تورکمنچای موعاهیده‌سی
بو مقالهنی دوغرولاما اوچون علاوه ایستینادلار لازیم دیر. |
تورکمنچای موعاهیده‌سی یا تورکمنچای موقاویله‌سی ، ۱۸۲۸-جی ایل ۱۰ فئوریه روسیه ایله ایران آراسیندا باغلانیب. بۇ موقاویله اساسیندا آذربایجان ایكی بؤلومه (گونئی آذربایجان-قوزئی آذربایجان) بؤلونور و گونئی آذربایجان و قوزئی آذربایجان قاجار تورک ایمپراتورلو و روسیه آراسیندا بؤلونور.
| Treaty of Peace between روسیه ایمپیراتورلوغو and the قاجار خاندانی | |
|---|---|
 Signing ceremony of the treaty | |
| یئر | تورکمان‌چای |
| ایجرا | 22 February 1828 |
| ایمضالایانلار | |
تورکمنچای موقاویله متنی دَییشدیر
بیرینجی مادّه دَییشدیر
بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری آراسیندا، اونلارین ورثه‌لری و تخت-تاجین واریث‌لری، اونلارین دؤولت‌لری و قارشیلیقلی صورت‌ده تبعه‌لری آراسیندا بوندان سونرا ابدی صولح، دوستلوق و تام راضی‌لیق اولاجاق‌دیر.[۱]
ایکینجی مادّه دَییشدیر
بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری حؤرمت‌له قبول ائدیرلر کی، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر آراسیندا باش وئرمیش و ایندی خوشبخت‌لیک‌دن قورتارمیش موحاریبه‌ایله گولوستان موقاویله‌سی‌نین قوووه‌سی اوزره قارشیلیقلی تعههودلر ده باشا چاتمیش‌دیر؛ اونلار گؤستریلن گولوستان موقاویله‌سی روسیه و ایران آراسیندا یاخین و اوزاق گلجه‌یه صولح و دوستلوق موناسیبت‌لری قورمالی و تصدیق ائتمه‌لی اوْلان ایندی‌کی شرط‌لر و قرارلارلا عوض ائتمه‌یی ضروری حساب ائتدی‌لر.
اۆچونجو مادّه دَییشدیر
ایران شاهی حضرت‌لری اؤز آدیندان و اؤز ورثه‌لری و واریث‌لری آدیندان آرازین او تایی و بۇ تایی اوزره ایروان خانلیغی‌نی و ناخچیوان خانلیغی‌نی روسیه ایمپئرییاسی‌نین تام مولکییت‌ینه گوذشته گئدیر. شاه حضرت‌لری بۇ گوذشت نتیجه‌سی‌نده، حاضیرکی موقاویله‌نین ایمضالانماسیندان ساییلماق‌لا آلتی آی‌دان گئج اولمایاراق، یوخاریدا آدلاری چکیلن هر ایکی خان‌لارین ایداره ائدیلمه‌سینه عایید اوْلان بوتون آرخیولری و ایجتیماعی سندلری روسیه رییس‌لیگینه وئرمه‌یی وعد ائدیر.
دوردونجو مادّه دَییشدیر
موقاویله‌یه قوشولان یوکسک طرف‌لرین راضی‌لیغی ایله هر ایکی دؤولت آراسیندا سرحدلر آشاغیداکی حودوددا قرارا آلینیر:
سرحد خططی تورکیه تورپاق‌لاری‌نین اوجونداکی کیچیک آراراتانین زیروه‌سیندن آرالی‌دا دوز ایستیقامتده ان یاخین نؤقطه‌دن باشلایاراق او داغ‌لارین زیروه‌سیندن کئچیر؛ بورادان مایل‌لیک اوزره آراراتانین جنوب طرفیندن آخان آشاغی قاراسو چایی‌نین یوخاری‌لاری‌نا دوشور، سونرا سرحد خطی او چایین آخاری اوزره شرور قارشی‌سیندا اونون آرازا تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائدیر؛ بۇ منطقه‌دن عابباس‌آباد قالاسی‌نادک آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره گئدیر؛ بورادا قالانین آرازین ساغ ساحیلینده یئرلشن خاریجی ایستحکام‌لاری یانیندا یاریم آغاج، یعنی 3 1 / 2 روسیه وئرستی ائنینده بوتون ایستیقامت‌لرده دؤوره حاشییه‌لنه‌جک و او اطراف‌دا اوْلان تورپاق ساحه‌سی بوسبوتون محض مخصوص اولاجاق‌دیر و بۇ گوندن ساییلماق‌لا ایکی آی عرضینده ان یوکسک دقیق‌لیک‌له آیریلاجاق‌دیر. سرحد خططی او یئردن، گؤستریلن دؤوره‌نین شرق طرف‌دن آرازین ساحیلی‌نه بیرلشدیگی یئردن باشلایاراق بیر داها او چایین یاتاغی‌ایله یئددی‌بولاق بره‌سینه‌دک