لهیستان: نوسخهلر آراسینداکی فرق
محتوای حذفشده محتوای افزودهشده
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲:
'''لهیستان''' یا دا رسمی آدیلا لهیستان جمهوریتی اۇرتا [[اوروپا]]دا یئرلشن بیر اوْلکه دیر. پایتختی [[ورشو]] شهریدیر.
'''لهیستان''' و یا '''لهیستان جومهوریتی مرکزی اوروپادا اوْلۇب غربده [[آلمان]]، جنۇبدا [[چک جومهوریتی]] و [[ایسلوواکی]]، شرقده [[اوکراین]] و [[بلاروس]]، شیمالدا ایسه [[بالتیک دنیزی]]، [[لیتونی]] و [[روسیه]] ([[کالینینقراد ویلایتی]]) ایله همسرحددیر. اؤلکنین همچینین [[دانمارک]] و [[سوئیس]] ایله دنیز سرحدلری واردیٛر. لهیستاننیٛن اراضیسی 312.683 کیلومئتر موربع -دیر (دۆنیادا اراضیسینه گؤره 69-جی یئرددیر). اهالیسی 38.1 میلیوْندان چوْخدۇر،
[[File:Truce of Deulino 1618-1619.PNG|300 px|thumb|right|The [[Polish–Lithuanian Commonwealth]] at its greatest extent, after the [[Truce of Deulino]] (Dywilino) of 1619]]
[[File:Oath of confirmation of Constitution of the 3rd May 1791.PNG|thumb|300 px|left|In 1791 the [[Great Sejm|Great or Four-Year Sejm]] adopted the [[Constitution of May 3, 1791|May 3 Constitution]] at the [[Royal Castle, Warsaw|Royal Castle]] in [[Warsaw]]]][[File:Partitions of Poland.png|thumb|right|300px|The three [[Partitions of Poland|Partitions of the Polish–Lithuanian Commonwealth]] (1772, 1793, and 1795)]]
خط ۳۹:
==مذهب==
لهیستان اوروپانیٛن ان دیندار اؤلکسیدیر. کاتوْلیک اوْلدۇغۇنۇ سؤیلینلر 90%، گدری اینسان نیزعملیٛ اوْلاراق کیلیسایه گتدیینی بیان ائدنلر 80% چاتماقدادیٛر. دینی اینانجیٛ اوْلانلار آراسیٛندان 4 قرۇپ سچه بیلریک. بیرینجی قرۇپا آید 15% لهیستانلیٛ چوْخ دیندار اوْلۇب، هر گۇن دینی آیینلرینی یئرینه یتیریب، بؤیۆک بیر اینانجلا دۇا ائدنلردیر. ایکینجی قرۇپ- 35-55% خالق، بۇ اینسانلار آللاحا اینانیٛر و دۇا ائدیر آمما هر واخت کیلسنین سسینه قۇلاق آسمیٛر. اۆچۆنجۆ قرۇپ- 20-25% آللاحا اینانیٛب، کیلیسایه جوْخ نادیر گدنلردیر. آیریٛجا کیلسنی تنقید ائدیرلر. دؤردۆنجۆ قرۇپ 20-30% اینسانلار آللاحا اینانیٛب، دۇا ائتمین و کیلیسایه گتمینلردیر. لهیستان مجلیسی (سیم) باشچیٛ کۆرسۆسۆنۆن آرخاسیٛندا خاچ واردیٛر. کوْنستیتۇسییادا علاقه دار هر هیسسده کاتوْلیکلییه یئر آییٛرلمیٛشدیٛر. بۇ منادا، کاتوْلیسیزم دؤولتین رسمی دینی اوْلاراق قبۇل ائدیلمکددیر ده دییله بیلر. کیلس، دؤولت، سییاست و جمعیت حیاتیٛندا لازیٛم اوْلدۇغۇندا ایستیفاده ائتدیی جیددی بیر نۆفۇزا مالیکدیر. بعضی کاتوْلیک کشیش و قرۇپلار سییاسته آچیٛقجا گیرمکده و بۇ گۆنکی کوْالیسییا ایقتیداریٛنیٛن ان بؤیۆک و ان کیچیک پارتییالاریٛنیٛ دستکلمکددیر.
۱- [[کاتولیک]] ۹۵ %
خط ۴۹:
== لهیستانین اوستانلاری ==
[[File:POLSKA mapa woj z powiatami.png|left|570px]]
لهیستان ۱۶ استانی وار:
{| class="wikitable"
خط ۹۰:
لهیستاننیٛن اساس شهری ورشودیٛر. دیگر اهمیییتلی شهرلری ایسه; [[وروتسلاو]]، [[ووچ]] ، [[گدانسک]] ، [[پوزنان]]و [[راکوف]] دیٛر.
