هیندوستان: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰۷:
{{ساغدان}}
'''هیندوستان ''' (هیندجه: भारत गणराज्य؛ ) [[آسیا|آسیا]]نین گونئی طرفینده یئرلشیبدیر. هیندوستان‌نین پایتختی [ دهلی |یئنی دهلی ]] شهریدیر. 2009 -جو ایلده اولان بیلگیلر اساسیندا هیندوستاندا ۱٬۱۴۸ میلیون نفر اینسان یاشاییر.
هیندوستان قورودان ۶ اؤلکه – [[پاکیستان]]، [[چین]]، [[نپال]]، [[بوتان]]، [[بنقلادش]]، [[میانمار]] ایله، سودان – [[مالدیو آدالاری]]، [[سریلانکاسری لانکا]] و [[ایندونئزییااندونزی]] ایله همسرحددیر.
 
اراضی‌سینه گؤره دونیادا یئددینجی (ساحه‌سی ۳،۲۸۷،۲۴۰؛km² <ref>[http://www.censusindia.gov.in/Census_Data_2001/India_at_glance/area.aspx km.*]</ref>)، اهالی‌سینه گؤره ایسه ایکینجی یئرده‌دیر.
خط ۱۱۶:
 
== تاریخی ==
هیندوستان اراضی‌سین‌ده ایلک دؤولت کیمی بیزیم ائرادان اول ائ.ا. ۱-جی مینیللیین ایکینجی یاری‌سین‌دا یارانمیش‌دی. قدیم و اورتا عصرلرده هیندوستان [[علم]]، [[ادبیات]]، [[اینجه صنعت]] ساحه‌سین‌ده‌کی نایلیتلری، موختلیف دینی و فلسفی سیستئملری شرقین بیر چوخ سیویلیزاسییالارینا موثبت تأثیر گؤسترمیش‌دیر. ۱۶-جی عصرین اوللرین‌دن آوروپا موستملکه‌چیلری طرفین‌دن تدریجه‌ن هیندوستان موستملکه‌یه چئوریلمیش و ایکی یوز ایل بؤیوک بریتانیانین تابئلیین‌ده اولموش‌دور. ۱۸۵۷-۱۸۵۹-جو ایللردن میللی-آزادلیق حرکاتلاری، ۱۹۱۸-۱۹۲۲؛ ۱۹۲۸-۱۹۳۳-جو ایللرده اطاعت‌سیزلیک، ۱۹۴۶-جی ایلده حربی دنیزچیلرین عصیانی نتیجه‌سین‌ده ۱۹۴۷-جی ایلده هیندوستان دومینیون ایستاتوسو آلمیش، ۱۹۵۰-جی ایلده ایسه رئسپوبلیکا اعلان ائدیلمیش‌دیر.
 
تاریخاً موستملکه‌چی‌لیک‌ده اولماسی اؤلکه‌نین سوسیال-ایقتصادی اینکیشافینا گوج‌لو تأثیر ائتمیش، اوزون مدت کؤهنه، اننوی سوسیال-ایقتصادی قورولوشون قالماسینا سبب اولموش‌دور. اؤلکه بریتانیانین خاممال علاوه‌سینه چئوریلمیش‌دیر. اقتصادیات‌دا بریتانیا کاپیتالی اساس رول اوینامیش‌دی. ناتورال تصروفات اوستونلوک تشکیل ائدیردی. تصروفاتین معاصر قورولوشو ایله ایشچیلرین ۵%-i مشغول اولوردو کی، اونلار دا میللی گلیرلرین آنجاق ۱۰-۱۵%-نی ایستئهسال ائده بیلیردیلر.
 
