بایاتی-شیراز
بایاتی-شیراز – آذربایجان موسیقی‌سینده 1) یئددی لادلاردان (مقاملاردان) بیری، 2) یئددی اساس موغام دستگاه‌لاریندان بیری.[۱][۲]
اتیمولوژی دَییشدیر
بایاتی تورک ادبیاتیندا لیریک شعیر، ماهنی ژانری‌دیر. بایات هم ده قدیم تورک طایفالاری نین بیری نین آدی اولوب. داهی شاعیر محمد فضولی ده بو طایفادان اولوب.
تاریخچه‌سی دَییشدیر
بهرام منصوروو " بایاتی-شیراز " موغامی نین موستقیل موغام کیمی یالنیز 19.عصرین آخیرلاریندان مؤوجود اولدوغونو و اوّل‌لر ایسه " بایاتی - ایصفاهان " دستگاهی کیمی تانیندیغینی سؤیله‌ییر. " بایاتی-ایصفاهان " کلاسیک شرق موسیقی‌سینده " ایصفاهان " آدلاناراق 12 اساس موغامدان بیری اولوب [۳]. حاضیردا بایاتی-ایصفاهان شؤعبه‌سی بایاتی–شیراز دستگاهی‌نین اساس شؤعبه‌لریندن بیری.[۴]
بایاتی-شیراز موغام دستگاهی کیمی دَییشدیر
مجموعسو: " برداشت " ، " مایه‌یی-بایاتی-شیراز " ، " نیشیب–فراز " ، " بایاتی–ایصفاهان " ، " زیل بایاتی-شیراز " ، " خاوران " ، " اوززال " ، " دیلروبا " و " بایاتی-شیرازا آیاق (کادِنسیا) " کیمی شؤعبه و گوشه‌لردن عیبارت‌دیر.[۵]
بو موغام دستگاه " سول " بایاتی-شیراز مقام کؤکونده (تونال‌لیغیندا) ایفا اولونور. " بایاتی-شیراز " موغامی اؤز گؤزل، آخیجی ملودی‌کاسینا و درین تاثیر قوووه‌سینه گؤره موسیقی‌چی‌لر طرفیندن چوخ زامان " عروس – موسیقی " ( " موسیقی نین گلینی " ) آدلاندیریلیر. او. حاجی‌بیگوو " بایاتی-شیراز " ای اموسیونال باخیمدان غملی احوال-روحیه داشییان موغام کیمی کاراکتریزه ائتمیشدیر.
اوزئییر حاجی‌بیگوو بایاتی–شیراز حاقیندا یازیر: " بدیعی – روحی تاثیر جهتدن... بایاتی – شیراز دینله‌ییجیده غمگین‌لیک حیسی اویادیر. " میرزه فرجین ترتیب ائتدیگی موغام دستگاه‌لاری ایچریسینده بایاتی – شیراز دستگاهی 17 شؤعبه و گوشه‌دن عیبارت‌دیر:
" بایاتی-شیراز " موغامینی اینسترومنتال شکیلده نریمان محمدوو تارزن احمد باکیخانووون ایفاسیندان (1962)، عارف اسداله یئو تارزن ائلخان میرزفرووون ایفاسیندان (2003) نوتا یازمیشدیر. [۶]بو دستگاه اساسیندا یازیلمیش سمفونیک بسته‌لر:
- فیکرت امیروو - سمفونیک موغام " گولوستان-بایاتی-شیراز "
- سلیمان علعسگروو - سمفونیک موغام " بایاتی–شیراز "
- ناظم علی‌وئردی‌یئو - a kapella (موشایعت‌سیز)کوْر اوچون " بایاتی–شیراز "
- پولاد بولبول اوغلو - " بایاتی-شیراز " سمفونی‌سی
موغام شؤعبه‌لری آراسیندا ایفا اولونان رنگلر ده اساس موغامین آدینی داشیییر.[۷]
احسن داداشوو آدینا " خاطیره " خالق چالغی آلت‌لری آنسامبلی - " بایاتی-ایصفاهان " رنگی
بایاتی-شیراز موسیقی مقامی (لادی) کیمی دَییشدیر
قورولوشو: 1-1-1/2 تون فورموللو ایکی تتراخوردون ک.3 اینتروالی مسافه‌سینده بیرلشمه‌سیندن عیبارت‌دیر؛ سس‌سیراسی 9 پیلله‌لی‌دیر، دؤرد پیلله مایه (تونیکا) پیلله‌سی‌دیر. مقامین سس‌سیراسی نین ایکی، دؤرد، آلتی، سککیز پیلله‌لری ایستیناد-دایاق پیلله سی کیمی " بایاتی-شیراز " موغامی نین شؤعبه‌لری‌نین اساسینی تشکیل ائدیر؛ بو مقامدا قورولان موسیقی نومونه لری همین پیلله‌لره اساسلانیر.[۸]
بایاتی-شیراز لادیندا بسته‌لر :
- خالق ماهنی‌لاری
- کوچه لره سو سپمیشم
- لاچین
- آشیق هاوالاری
- مانسیری
- بسته‌کار ماهنی‌لاری
- توفیق قولی‌یئو - " باکی " ماهنیسی رشید بهبودووون ایفاسیندا
- افراسیاب بدل‌بیلی - " قیز قالاسی " بالتیندن گول‌یاناق ایله پولادین آداژیوْسوُ [۹] [۱۰]
- رقص‌لر
اتک یازی‌لار دَییشدیر
- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Bayatı-Şiraz
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz
- ^ Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisinin əsasları - Tarixi məlumat
- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" - Bayatı-İsfahan
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz muğamı
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz muğamının not yazıları
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Rəng
- ^ Muğam Ensiklopediyası - Bayatı-Şiraz məqamı
- ^ Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisi əsasları. - Didaktik material. Bayatı-Şiraz.
- ^ Əfrasiyab Bədəlbəylinin rəsmi saytı - "Qız qalası" baleti
- ^ Эльнара Дадашева. Некоторые особенности мелодических отклонений в азербайджанских народных танцах. Международный музыкальный культурологический журнал "Harmony"