[[file:Anna Kournikova DF-SD-04-04709.jpg|thumb|200px|[[Anna Kurnikova|آننا کورنیکووا]]]]
[[file:Tennis court metric.svg|thumb|90px|کورتون اؤلچولری.]]
'''تنیس''' ({{langلانگ-enائن|'''lawn tennisتنیس'''}}) — ایکی نفر و یاخود هرهسینده ایکی نفر اولان ایکی کومانداتاخیم آراسیندا اوینانیلان بیر اویوندور. بو اویونون اساس قایدالاریقایدالاری اوندان عبارتدیر کی، هر بیر اویونچو وئریلمیش توپو رقیبینه طرف ائله آتمالیدیر کی، رقیبی توپا جاوابجواب زربهسیضربهسی وورا بیلمهسین. بئله زربهلرضربهلر زامانی توپ آغ جیزگی ایله ایشارلنمیش زونایا دوشمهلیدیر. سؤزوگئدن رئزین توپو رقیب طرفه وورماق اوچوناۆچون هر اویونچو یالنیز تنیس اویونونا مخصوص اولان خصوصی راکئتکالاردان ایستیفاده ائدیر. تنیس مئیدانچاسی کورت آدلاناراق ۳ زونایا بؤلونور: گیل زوناسی (قیرمیزی و یاشیل)، برک زونا (او جملهدن سئمئنت و یه آسفالت) و اوت زوناسی. بوتون دونیادا مشهور اولان بو اویون [[1896|۱۸۹۶]]-جی ایلدهن اعتباراً [[Olimpiyaاولمپیک oyunlarıاویونلاری|اولیمپییااولمپیک اویونلارینین]] پروقرامینا داخیل ائدیلمیشدیر. دوغما وطنیمیزده ایلک دفعه رسمی اولاراق [[1995|۱۹۹۵]]-جی ایلده [[Azərbaycan Tennis Federasiyası|آذربایجان تنیس فئدئراسییاسیفدراسییاسی]] یارادیلمیشدیر.
== ائلئمئنتلرالمنتلر ==
کورت - تنیسده رقیبلر کورت آدلانان میداندا موباریزه آپاریرلار. بو میدان دؤردبوجاقلی فورماسیندا اولور و فوتبولدافۇتبولدا اولدوغو کیمی ایکی حیسهیهحیصّه یه برابر اؤلچوده بؤلونور. اگر فوتبولدافۇتبولدا میدانی مرکز ختتیخطی آییریرسا تنیسده بو فونکسییانیخۆصوصیتنی خصوصی سئتکا داشیییر. بو سئتکانین اوزونلوغو ۱۲،۸ مئتر،متر، هوندورلویو ایسه ۱،۰۷ مئترمتر اولمالیدیر. سئتکادا اولان کوادرات شکیللی بوشلوقلارین هر بیرینین ساهسهی ۴۰ میللیمئتر اولمالیدیر. بو قبول اولونموش بئینلخالق ایستاندارتلاردیرایستاندارلاردیر. سؤزوگئدن سئتکا پارالئل یئلشهرک مرکز حیسهدهحیصّه ده اولور. حال-حاضرداحاضیردا کورتلارین اؤزو ده ۳ موختلیف نؤوهنؤعه (اوت، تورپاق و سینتئتیک) بؤلونور. بو نؤولریننؤعلرین آدی کورتلارین اولدوغو ماتئریالینمادهین آدی ایله اوستاۆست-اوستهاۆسته دوشور. بئله کی، هر تیپ کورتون اؤزونمخسوس خصوصیتلری اولور. کورت اویونچویا و اویونا تأثیر ائده بیلهن واسطهلردن ساییلیر. اونا گؤره ده اویونچولار قاباقجادان اویون کئچیریلهجک کورتون نؤوونؤعو ایله ماراقلاناراق همین نؤوهنؤعه اویغون اولان تاکتیکا ایله مشق ائلمهیه باشلاییرلار. بوتون بونلارا باخمیاراق بتونکونکرئت اولاراق تنیسده "ان الا نؤونؤع" کیمی فکیرلر یوخدو. چونکی ان مشهور و پوپولیار یاریشلار بئله موختلیف تیپلی کورتلاردا کئچیریلیر.