=== معاصر تاریخ ===
[[ایکینجی دونیا ساواشی]]نین سونلارینا یاخین [[بؤیوک بریتانیا]]نین موستملکه‌سی اولان هیندوستان‌دا میللی-آزادلیق حرکاتی گئنیشله‌ن‌دی. بؤیوک بریتانیا هیندوستانا دومینیون حقوقو وئرمه‌یه مجبور اولدو. همین ایلین آوقوستون‌دا [[جواهیرللجواهیرلعل نئهرونهرو]] باش‌دا اولماقلا موقتی حکومت تشکیل اولون‌دو. لاکین بو تام آزادلیق دئییل‌دی. خالقین موباریزه‌سی داوام ائدیردی. بو موباریزه نتیجه‌سین‌ده ۱۹۴۷-جی ایلده هیندوستان‌دا اینگیلیس آغالیغینا سون قویول‌دو. همین ایلین آوقوستون ۱۵-ده هیندوستان اراضی‌سین‌ده دینی علامتلر اساس گؤتورولمکله ایکی موستقیل دؤولت، هیندوسلارین چوخلوق تشکیل ائتدیی هیندوستان و اهالی‌سی اساساً موسلمانلاردان عبارت اولان [[پاکیستان]] دؤولتلری قورول‌دو. ائله ایلک ایللردن بو دؤولتلرین بیر-بیرینه قارشی اراضی ادعالاری میدانا چیخ‌دی. غرب دؤولتلری بو ایکی بؤیوک دؤولتلری بیر-بیرینه قارشی محاربه‌یه سوروکله‌یه‌رک اونلارین هر ایکی‌سینی اینکیشاف‌دان ساخلاییردی. هیندوستان بو ادعالارین‌دا [[شوروی]]-نین، پاکیستان غربین کمکینه آرخالانیردی. کشمیر رئگیونونا صاحب‌لیک اوزرین‌ده ۱۹۴۸-جی ایلده [[بیرینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشی]] باش وئردی. [[بمت تهلوکه‌سیزلیک شوراسی]]نین واسطه‌چی‌لیک میس‌سییاسینین فعالیتی سایه‌سین‌ده باریشیق الده اولون‌دو. شیمالی-غربی کشمیر و یا کشمیرین اوچده بیر حیسه‌سی (آزاد کشمیر) پاکیستانین، قالان اراضی‌سی ایسه هیندوستان نظارتی آلتینا دوش‌دو. ۱۹۶۵-جی ایلده کشمیر موسسیسلر مج‌لی‌سینین قبول ائتدیی کونستیتوسییا کشمیری هیندوستان اتفاقینین ترکیب حیسه‌سی اعلان ائتدی. بو، [[ایکینجی هیندوستان-پاکیستان ساواشی]]نه سبب اولدو. بو دفعه [[چین]]ین موباریزه‌یه قاریشاجاغین‌دان احتیاط‌لانان شوروی-نین فعال واسطه‌چی‌لیگی ایله محاربه ۱۹۶۶-جی ایلده دایاندیریل‌دی و [[داشکند بیاننامه‌سی]] ایمضالان‌دی. کشمیر مسئله‌سی ۱۹۸۷، ۱۹۸۸، ۱۹۹۷-جی ایللرده ده ایکی دؤولت آراسین‌دا قان‌لی حربی توققوشمالارا سبب اولدو. پاکیستان کشمیر مسئله‌سینین بئینلخالق سوییه‌ده حل اولونماسینا چالیشیر، اونو هیندوستان ترکیب حیسه‌سی کیمی تانیمیر. بورادا [[بمت]]-نین نظارتی آلتین‌دا رئفئرئندوم کئچیریلمه‌سی طلب ائدیلیر، لاکین هیندوستان بونا راضی‌لیق وئرمیر. هیندوستان اراضی‌سی ایله همسرهد اولان غربی پاکیستان‌دان آیریلان شرقی پاکیستان‌دا ۱۹۷۱-جی ایلده گئنیش موختاریت اوغرون‌دا موباریزه باشلانارکه‌ن هیندوستان قوشونلارینی شرقی پاکیستان اراضی‌سینه یئریت‌دی و بورادا موستقیل [[بنقلادش]] دؤولتینین یارانماسینا کؤمک ائتدی.
 
