بایاتی-شیراز
بایاتی-شیراز – آذربایجان موسیقی‌سینده 1) یئددی لادلاردان (مقاملاردان) بیری، 2) یئددی اساس موغام دستگاه‌لاریندان بیری.[۱][۲]
اتیمولوژی
دَییشدیربایاتی تورک ادبیاتیندا لیریک شعیر، ماهنی ژانری‌دیر. بایات هم ده قدیم تورک طایفالاری نین بیری نین آدی اولوب. داهی شاعیر محمد فضولی ده بو طایفادان اولوب.
تاریخچه‌سی
دَییشدیربهرام منصوروو " بایاتی-شیراز " موغامی نین موستقیل موغام کیمی یالنیز 19.عصرین آخیرلاریندان مؤوجود اولدوغونو و اوّل‌لر ایسه " بایاتی - ایصفاهان " دستگاهی کیمی تانیندیغینی سؤیله‌ییر. " بایاتی-ایصفاهان " کلاسیک شرق موسیقی‌سینده " ایصفاهان " آدلاناراق 12 اساس موغامدان بیری اولوب [۳]. حاضیردا بایاتی-ایصفاهان شؤعبه‌سی بایاتی–شیراز دستگاهی‌نین اساس شؤعبه‌لریندن بیری.[۴]
بایاتی-شیراز موغام دستگاهی کیمی
دَییشدیرمجموعسو: " برداشت " ، " مایه‌یی-بایاتی-شیراز " ، " نیشیب–فراز " ، " بایاتی–ایصفاهان " ، " زیل بایاتی-شیراز " ، " خاوران " ، " اوززال " ، " دیلروبا " و " بایاتی-شیرازا آیاق (کادِنسیا) " کیمی شؤعبه و گوشه‌لردن عیبارت‌دیر.[۵]
بو موغام دستگاه " سول " بایاتی-شیراز مقام کؤکونده (تونال‌لیغیندا) ایفا اولونور. " بایاتی-شیراز " موغامی اؤز گؤزل، آخیجی ملودی‌کاسینا و درین تاثیر قوووه‌سینه گؤره موسیقی‌چی‌لر طرفیندن چوخ زامان " عروس – موسیقی " ( " موسیقی نین گلینی " ) آدلاندیریلیر. او. حاجی‌بیگوو " بایاتی-شیراز " ای اموسیونال باخیمدان غملی احوال-روحیه داشییان موغام کیمی کاراکتریزه ائتمیشدیر.
اوزئییر حاجی‌بیگوو بایاتی–شیراز حاقیندا یازیر: " بدیعی – روحی تاثیر جهتدن... بایاتی – شیراز دینله‌ییجیده غمگین‌لیک حیسی اویادیر. " میرزه فرجین ترتیب ائتدیگی موغام دستگاه‌لاری ایچریسینده بایاتی – شیراز دستگاهی 17 شؤعبه و گوشه‌دن عیبارت‌دیر:
" بایاتی-شیراز " موغامینی اینسترومنتال شکیلده نریمان محمدوو تارزن احمد باکیخانووون ایفاسیندان (1962)، عارف اسداله یئو تارزن ائلخان میرزفرووون ایفاسیندان (2003) نوتا یازمیشدیر. [۶]بو دستگاه اساسیندا یازیلمیش سمفونیک بسته‌لر:
- فیکرت امیروو - سمفونیک موغام " گولوستان-بایاتی-شیراز "
- سلیمان علعسگروو - سمفونیک موغام " بایاتی–شیراز "
- ناظم علی‌وئردی‌یئو - a kapella (موشایعت‌سیز)کوْر اوچون " بایاتی–شیراز "
- پولاد بولبول اوغلو - " بایاتی-شیراز " سمفونی‌سی
موغام شؤعبه‌لری آراسیندا ایفا اولونان رنگلر ده اساس موغامین آدینی داشیییر.[۷]
احسن داداشوو آدینا " خاطیره " خالق چالغی آلت‌لری آنسامبلی - " بایاتی-ایصفاهان " رنگی
بایاتی-شیراز موسیقی مقامی (لادی) کیمی
دَییشدیرقورولوشو: 1-1-1/2 تون فورموللو ایکی تتراخوردون ک.3 اینتروالی مسافه‌سینده بیرلشمه‌سیندن عیبارت‌دیر؛ سس‌سیراسی 9 پیلله‌لی‌دیر، دؤرد پیلله مایه (تونیکا) پیلله‌سی‌دیر. مقامین سس‌سیراسی نین ایکی، دؤرد، آلتی، سککیز پیلله‌لری ایستیناد-دایاق پیلله سی کیمی " بایاتی-شیراز " موغامی نین شؤعبه‌لری‌نین اساسینی تشکیل ائدیر؛ بو مقامدا قورولان موسیقی نومونه لری همین پیلله‌لره اساسلانیر.[۸]
بایاتی-شیراز لادیندا بسته‌لر :
- خالق ماهنی‌لاری
- کوچه لره سو سپمیشم
- لاچین
- آشیق هاوالاری
- مانسیری
- بسته‌کار ماهنی‌لاری
- توفیق قولی‌یئو - " باکی " ماهنیسی رشید بهبودووون ایفاسیندا
- افراسیاب بدل‌بیلی - " قیز قالاسی " بالتیندن گول‌یاناق ایله پولادین آداژیوْسوُ [۹] [۱۰]
- رقص‌لر
اتک یازی‌لار
دَییشدیر- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Bayatı-Şiraz
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz
- ^ Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları - Tarixi məlumat
- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" - Bayatı-İsfahan
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz muğamı
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz muğamının not yazıları
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Rəng
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz məqamı
- ^ Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisi əsasları. - Didaktik material. Bayatı-Şiraz.
- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin rəsmi saytı - "Qız qalası" baleti
- ^ Эльнара Дадашева. Некоторые особенности мелодических отклонений в азербайджанских народных танцах. Международный музыкальный культурологический журнал "Harmony"