احمد حرامی داستانی
داستانی احمد حرامی — 13. عصرده آذربایجان تورکجه‌سینده قلمه آلینمیش ایلک مثنوی حساب اولونور.
اثرین سوژئت خطی شر قووّه‌لرین تیمثالی اولان احمد حرامی ایله خئییر قووّه‌لرین رمزی کیمی تصویر اولونان گول‌اندام آراسینداکی کونفلیکت اوزرینده قورولموشدور. گیزلی و آچیق موباریزه شکلینده داوام ائدن کونفلیکت گول‌اندامین غلبه‌سی ایله نتیجه‌له‌نیر. اثرده ظولمه، عدالت‌سیزلیگه قارشی درین نیفرت، نجیب، لاییقلی، هومانیست اینسان‌لارا قارشی ایسه یوکسک محبت واردیر.
داستان خالق ادبیاتیندان بهره‌لنمیش و خوشبخت سونلوقلا بیتیر.
مؤلیفی بللی اولمایان بو اثر عروض وزنینده، ساده و آیدین دیلده یازیلمیشدیر، لاکین بو وزن شعری تام اؤزونه تابع ائده بیلمه‌میش، آذربایجان شعیری‌نین میلّی بدیعی-پوئتیک اساسینی دییشدیرمه‌میشدیر. اونا گؤره هئجا وزنلی شعیر کیمی ده اوخونور.
تاریخچه
دَییشدیر1928-جی ایلده تورکیه عالیمی طلعت اونای داستانین بیر الیازماسینی آشکارا چیخاریب گئنیش اؤن سؤز، سؤزلوک و شرح لرله درج ائتدیریر.
ماراقلی فاکت‌لار
دَییشدیراثر تاپیلارکن اونون اوز قابیغی جیریلدیغینا گؤره مؤلیفی نین کیملیگینی موعین‌لشدیرمک مومکون اولماییب. لاکین اثرین قورولوشو اونون ساوادلی، ایستعدادلی بیری طرفیندن یازیلدیغینی گؤستریر.
عومومیتله بیزیم بوتون داستان‌لاریمیز ساده‌جه آذربایجاندا دئییل، همچنین بوتون دونیادا مشهوردور. اونو قئید ائتمک لازیمدیر کی، داستانی-احمد حرامی اثری نین مؤلیفی بیلینمه‌سه ده اثرین چوخ اوستالیقلا و ساوادلا یازیلدیغی آشکاردیر.او کی،قالدی بو اثرین کیم طرفیندن یازیلدیغینا ، بونو یالنیز ال یازمالاری نین موقاییسه‌سی ایله موعین ائتمک اولار .
احمد حرامی داستانی‌نین باشلانیشی
دَییشدیربو داستانی بو گون بونیاد ائده‌لیم،
یقین قودرت لرین بیز یاد ائده‌لیم.
گلین، ائی معنی بحرینی سئیر ائدن‌لر،
بو دریا گؤوهریندن خئیر ائدن‌لر.
معنیده قیلی ایکی بیچن‌لر،
دیلیندن دایما گؤوهر ساچان‌لار.
گلین، باری بو گون صؤحبت قیلالیم،
معنی کانی‌نین دوررون بولالیم.
اونون بیرلیگینی ذیکر ائیله‌یه دیل،
خاطیردا قالمایا ذره‌جه موشکیل.
زیرا کیم دیل‌لری سؤیله‌دن اولدور،
اونون حیکمت‌لری قول‌لارا بولدور،
اونون حیکمت‌لرینه عقل ایریشمز.
ایشینه کیمسنه هرگیز قاریشماز.
اونون کئیفیتی بولونمادی هئچ،
مکانی قاندادیر بیلینمه‌دی هئچ.
نه ظاهیردیر او کیم گؤزدن ایرالماز،
نه باطیندیر او کیم هرگیز گؤرولمز.
اونون اوّلی‌نین اؤنو بولونماز،
اونون آخیری‌نین سونو بولونماز.
نه دیلیم وار اونو شرح ائیله‌یم من،
نه بیلیم وار کی، شرحینی سؤیله‌یم من.
اونون دیل ذیکرینی ائتمک گرکدیر،
اونون دوغرو یولون گئتمک گرکدیر.
اوزوم قارا، سؤزوم قیسا، سوچوم بول،
بئلیم اَیری، یولوم دوغرو، بویوم سول.
شاشی باخدیم، جودا دوشدوم گر اوندان،
منیم حالیم نئجه اولوسر اوندان.
قووا-قووا کؤنول دریایا ایردی،
عؤمور کئچدی، ساققال و-ساچ آغاردی.
عبث یئرلرده خرج ائتدیم یاشیم من،
یئری‌دیر داشلارا دؤیسم باشیم من.
همین واردیر اومیدیمیز صفادان،
مگر مددّ ایریشه مصطافادان.
اومیدیمیز ایکی عالمده اولدور،
اونون شفقت‌لری قول‌لارا بولدور.
سالام اولسون اونون یاران‌لارینا،
مودام رحمت ایریشسین جانلارینا.
ابوبکر، عمر، عثمان، علی‌دیر،
ائیی دیری‌لیکدیر بونلار ولی‌دیر.
بونلار توتمادیلار کیبری کینایت،
بونلار بیلدی ندیر دینی دینایت.
صفا خاطیرلر ایچینده کین اولماز،
کین اولدوغو کؤنول لرده دین اولماز.
سوره‌لیم کؤنلوموزدن کیبری، کینی،
ییخارلار کیبر ائدن‌لر مولکی-دینی.
گل ایمدی موصطافایا وئر صالاوات،
دئیه‌لیم نئجه‌دیر آنلا حکایات.
ائشیت گل بیر حرامی‌نین سؤزونو،
اگر گؤرور ایسن منی یوزونو.
اولورسا حق-تعالادان عینایت،
قیلام بو قیصه‌نی بیر-بیر حکایت.
ائشیک باغلانتی
دَییشدیرقایناقلار
دَییشدیر- Dastani Əhməd Hərami. Bakı, "Şərq-Qərb", 2004, 120 səh.
- "Dastani Əhməd Hərami" Azadlıq radiosunun Oxu Zalında