اینشا (یازی)
اینشا آزاد و یا اؤنجه‌دن مۆعیّن بیر قونودا یازیلمیش بیر خبر متنی و یا حیکایه‌دیر. اینشا، بیر نئچه بؤلومدن اولوشان اۇزۇن و یا قیسا اولابیلر. اینشالار اوخول‌لاردا داها چوخ اؤیرنجیلرین یازیلارینی و خیال گۆجلرینی گۆجلندیرمک اۆچون ایستیفاده اولونور و چوخو زامان قونو اؤیرتمن طرفیندن اؤیرنجیه تکلیف اولونور و اؤیرنجی قونویلا ایلگیلی اۇزۇن و یا قیسا بیر متنی اؤیرتمنینه چاتدیرمالیدیر. بعضاً اؤیرتمن اؤیرنجیلردن سئودیکلری بیر قونو حاقیندا بیر متن یازمالارینی ایستر و بونو اؤیرتمنه اینشا (سربست قونو) اولاراق تقدیم ائتمه‌سینی ایستر.
اینشا خبر متنی: بیر قونویو ایضاح ائدن، آراشدیرما و مقاله کیمی رژیمی اولان متن‌دیر. مثلاً، بیر شخص بۆتون یازیلاریندا دیش آغریسی‌نین علامتلرینی و مۆعالیجه‌سینی یازیرسا، خبر متنی یازیب.
اینشا حیکایه متنی: بیر قونو حاقیندا حیکایه دانیشان و حیکایه احوال–روحیه‌سینه مالیک متن‌دیر. مثلاً، کیمسه اینشا عئینی قونو حاقیندا بیر حیکایه یازارسا، بیر حیکایه اینشاسی یازمیشدیر.
اینشا بؤلوملری:
۱-قونو (آزاد یا اؤنجه‌دن تعیین اولموش)
۲-موقدمه یا گیریش بؤلومو (قونویلا باغلی چوخ گئنل آچیقلاما)
۳-گؤوده و یا اورتا حیصه (بو بؤلومده اوچ و یا داها چوخ پاراقراف قونونوزلا ایلگیلی عومومی و آیرینتیلی اولاراق آچیقلانمالیدیر کی مقاله‌نین ساده‌جه بو قیسمیندا خبر و یا حیکایه متنی یئر آلابیلر. توجه ائله‌یین کی پاراقرافلارین ساییسی اوچدن آز اولا بیلمز.)
۴–نتیجه، سونوج و یا سون بؤلوم (بو قیسمی، قونودان گؤوده‌یه اؤنملی بیر سونوج آلمیش کیمی یازمالیسینیز.)
«قئید ائدک کی، اینشانین بۆتون بؤلمه‌لری بیرباشا قونو ایله باغلی اولمالیدیر.»
اینشا قوراللاری:
۱-یوخاریدا قئید ائدیلدیگی کیمی مقاله‌نین تۆم بؤلوملرینی ریعایت ائتمک.
۲-یازی ایشارتلرین (ویرقول، نؤقطه و ساییره) ریعایت ائدیلمه‌سی.
۳-سؤزجوکلرین دۆزگۆن ترتیبین تعیین ائتمک و ریعایت ائتمک