عبدالرئوف فطرت: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
خط ۴۳:
فطرت ایکی دیللی ادیب ایدی و [[تورکجه|تورک]] ادبیاتیندان علاوه [[تاجیک دیلی|تاجیک]] ادبیاتینا دا بؤیوک خدمتلر ائتمیشدیر. او ۱۹۰۵ ایله ۱۹۰۷-جی ایللر آراسیندا «مناظره» ([[هیندوستان|هیندوستاندا]] فرنگی ایله [[بوخارا|بخارالی]] بیر مدرّسین بیر نئچه مسئله‌لر و اصول جدید خصوصوندا ائتمیش مناظره‌لری) اثرینی یاراتمیشدیر. «صیحه»، «سیّاحِ هیند» (بیاناتِ سیّاحِ هیند)، «رهبرِ نجات» و «تاریخِ اسلام» اثرلرینی ده [[تورکیه|تورکیه‌ده]] تحصیل چاغیندا یازمیشدیر. ۱۹۰۸-جی ایلده «مناظره»، ۱۹۱۰-جو ایلده «صیحه» و ۱۹۱۳-جو ایلده «سیّاحِ هیند» [[ایستانبول|ایستانبولدا]] و ۱۹۱۵ ایله ۱۹۱۶-جی ایللرده «رهبر نجات» و «عائله» کیتابلاری [[باکی|باکیدا]] نشر ائدیلمیشلر. فطرتین بو اثرلری چوخ قیسا زماندا عموم ملّت آراسیندا یاییلدی و باشقا دیللره ده ترجمه ائدیلدی. بونلاردان علاوه اونون «مولودِ شریف»، «ابو مسلم» و «بگیجان» اثرلری و شعرلری «آینا»، «ترقّی»، «صدای تورکیستان»، «توران»، «حریّت» و «بخارای شریف» کیمی جریده‌لرده نشر اولوندو. اونون، سؤزو سورولن «مناظره» و «سیاح هیند» اثرلری، ایگیرمینجی عصرین باشلانیشیندا [[تورکیستان|تورکیستاندا]] اویانیش حرکتینه بؤیوک ایز بوراخدی و گنجلرین باخیشینی دییشمکله اونلاری [[جدیدچیلیک]] غایه‌لرینه جذب ائتدی. سونرالار، اؤزللیکله [[ايستالین|استالین]] تمیزله‌مه‌لری دؤورونده، بو اثرلر اوچون فطرت ملّتچیلیک، تورکچولوک و ایسلامچیلیغا متهم اولدو.
==== اجتماعی یارادیجیلیق ====
فطرتین اثرلرینین بؤیوک بیر قیسمی اجتماع، دین و معرفته گؤره دیر. او ۱۹۱۴ ایله ۱۹۱۶-جی ایللر آراسیندا «نجات یولو»، «عائله» و «مولود شریف یا کی مرآت خیر البشر» کتابلارینی نشر ائتمیشدیر. ۱۹۱۷ ایله ۱۹۲۰-جی ایللر آراسیندا «اوخو»، «شرق سیاستی»، «آغلا اسلام» اثرلرینی و ۱۹۲۵-جی ایلده ایسه «مختصر اسلام تاریخی» اثرینی یازمیشدیر. فطرت ذکر اولان اثرلرینده بیر طرفدن اؤز دؤورونون اجتماعی و سیاسی واقعه‌لرینی سؤز قونوسو اولاراق نظرده آلمیش، بیر باشقا طرفدن ایسه ایسلام دونیاسی اوچون اؤز اهمیتینی ساخلایان لکن عموم جماعته آیدین اولمایان مسئله‌لرله مشغول اولموشدور. تاجیک دیلینده یازیلان «نجات یولو» کتابیندا، فطرت تفسیر، حدیث، فقه، کلام، دیلچیلیک، ریاضیات، نجوم و بونلار کیمی باشقا دینی و طبیعی علملرله علاقه‌لی دانیشمیشدیر و اونلارین بیر مدنیت اوچون نه درجه‌ده اهمیتلی اولماسینی گؤرستمیشدیر. او عائله رساله‌سینده عائله‌نین جمعیت و انسان حیاتینداکی نقشینی آچیقلاییب، عائله عضولرینین بیر بیرلری ایله علاقه‌ده حقوقلارینا گؤره ده سؤز آچمیشدیر.