راکئتکا - اویونچولار توپا زربهضربه وورماق اوچوناۆچون راکئتکا آدلانان آلتدن ایستیفاده ائدیرلر. راکئتکا توتاجاق و قالین تور طبقهسیندن عبارت اولور. راکئتکانین توتاجاق حیصّه سیسی چوخ برک شکیلده اولور کی، توپا زربهضربه وورماق مومکون اولسون. اوللراوّللر بو حیسهنیحیصّه نی آغاجدان هازیرلاییردیلار. معاصرمۆعاصیر دؤورده ایسه بونو حاضرلاماقحاضیرلاماق اوچوناۆچون خصوصی ماتئریاللاردان،ماده لردان، داها چوخ ایسه کئرامیکا و متاللارداندمیرلاردان ایستیفاده اولونور. راکئتکادا همچینین سیخ تئللردن تشکیل اولونموش خصوصی تور طبقهسی اولور. بو راکئتکانین ان اساس حیصّه سیسی ساییلیر. چونکی توپلا بیرباشا اولاراق تور طبقهسی تماسدا اولور. بو طبقه توپون ایستیقامتینه و اونون سرعتینه بؤیوک تأثیر ائدیر. بو تورلار داها چوخ نئیلون، پولیئستئر و کئولار کیمی کیمیوی ماددهلردنمادهلردن هازیرلانیب. قیمتی باها اولان راکئتکالاردا ایسه بو تورو ایریبوینوزلو حیوانلارینحئیوانلارین دامارلاریندان حاضرلانیرحاضیرلانیر. تنیسده بئله تیپ راکئتکالارا "طبیعی راکئتکالار" دئییلیر.
توپ - اویون زامانی [[keçə|کئچه]] آدلی سیخ یون ماتئریالماده ایله اهاتلنمیش رئزین توپدان ایستیفاده اولونور. توپ داها یاخشی گؤرونسون دئیه اونو عادتهن گؤزچارپان رنگلره (ساری، یاشیل و س.) بویاییرلار. بونونلا دا بو بالاجا توپلاری گؤرمک داها راحت اولور و اویونچولار اویون زامانی هئچ بیر چتینلیک چکمیرلر.
== قایدالارقایدالار ==
بیر-بیرینه رقیب اولان اویونچولار میدانین آیری-آیری حیصّه لریندهلرینده قرارلاشیرلار. اویون زامانی اویونچولاردان بیری اؤتوروجو وظیفهسینده چیخیش ائدرک توپو او بیری اویونچویا اؤتورور. دیگر اویونچو ایسه قبولئدیجی رولوندا اولور. بو حرکتله اویوندا موباریزهیه ایستارت وئریلیر. اساس مقصد اوندان عبارتدیر کی، اویونچو توپو رقیب اولان ساحهیه ائله وورمالیدیر کی، توپ لازیم اولان حیسهیهحیصّه یه توخونسون. بیر شرطله کی، رقیب اویونچو بونا جاوابجواب زربهسیضربهسی وورا بیلمهسین. اویونچونون دیگر مقصدی آماچ اوندان عبارتدیر کی، اونا طرف گلن توپو عینی قایدایاقایدایا اساسلاناراق قارشی طرفه وورسون. بیر شرطله کی، توپ اونون ساحهسینده یئره بیردن (۱-دن) چوخ دیمهمهلیدیر. توپ ایکی دفعه (۲ دفعه) یئره دیرسه اوندا خال رقیب اویونچویا وئریلهجک. توپو یئره دیمهدن ده وورماق اولار. بو بیر قدر چتین اولور. بونا باخمیاراق ان یاخشی اصولاۆصول جلد ترپهنهرک گؤیده گلن توپو ائله گؤیده زربهضربه وورماقلا قارشی طرفه یوللاماقدیر.