۱۹۵۰-جی ایلده هیندوستان رئسپوبلیکا اعلان اولون‌دو. همین ایل قبول اولونموش کونستیتوسییا هیندوستانی ۲۲ ایالت و ۹ موتتفیق اراضی‌دن عبارت فئدئراتیو رئسپوبلیکا، ایداره فورماسینا گؤره پارلانمئنت جومهوریتی کیمی تثبیت ائتدی. "نهرو خطّی"نین حیاتا کئچیریلمه‌سی سایه‌سین‌ده اؤلکه‌ده نیسبته‌ن ثابت دموکراتیک اینکیشافی تعمین ائد‌ن اساسلار یاران‌دی. هیندوستان‌دا هئچ واخت دؤولت چئوریلیشلری، حربی رژیملرین حاکمیتی اولمامیش‌دیر. هیندوستانی "دونیانین ان بؤیوک دئموکراتییاسی" آدلان‌دیریرلار. نهرو و سلفلری، قیزی [[ایندیرا قاندی]] و نوه‌سی [[راجیو قاندی]] ۳۹ ایل هیندوستان حکومتینه باش‌چی‌لیق ائتمیش‌دیلر. [[هیندوستان میللی کونقرئسی]] اوزون مدت سیاسی حیات‌دا رئال موخالیفته راست گلمه‌دن لیدئر اولموش‌دور. "نئهرو ختتی" ایقتصادی اینکیشافی سورتلندیردی. اؤلکه‌ده [[قاریشیق اقتصادیات]] یارادیل‌دی، اؤزل بؤلمه ایله یاناشی دؤولت بؤلمه‌سینین اینکیشافینا دقت یئتیریل‌دی، بؤیوک صنایع پوتئن‌سیالی میدانا گل‌دی. [[یاشیل اینقیلاب]] ۷۰-جی ایللرده اؤلکه‌نی ارزاق تاخی‌لی ایله تعمین ائتمه‌یه ایمکان وئردی. ۸۰-جی ایللرده هیندوستان‌دا بازار اصلاحاتلاری کئچیریلمه‌یه باشلان‌دی. اوللر صنایع‌ده اساس دقت ایدخالی آزالتماغا یؤنلمیش‌دی‌سه، ایندی ایخراجا ایشله‌یه‌ن صنایع ساحه‌لرینین اینکیشاف ائتدیریلمه‌سینه اوستونلوک وئریل‌دی. هیندوستان بؤیوک اینتئللئکتوال پوتئن‌سیالی واردیر. ۷۰-جی ایللرده اؤلکه‌ده [[نووه ائنئرژی‌سی]] الده اولون‌دو. هیندوستان ۱۹۸۰-جی ایلده اؤز راکئتداشیییجی‌سی واسطه‌سیله کوسموسا رابطه پئیکینی بوراخ‌دی، ۹۰-جی ایللردن اعتباراً اؤلکه‌ده تاکتیکی و باللیستیک راکئتلر حاضرلانیر. لاکین فعال [[دئموقرافیک سیاست]]ین آپاریلماسینا باخمایاراق، اهالی آرتیمینین سرعت‌لی اولماسی، بونا قارشی اصلاحاتلارین تأثیرینی آزال‌دیر. اهالینین بؤیوک اکثریتی یوخسوللوق حدین‌دن آشاغی سوییه‌ده یاشاییر.
خط ۱۳۸:
اینضیباطی جهت‌دن هیندوستان جومهوریتی ۲۸ ایالت و ۷ اتفاق بؤلگه‌سین‌دن عبارت‌دیر.
=== اؤلکه‌نین ایالتلری ===
[[Image:Administrative map of GoaIndiastates&utnumbered.png|thumb|400px]]
[[Image:Administrative map of Goa.png|thumb|200px]]
{{Div col|cols=۲}}
# [[آندرا پرادش]]
سطر ۲۴۹ ⟵ ۲۵۰:
هیندیستاژئ ت'آیمئ پاس ائن ایوفوود اوسوه جوداخیل ائدیر)؛ بون‌دان علاوه، قادینلار، کورتا پیژاما، آوروپا ایستیل شالواری و آداملار (کیشیلر) اوچون کؤینکلر اوچون salwar کامئئز کیمی جالاییب تیک(ایل)میش پالتارلار، همچینین پوپولیاردیر.
 
چوخ‌لو هیندوستان فئستیوالی منشأ‌ده دینی‌دیر، باخمایاراق کی بیر نئچه کاستادان و کرئدودان آسی‌لی اولمایاراق کئچیریلیر. بعضی (بیر قدر، بیر نئچه) پوپولیار فئستیوال Diwali-دیر، تای پونگال-ı، هولی، اونام، ویژایاداسهامی، دورگا پوژا، ائید اول-او داها یارارلی – بکر اید، میلاد گونو، بوددها ژایانتی و وایساکهی. هیندوستانی اوچ میللی بایراما مالیکدیرلر. بایراملارین (مزونیتلرین) باشقا ییغیملارینا، دوققوزون و اون ایکینین آرالارین‌دا دییشمک، رسمه‌ن فردی دؤولتلرده (وضعیتلرده، ایالتلاردا) ریایت ائدیلیر (موشاهی‌دهموشاهیده ائدیلیر). دینی پراکتیکالار گون‌ده‌لیک حیاتین آیریلماز ترکیبی‌دیر و چوخ اجتماعی ایشدیر.
 
اننوی هیندوستان عائله دیرلری چوخ حؤرمت‌لی‌دیر، باخمایاراق کی شهر عائله‌لر ایندی‌سی اننوی مشترک عائله سیستئ‌می ایله قوی(اول)موش اجتماعی-ایقتصادی (سوسیال-ایقتصادی) محدودیتلرین اوجباتین‌دان نووه عائله ایستروکتورونو اوستون توتور.
 
== شکیللر ==
<gallery>
شکیل:ایندیا لانگ 1973.jpg
</gallery>
 
== ایستینادلار ==
«https://azb.wikipedia.org/wiki/هیندوستان»-دن آلینمیش‌دیر