==== سیاسی یارادیجیلیق ====
عبدالرئوف فطرت [[اوروپا]]، [[روسیه]] و باشقا سؤمورگه‌چی گوجلرین اصل نیّتینی اسلام امّتی و مسلمان ملّتلرینی حیات صفحه‌سیندن سیلمک بیلیردی. او اؤز دَیَرلی «شرق سیاستی» مقاله‌سینده یازمیشدیر<ref>{{وب قایناقلاماسی |یازار = عبدالرئوف فطرت|باغلانتی= http://www.kutubxona.com/wiki//index.php?title=Abdurauf_Fitrat._Sharq_siyosati|باشلیق= شرق سیاستی|دیل= اؤزبک تورکجه‌سی| یاییملاییجی = کتبخانه (Kutubxona)|تاریخ = |یوخلاما تاریخی= |آرشیو باغلانتی‌سی= |آرشیولنمه تاریخی= }}</ref>:
{{نقل قول|... اوروپالیلار، اؤزللیکله فرانسیز و اینگیلیسلرین دیلگی بیزی بیتیرمک دیر. بیز اونلارا نئجه دوست اولساق، نئجه یاخشیلیق قیلساق، اؤز جانیمیزی یوللاریندا قوربان ائتسه‌ک، یئنه اولماز، اونلار بیزه یاخشی گؤز ایله باخمازلار، بیزی بیتیرمک فیکرینی آتمازلار. عمومی ساواشین بیرینجی ایللرینده تونس مسلمانلاری فرانسه دؤولتینه مراجعت ائتدیلر «نه مقدار عسگر ایسته‌سه‌نیز وئره‌ریک، هامیمیز ساواش میدانلارینا گئدیب دوشمنلرینیزله ساواشاریق، جانیمیز و مالیمیز ایله سیزه یاردیمچی اولاریق. سیز ده بیزه اؤز فرانسه‌لیلرینیزه وئریلن حقوقی وئرینیز ... فرانسه حکومتی قبول ائتمه‌دی ... تورکیه‌نین داشلار و کَسَکلریندن هر بیرینی گؤتوروب باخسالار اوروپا قیلیچی ایله تؤکولن قان دامجیلاری اوچراشیلار ... }}
فطرتدن بیزه چاتان اؤزبک تورکجه‌سی شعرلر ۱۹۱۷-جی ایلدن سونرایا عاید دیر. فئوریه اینقیلابیندان سونرا تورکیستان خلقلرینین ایستیقلالی اوچون بؤیوک بیر فرصت دوغولموشودو. فطرت بو دؤورده مستملکه‌چیلیک زنجیرلرینی پارچالاییب، میلّی ایستیقلال اوچون ساواشا چاغیران شعرلر یازماغا گیریشدی و داها چوخ آدلیم اولان «یورت قایغوسی» شعرینی آنا یوردونو ارکین گؤرمک آرزیسی ایله یازدی.▼
==== شعرلریندن اؤرنکلر ====
▲فطرتدن بیزه چاتان اؤزبک تورکجه‌سی شعرلر ۱۹۱۷-جی ایلدن سونرایا عاید دیر. فئوریه اینقیلابیندان سونرا تورکیستان خلقلرینین ایستیقلالی اوچون بؤیوک بیر فرصت دوغولموشودو. فطرت بو دؤورده مستملکه‌چیلیک زنجیرلرینی پارچالاییب، میلّی ایستیقلال اوچون ساواشا چاغیران شعرلر یازماغا گیریشدی و داها چوخ آدلیم اولان «یورت قایغوسی» شعرینی آنا یوردونو ارکین گؤرمک آرزیسی ایله یازدی. اونون باشقا آدلیم شعرلریندن بیری «مرّیخ اولدوزونا» شعری دیر. آذربایجان تورکجه‌سینه یاخینلاشدیریلمیش بو شعری بورادا اوخویابیلرسینیز:
{{شعر}}
{{م|گؤزل اولدوز، یئریمیزین ان قدرلی قارداشی}}
| |||