== ایقتیصادییات ==
لهیستان ایقتیصادییاتیٛ، ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی و مۆختلیف ایستیلالر اۆزۆندن بؤیۆک سارسیٛنتیٛلار سوْوۇشدۇرمۇشدۇر. داها سوْنرا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و دیگر اؤلکلردن آلیٛنان کؤمکلرله بیر آز دۆزلمیشدیر.
کوْممۇنیستلر اؤلکنی له کچرینجه ایقتیصادییاتدا دؤولتلشدیرمه و کوْللکتیفلشتیرمئ باشلادیٛ. کوْممۇنیست اؤلکلر آراسیٛندا قۇرۇلان "قارشیٛلیگلیٛ ایقتیصادی کؤمکلشمه شۇراسیٛ" (جوْمجوْن) ایقتیصادی ایستیقامتی یۆنگۆلشدیرمک. لهیستان بۇنۇن بیر عضوۆ اوْلاراق، تیجارتینی بۇ اؤلکلرله ائدردی. اؤلکده سوْسیالیستلر سچکیلری ایتیرینجه و سوْوتلر بیرلیی داغیٛلیٛنجا باشا کچن حۆکۇمت ایقتیصادی پروْبلملری حلل ائتمک اۆچۆن غربه آچیٛلما سییاستینی تتبیق ائتمکددیر.
لهیستان صنایعسی اوْلدۇقجا مۆختلیفدیر; گمی ایستحصالیٛ، تکستیل، کیمیا، مشه محصوللاریٛ، متال صنایعسی، آوتوْموْبیل، تییار، ماشیٛن، سمنت، آلۆمینیۇم و نفت محصوللاریٛ باشلیٛجا صنایعئ آسپکلریدی. سوْن زامانلاردا تاختا-شالبان و کاغیٛز صنایعلری ده اینکیشافا باشلامیٛشدیٛر.
مدنچیلیک و مدن صنایعسی اوْلدۇقجا اینکیشاف ائتمیشدیر. بۇنلاریٛن ان اهمییتلیلری کؤمۆر، سینک، گۆلله و میسدیر. لهیستان، شیمالی آلمانیا و اینگیلتردن سوْنرا اوروپانیٛن ان بؤیۆک کؤمۆر ایستحصالچیٛ اؤلکسیدیر. آیریٛجا سۆلفۆر چیٛخاران اؤلکلر آراسیٛندا قاباقدا گلمکددیر. مانقان، قالای، دۇز، لینییت، نفت، دمیر و طبیعی قاز دیگر اهمییتلی یئرالتیٛ قایناقلاریٛدیٛر.
انرژی باخیٛمیٛندان اوْلدۇقجا اینکیشاف ائتمیش بیر اؤلکدیر. سوْوت کؤمییله قۇرۇلمۇش حیدروْلکتریک ستانسییالاریٛ مؤوجۇددۇر. کؤمۆره سؤیکنن دمیر و پوْلاد صنایعسی اهمییتلی بیر گلیر قایناغیٛدیٛر. [[وروْسلاو]]، [[پوْزنان]]، [[بیٛدقوش]]، [[یۇخاریٛ سیلسیی]] ان اهمییتلی مخانیکی و ائلکتریک مۆحندیسلیی صنایعئ مرکزلریدیر. [[گدانسک]] و [[شچین]]ده ایسه لیمانلار مؤوجۇددۇر. سوْن زامانلاردا قیدا، آلۆمینیۇم صنایعسی ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدی و یئرلی قیدا، آلۆمینیۇم و سۆنی گۆبره صنایعلری اینکیشاف ائتمیش وضیعتددیر. آلۆمینیۇم صنایعسی; ماجاریٛستان بوْکسۇ ایدینه و یئرلی گحو رنگلی کؤمۆره باغلیٛدیٛر.
