بهلول (درگی)
بهلول باکیدا چاپ اولونان هفته‌لیک رسملی ساتیریک درگی ایدی.
بهلول | ||
|---|---|---|
| ||
| سوروملو مودور | علسگر علی یئو | |
| یاییلان ایللر | 1907 | |
| دیل | آذربایجان تورکجه‌سی | |
| یاییلان یئر | باکی، آذربایجان | |
| موضوع | ساتیریک | |
حاقّيندا معلومات دَییشدیر
"بهلول" ساتيريک درگیسي 19 ماي 1907-جي ايلده علسگر علي‌یئوين رئداکتورلوغو، سید حسین امکداشليغي ايله باکيدا نشره باشلاييب. درگی "ملا نصرالدین" عنعنه‌لريني داوام ائتديرن مجموعه‌لردن بيري اولوب. درگی‌نين آدي ملا نصرالدین کيمي خالق آراسيندا مضمونلو لطيفه‌لري ايله مشهور اولان عدالت‌پرست، حقيقت‌پرست بهلول داننده‌نين آديندان گؤتورولموشدور. "بهلول"-ون زنگين ادبي-بديعي ترتيباتي وار ايدي. "بهلول" اؤز صحيفه‌لرينده "ملا نصرالدین"-ه رغبت ايفاده ائدن بير سيرا يازيلار و شکيللر وئرميشدي. علسگر علي‌یئوين ژورنالیستليک فعاليتينده "بهلول" درگیسي خوصوصي يئر توتور. درگی‌نين عؤمرو جمعي 6 آي اولموش و 9 نؤمره‌سي ايشيق اوزو گؤرموشدور. "بهلول"-ون نشري 1907-جي ايلده نويابر آيي‌نين 4-ده، 9-جو نؤمره‌دن سونرا "ضررلي مسلکينه گؤره" دايانديريلميشدير. چونکي درگی‌نين صحيفه‌لرينده زحمتکئش کوتله‌لرين 1905-1907-جي ايللرده‌کي اينقيلابي موباريزه‌سي گئنيش ايشيقلانديريلميشدير.
درگیده درج اولونان مقاله‌لر دَییشدیر
بورادا ساتيريک شئعيرلر، فئليئتونلار، "بيلمه‌لي خبرلر" ،"تئلئقراف خبرلري" ،"لوغت" ،"تاپماجا" و ب. ساتيريک باشليقلار آلتيندا يازيلار درج ائتديريليردي.
درگیده ايجتيماعي گئريليک، ديني-فاناتيزم، عاييله و معيشتده‌کي واختي کئچميش عادت-عنعنه‌لر، دؤولت ايداره‌چيليگينده‌کي نؤقصانلار، وارلي-کاسيب موناسيبتلري ساده خالق ديلينده، ساتيريک اوسلوبدا اوخوجويا چاتديريليردي.
"بهلول" باکيدا فهله حراکاتينا کؤمکده، دؤورون موهوم مسله‌لري‌نين ايشيقلانديريلماسيندا، خالقين معاريفلنمه‌سي اوغروندا موباريزه‌ده بؤيوک خيدمت گؤسترميشدير. ايران و تورکيه‌ده باش وئرن ميلّي اويانيشلا باغلي حاديثه‌لر، فهله‌لرله کندليلرين ايتيفاقي، فهله‌لرين سياسي موباريزه مسله‌سی ايشيق اوزو گؤرموش، سوسيال-دئموکرات فهله پارتياسينا، اونون آيريلماز بير حيصه‌سي اولان "هومّت"-ين فعاليتينه يوکسک قيمت وئريردي.
کاپيتاليستلرين نؤکرلري طرفيندن خانلار صفرعلي‌یئوين خاينجه‌سينه اؤلدورولمه‌سي "بهلول" درگیسی‌نين موحريرلريني موتاثير ائتميشدي. بو موناسيبتله وئريلن مقاله درگی "هومّت" قروپونون عوضولرينه موراجيعتله دئييردي کي، بو آغير ايتکي تکجه سيزي دئييل، بوتون فهله‌لري کدرلنديرير. درگی‌نين 8-9 نؤمره‌لرينده "فهله‌يه داير" سرلؤوحه‌لي بير فئليئتون درج ائديلميشدير. "ايپله‌مه" ايمضاسي ايله وئريلميش بو فئليئتوندا صاحيبکارلا فهله آراسيندا گئدن صؤحبت عکس ائتديريلير. بو صؤحبتده کسکين سياسي مسله‌لره توخونولور. فهله آچيق بيلديرير کي، عدالتسيزليک و ظولم داوام ائتديکجه اونلار موباريزه‌دن چکينمه‌يه‌جکلر.
درگی‌نين ياراديجي هئيتي دَییشدیر
"بهلول"-ون ياييلماسيندا صابير ساتيريک شئعيرلري‌نين بؤيوک رولو اولموشدور. مجموعه‌نين ايلک سايي ايشيق اوزو گؤرندن سونرا صابير شاماخيدان رئداکسيايا مکتوب گؤندره‌رک، مجموعه‌نين چاپي موناسيبتي ايله رئداکسيا کوللئکتيويني تبريک ائتميشدي. علسگر علي‌یئو صابيري درگی‌نين نشريندن قاباق تانيييردي. او، صابيره درگی‌نين شاماخي اوزره موخبيري و مووکّيلي اولماسيني تکليف ائتميشدي. صابيرشاماخي مؤوهوماتچيلارين بو حاديثه‌يه گؤره اونون اوزرينده داها شيدّتله هوجوم ائده‌جگيني نظره آليب رئداکسييايا بيلديرميشدي کي، درگیده مووکّيل اولا بيلمز، لاکين شئعيرلرله ايشتيراک ائتمگه حاضيردير.
صابير "بهلول" درگیسینده چيخان ساتيرالاريندا آذربايجانداکي ايجتيماعي ضيديتلري، مؤوهوماتي، عدالتسيزليگي گؤسترميشدير. شاعيرين "بعضي يئرلرده تصادوف اولمور آشا، اته" ،"من بئله اسراری قانا بيلميرم" ساتيرالاري ايلک دفعه بو درگیده چيخميشدير. مجموعه‌نين 2-جي نؤمره‌سينده "ترانه‌يي-اصيلانه" آدلي ساتيراسيندا صابير فهله‌لرين آغير ايقتيصادي، سوسيال وضعيتيني قلمه آلير.
درگیده ع.علي‌يئو ("بهلول")، ع.رازي ("دودوک")، م.ع.زئينالوو ("دردمند") کيمي مؤليفلر ياخيندان ايشتيراک ائديرديلر.
رساملار دَییشدیر
درگیده رسملري ي.ي.هامبئرق، س.ب.جليل‌بيگ‌اوو و ع.عظيم‌زاده چکيرديلر.
قایناقلار دَییشدیر
- Şahverdiyev A.B. Azərbaycan mətbuatı tarixi. "Təhsil" nəşriyyatı, 2006 - 248 səh. Archived 2016-03-05 at the Wayback Machine.
- Vəliyev Akif Abdüləzim oğlu (Aşırlı). "Azərbaycan mətbuatı tarixi" (1875-1920), Bakı "Elm və Təhsil", 2009, 172 səh
- N.N.Zeynalov "Azərbaycan mətbuat tarixi", I hissə. Bakı, 1973, ADU-nun nəşriyyatı
- Cəlil Məmmədquluzadə Ensiklopediyası
ائشیک باغلانتیلار دَییشدیر
- "بهلول" ساتیریک درگی‌سی‌نین 110 ایل‌لیگی 1907" Archived 2020-08-07 at the Wayback Machine.