تنیس اویونوندا اویونچولارین قازاندیغی خاللارا اساساً قئیم (گامئ-اینگیلیس سؤزودور، ترجومهسی اویون دئمکدیر) قازانماق اوچوناۆچون موباریزه آپاریرلار. ۱ قئیم قازانماق اوچوناۆچون ۴ دفعه خال قازانماق لازیمدیر. تنیسده خال قازانماق سیستمی ۱۵-۳۰-۴۰-قئیم دوستورونا اساساً گئدیر. یعنی ۴ خال سیزین حسابینیزا ۱ قئیم وئرهجک. اگر دیگر اویونچو ایله خال فرقی ۱ اولارسا اوندا سیز قئیم قازانماق اوچوناۆچون داها آرتیق ۱ خال قازانمالیسینیز. ایلک ۶ قئیم اودان اویونچو سئت قالیبیغالیبی ساییلیر. اگر رقیب اویونچو ۴-دن چوخ قئیم اودوبسا اوندا دیگر اویونچو سئت قازانماق اوچوناۆچون ۷ قئیم اودمالیدیر. اویونون قالیبیغالیبی اولماق اوچوناۆچون ایسه ۶ سئت قازانماق لازیمدیر. اگر سئتلرده حساب ۵:۵ اولارسا اوندا اویونچونون قالیبغالیب گلمیی اوچوناۆچون آردیجیل اولاراق ۲ دفعه قئیم اودماسی کیفایتدیر. بوتون بو کومپئنئنتلرده رقیبیندن تئز داورانان اویونچو اویونون قالیبیغالیبی اولاجاقاوْلاجاق. اگر سئتلرده ۶:۶ حسابی قئیده آلینارسا اوندا قالیبیغالیبی تای-برئیک مویینلشدیریر. بوردا ایسه نؤوبتی ۳ سئتدن ۲-سینی قازانماق کیفایتدیر کی، اویونون قالیبیغالیبی اولاسان. بعضی تورنیرلرده ایسه تای-برئیک زامانی نؤوبتی ۵ سئتدن ۳-اونو قازانماق لازیم گلیر کی، اویونون قالیبیغالیبی اولاسان.
رسمی تنیس اویونلاریندا باش حاکم میدانین مرکزینده، اونون اوچوناۆچون هازیرلانمیشحاضیرلانمیش اوجا یئرده ایلشیر. غئیریغیری-رمی اولاراق بو حاکمی یوخاریدا اولدوغونا گؤره "هوندورلوکدهکی حاکم" کیمی آدلاندیریرلار. هامیمیزین داها چوخ ایزلدیی فوتبولدانفۇتبولدان فرقلی اولاراق تنیس-ده اویونچونون حاکمه اعتراض بیلدیرمهسی، عمومیتله "آغزینی آچیب" سؤز دئمهسی قطعی اولاراق قاداغاندیر. بوردا بئله حرکته گؤره نینکی حاکم، رسمی قوروملار اویونچونو جدی شکیلده جزالاندیرا بیلر. حاکمین اساس وظیفهسی توپون ساحهیه و یا ساحهدن کنرا دوشمهسینی مویینلشدیرمکدی. بوردا ایسه "هوندورلوکدهکی حاکم"-ا یئرده قالان ۲ کؤمکچی حاکم یاردیم ائدیر. اونلار هرهسی میدانین بیر کونجونده دایناارق توپلارین دوشدویو یئره دقتله باخیرلار. اگر باش حاکم ترددود ایچینده اولارسا کؤمکچی حاکملر درهالفوری اونا کؤمک ائدیرلر.
۲۰۰۶-جی ایلدهن بری اولاراق WTA و آتپ تیپلی تورنیرلرده "ائلئکتورون حاکم" لاییحهسیندن ایستیفاده ائدیلیر. بئله کی، یوکسک تئخنولوقییالی کامئرالارین وئردیی گؤرونتو اساسیندا موباهیسهلی مسهسهلر آزالیر. بونونلا دا تنیس-ده حاکم سهولری جدی شکیلده آشاغی ائنیر. چونکی ترددود زامانی ویدئویا باخاراق حاکملر دقیق قرار چیخاردا بیلیرلر.