کینچیلیک محصوللاریٛ باخیٛمیٛندان داها چوْخ کارتوْف، تۆتۆن، کتان، چوْودار، آرپا، بۇغدا و یۇلاف قاباقدا گلیر. حیواندارلیگدا ایسه داها چوْخ مال و قوْیۇن یتیشدیریلر. آیریٛجا بالیگچیٛلیگ دیگر اهمییتلی بیر قایناقدیٛر.ایشلین اهالینین 30% آ یاخیٛن بیر هیسسسی کینچیلیک و حیواندارلیگلا مشغۇل اوْلار. لهیستان، پۇل واحیدی اوْلاراق [[زłوْتی]] ایستیفاده ائدر. آدام باشیٛنا دۆشن میللی گلیر 7200 دوْللاریٛن اۆستۆنددیر. لهیستان خاریجی تیجارتینین تخمینن اۆچده ایکیسی کوهنه جوْمجوْن عضوۆ کوْممۇنیست بلوْک اؤلکلرییله اوْلماقدادیٛر. بۇ اؤلکلردن ان چوْخ تیجارت ائدیلنی روسیهدیٛر. ایدخالاتیٛن 35 % و ایخراجاتیٛن 26 % ایٛ بۇ اؤلکلردیر. غربلی اؤلکلر آراسیٛندا ان چوْخ آلمان ایله تیجاری مۆناسیبتلری مؤوجۇددۇر. آیریٛجا اینگیلتره و آمریکا بیرلشمیش ایالتلری، لهیستان ایله تیجاری آندلاشمالاریٛ اوْلان لیبرال اؤلکلردیر. خصوصیله سوْن ایللرده بۇغدا و دیگر کینچیلیک محصوللاریٛندا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایله اوْلان باغلیٛلیگ آرتمیٛشدیٛر.
لهیستاننیٛن ایدخالات محصوللاریٛ; تکستیل خاممالیٛ، دمیر جؤوهری، ماشیٛن و تجحیزات، تاخیٛل محصوللاریٛ و نفتدیر. نفتین هامیسی "دوْستلۇق بوْرۇ ختتی" یوْلۇیلا روسیهدان تامین ائدیل
ؤلکنین نقیللییات شبکسی خصوصیله ایکینجی دۆنیا مۆحاریبسی سناسیٛندا ایشلمز حالا گتیریلمیشدیر. بۇ گۆن ایسه نیزعملیٛ یوْللارا مالیکدیر. دمیریوْللاریٛنیٛن جمی اۇزۇنلۇغۇ تخمینن 25.848 کیلومئتردیر. بۇنۇن 3200 کیلومئتره یاخیٛن بیر هیسسسی ائلکتریکلیدیر. چای و کاناللار نقلییاتا اۇیغۇندۇر. اوْدرا چاییٛ اۆزرینده تیجاری چاتدیٛرما ائدیلمکددیر. اؤلکنین تیجارت یۆکۆنۆن آغیٛرلیٛغیٛ دمیریوْللاریٛ اۆزریندن اوْلدۇغۇ اۆچۆن 363.116 کیلومئتره چاتان قۇرۇیوْللاریٛ نیسبتن داها آز اینکیشاف ائتمیشدیر. معاصیر بیر هاوا یوْلۇ سیستمینه مالیکدیر. آیریٛجا دنیز نقلییاتیٛ دا یاخشیٛ وضیعتددیر. باشلیٛجا لیمانلاریٛ [[قدانسک]]، [[قدیٛنیا]] و [[شچین]]دیر.
== قالری ==
<center>
<gallery>
Şəkil:Warszawa-Zamek Królewski.jpg|[[ورشو]]
file:20070207 uw audytorium maximum.jpg|[[Varşava Universiteti]]
file:Krakow rynek 02.jpg|[[کراکوف]]
Şəkil:Wroclaw 1.jpg|[[Vroslav]]
file:Bialystok Medical University night.jpg|[[Belostok]]
file:Bielsko-Biała Town Hall.jpg|[[Bеlskо-Byalа]]
file:PoznanCityHall.JPG|[[پوزان]]
file:Monument to the Fallen Shipyard Workers of 1970 in Gdańsk 1.jpg|[[Qdansk]]
file:Lublin, Stare Miasto - Brama Krakowska i Plac Łokietka (2009-06-12).jpg|[[Lyublin]]
file:Muzeum Rybołówstwa Morskiego Świnoujście.jpg|[[Svinouyscie]]
file:Katowice Spodek- Nowa elewacja.jpg|[[Kаtоviçе]]
file:Kraków Wisła 11.jpg|[[Visla]]
file:Długie Pobrzeże in Gdańsk (Motława).jpg|[[Qdansk]]
file:TM_Ratusz.JPG|[[Tomaszów Mazowiecki]]
file:Kosciol sw. Jakuba w Toruniu.jpg|[[Toruni]]
file:Smerek Szare Berdo.jpg|[[Karpat]]
file:Płonąca oblężona Warszawa.jpg|[[ورشو]] (1939)
file:Destroyed Warsaw, capital of Poland, January 1945.jpg|[[ورشو]] (1945)
file:Auschwitz I entrance snow.jpg|[[Auşvits həbs düşərgəsi]]
</gallery>
</center>
| |||