽغؽآرالیغی داها قؽسالمؽشقیسالمیش (بیر سانییدن داها آز) اوْلاراق آلاجاق. یاخؽنیاخین مۆشاهیدچی اوزاقداکؽنااوزاقداکینا نزرن زامانؽنزامانین داها سۆرتلی آخدؽغؽنؽآخدیغینی گؤرجکدیر. اوزاقداکؽاوزاقداکی مۆشاهیدچی ده, اکسینه, دیگرینده مئیدانا گلن شئیلرین گئت-گئده داها یاواش اوْلدوغونو, زامانؽنزامانین داها یاواش آخدؽغؽنؽآخدیغینی گؤرجک.
 
<br />اوزاقداکؽاوزاقداکی بیر مۆشاهیدچینین بیر اوْبیئکتین قارا دلییه دوْغرو دۆشۆشۆنۆ مۆشاهیده ائدیلمسی هالؽنداهالیندا مۆشاهیدچییه گؤره "قراویتاسییا قؽرمؽزؽقیرمیزی یئرده‌ییشمسی" و "زامانؽنزامانین گئنیشلنمسی" تسیرلری بیرلشجک: اوْبیئکتدن چؽخانچیخان ایشارلر گئت-گئده قؽرمؽزؽقیرمیزی, گئت-گئده سؤنۆک (اوزاقداکؽاوزاقداکی مۆشاهیدچییه چاتمازدان اوّل گئت-گئده آرتان ائنئرژی ایتکیسی ایله چؽخارؽلانچیخاریلان ایشؽقایشیق) و گئت-گئده آرالؽقلؽآرالیقلی اوْلاجاقدؽراوْلاجاقدیر. ینی پراکتیکادا مۆشاهیدچییه چاتان ایشؽقایشیق فوْتوْنلارؽنؽنفوْتوْنلارینین سایؽسایی, گئت-گئده سۆرتله آزالاجاقدؽرآزالاجاقدیر و اوْبیئکتین قارا دلییه باسدؽرؽلؽبباسدیریلیب گؤرۆنمز اوْلماسؽنؽناوْلماسینین آردؽندانآردیندان تۆکنجک. اوْبیئکتین هله اوْلای اۆفۆقۆ سرهدینده هرکتسیز دوردوغونو گؤرن اوزاقداکؽاوزاقداکی مۆشاهیدچینین اوْنون دۆشمسینه مانئ اوْلماق اۆزره اوْلای اۆفۆقۆنه یاخؽنلاشماسؽیاخینلاشماسی بوْشونا اوْلاجاق.
 
قارا دلییین "تکلیی"ینه یاخؽنلاشانیاخینلاشان بیر مۆشاهیدچییه تسیر ائتمه‌یه باشلایان فاکتوْرلارا “گل-گئت فاکتوْرلارؽ”فاکتوْرلاری” دئییلیر. بو تسیرلر قراویتاسییا ساهسینین هموگئن<br /> اوْلمایان بیر قورولوشا ساهیب اوْلماسؽاوْلماسی سببی ایله اوْبیئکتین قئیری-فوْرماللاشماسؽنافوْرماللاشماسینا (تبیی فوْرماسؽنؽفوْرماسینی ایتیرمسین) سبب اوْلور. بو “گل-گئت تسیرلری بؤلگسی” بؤیۆک قارا دلیکلرده تامامیله اوْلای اۆفۆقۆنده یئر آلؽرآلیر; لاکین خۆسوسیله "ولدوز قارا دلیکلری"نده اوْلای اۆفۆقۆنۆن سرهدینی ده آشاراق تسیر ائدیر. بو سببدن اولدوز قارا دلییینه یاخؽنلاشانیاخینلاشان بیر کاسموْناوت داها اوْلای اۆفۆقۆنه کئچمدن پارچالاناجاقکن, نهنگ قارا دلییه یاخؽنلاشانیاخینلاشان بیر کاسموْناوت داها سوْنرا “گل-گئت تسیرلری” ایله یوْخ ائدیلمکله بیلیکده, اوْلای اۆفۆقۆنه بیر آسانلؽقلاآسانلیقلا گیریش ائدجک.
 
==قایناقلار==
{{اتک‌یازی}}
 
{{قارادلیک}}
 
[[بؤلمه:نوجوم]]