== تورنیرلر ==
عادتهن تنیسه بوتون تورنیرلر و یاریشلار ۲ یئره بؤلونور. قادینلارین موباریزه آپاردیغی یاریشلار و کیشیلرین موباریزه آپاردیغی یاریشلار. تنیسه نفوذلو تورنیرلرین اکثریتی ۱-۱ سیستمیندهسیستمینده یعنی تکبتک شکیلده اولور. بونا باخیاراق دونیادا ۲-۲ (هر کومانداداتاخیمدا ۲ اویونچو) سیستمی ایله کئچیریلهن یاریشلار دا اولور. آز حاللاردا اولماسینا باخمیاراق ببزهن ایسه معین قروپلار آراسیندا (اوشاقلار، گنجلر، وئتئرانلار و س.) اولان یاریشلار کئچیریلیر. بعضی یئرلرده ایسه علیللر اوچوناۆچون نظرده توتولموش تورنیرلر کئچیریلیر.
دونیادا ان گئنیش یاییلمیش تورنیلر ایسه ایکی تیپه بؤلونور - آتپ (کیشیلر اوچوناۆچون) و WTA (قادینلار اوچوناۆچون). بو تیپ تورنیرلرده قالیبغالیب گلن ایشتیراکچیلار پول موکافاتلاریاؤدوللاری و دونیا رئیتینقینی معین ائدن خاللار قازانیرلار.
دونیادا ان پرئستیژلی تنیس تورنیلری "بؤیوک دبیلقه" آدی ایله کئچیریلیر. "بؤیوک دبیلقه" آدلانان ان نفوذلو تورنیرلر سیاهیسینا جمعی ۴ تورنیرتورنمنت (آچیق آوسترالییااوتریش چئمپیوناتی،چمپیوناتی، آچیق فرانسه چئمپیوناتی،چمپیوناتی، آچیق آمریکا بیرلشمیش ایالتلری چئمپیوناتیچمپیوناتی و ویمبیلدون (اینگیلیس) تورنیریتورنمنتی) داخیلدیر. بو ۴ تورنیردهتورنمنتده قالیبغالیب گلن ایشتیراکچیلار داها چوخ خال قازانیر.
بوندان باشقا بئینلخالق تنیس فئدئراسییاسینین (اینگیلیسجه ایتف) دونیا ییغمالاری آراسیندا کئچیردیی مشهور "دئویس کوبوکو" (کیشیلر اوچوناۆچون) و "فئدئراسییا کوبوکو" (قادینلار اوچوناۆچون) یاریشمالاری دا مؤوجوددور. قاریشیق کوماندالارتاخیملار (هر کومانداداتاخیمدا ۱ کیشی و ۱ قادین) اوچوناۆچون ایسه ایتف مشهور "خوفمان کوبوکو" آدلی تورنیریتورنمنتی تشکیل ائدیر.
تنیسده بوندان باشقا ائله ده بؤیوک اهمیّته مالیک اولمایان تورنیلر ده کئچیریلیر. بونلارا مثال اولاراق "آامی جلاسسیج" (آوسترالییا)، "ژب گرووپ جلاسسیج" (چین)، "موبادالا World تنیس جهامپیونسهیپ" (به)، "سوزوکی Warsaw ماستئرس" (لهیستان)، "ماستئرس فرانجئ" (فرانسه ) و "اوپئن دو تووقوئت" (فرانسه ) تورنیرلرینین آدینی چکمک اولات. بو تورنیرلر عادتهن تنیس مؤوسومونده قیزغین اولمایان نویابر-یانوار آیلاری آراسیندا کئچیریلیر.
== آذربایجاندا کئچیریلهن بئینلخالق تنیس تورنیرلری ==
۲۰۱و-جو ایلین فئورالیندا باکی تنیس آکادئمییاسیندا [[Baku Cup|باکو جوپ]] بئینلخالق تورنیری چرچیوهسینده "باکو جوپ-۱" یاریشلاری کئچیریلمیشدیر.<ref>http://www.tkaonline.org/haberler-azerbaycan/8986.html</ref>
== ایستینادلار ==
== خاریجی کئچیدلر ==
* [http://www.atptennis.com/1/en/home/ کیشی پروفسیونال تنیسی]
* [http://www.sonyericssonwtatour.com/1/ قادین تنیس آسوسیاسییاسیآسسوسیاسییاسی]
* [http://tennisinfo.az/ تنیسی بورادان ایزلیین]
[[بؤلمه:تنیس| ]]
== همچینین باخ ==
|