گئدیر؛ بورادا ایران تورپاق‌لاری آراز چایی‌نین یاتاغی اوزره اوچ آغاجا، یعنی 21 روسیه وئرستی اوزاناجاق‌دیر: سونرا سرحد موغان دوزو واسیطه‌سی‌له بولقارچایادک، ایکی کیچیجیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینده اوچ آغاج یعنی 21 روس وئرستی آشاغی‌دا اوْلان تورپاق‌لارا گئدیر؛ سرحد بورادان بولقارچایین سول ساحیلی‌ایله یوخاری؛ آدلاری چکیلن کیچیک آدینابازار و ساریقامیش چای‌لاری‌نین بیرلشمه‌سینه‌دک، سونرا شرقی آدینابازار چایی‌نین ساغ ساحیلی اوزره اونون یوخاری‌لارینادک داوام ائدیر، بورادان ایسه جیکویر یوکسک‌لیگی‌نین زیروه‌سینه‌دک ائله داوام ائدیر کی، او یوکسک‌لیک‌دن خزر دنیزینه تؤکولن بوتون سولار مخصوص اولاجاق‌دیر، ایران طرفه آخان بوتون سولار ایسه ایرانا مخصوص اولاجاق‌دیر. بورادا ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد داغ زیروه‌لری‌له موعه‌ییه‌ن ائدیلیر؛ قرارلاشدیریلمیش‌دیر کی، اونلارین خزر دنیزینه دوغرو ائنیشی مخصوص اولمالی‌دیر، او بیری یانداکی ائنیشی ایسه ایرانا مخصوص‌دور. سرحد جیکویر یوکسکلیگی زیروه‌سیندن، تالیشی رش دایره سیندن آییران داغ لار اوزره قمرکوهوم زیروه سینه دک کئچیر. سولارین آخارینی ایکی یئره بؤلن داغ لارین باشی، یوخاری دا آدینابازارین یوخاری آخاری و جیکویر زیروه‌سی آراسینداکی ساحه حاقّیندا دئییلن کیمی، بورادا دا ائلجه سرحد حودودونو تشکیل ائده‌جک‌دیر. سونرا سرحد خططی سولارین آخارینا عایید یوخاریدا شرح اولونان قایدالارا آرامسیز عمل ائتمک‌له قمرکوهون زیروه‌سیندن زوواند و رش دایره‌لرینی آییران داغ سیلسیله‌سی اوزره وئلگیج دایره‌سی‌نین سرحدلرینه دک اوزاناجاق‌دیر. بئله‌لیک‌له، آدی چکیلن داغین زیروه‌سیندن عکس طرف‌ده یئرلشن حیصصه‌سی ایستیثنا اولماق‌لا زوواند دایره‌سی بیرلشیر. هر ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد خططی سو آخینی‌نین یوخاریدا قئید اولونان قایدالارینا دایما اویغون اولاراق، وئلکیج دایره‌سی سرحددیندن کلوپوتانین زیروه‌سی و وئلکیج دایره‌سینده کی داغ‌لارین باش سیلسیله‌سی اوزره آستارا چایی‌نین شیمال منبعیینه‌دک، بورادان او چایین یاتاغی بویو اونون خزر دنیزینه تؤکولدویو یئره‌دک داوام ائده‌جک کی، بورادا دا روسیه تورپاق‌لارینی ایران‌دان آییرمالی اوْلان سرحد خططی قورتاریر.
بئشینجی مادّه دَییشدیر
ایران شاهی حضرت‌لری بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری‌نه اؤز صمیمی دوستلوغونا ثوبوت اولاراق، بۇ مادّه ایله هم اؤز ورثه‌لری و ایران تخت-تاجی نین واریث‌لری آدیندان، یوخاریدا گؤستریلن سرحد خططی آراسیندا و قافقاز سیرا داغ‌لاری و خزر دنیزی آراسیندا یئرلشن بوتون تورپاق‌لارین و بوتون آدالارین، بونونلا برابر همین مملکت‌لرده یاشایان بوتون کؤچری و باشقا خالق‌لارین ابدی زامانه دک روسیه ایمپئرییاسینا مخصوص اولدوغونو طنطنه ایله تانیییر.
آلتینجی مادّه دَییشدیر
ایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا باش وئرمیش موحاریبه‌ایله روسیه ایمپئرییاسینا وورولموش خئیلی زیانا، همچینین روسیه تبعه‌لری نین دوچار اولدوغو قوربان‌لارا و ایتکییه حؤرمت علامتی اولاراق، اونلارین عوضینی پول تضمیناتی ایله اؤده‌مه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور. موقاویله‌یه قوشولان هر ایکی یوکسک طرف او موکافاتین مبلغینی اون کورور تومن رایجه و یا ایگیرمی میلیون گوموش مانات قرارلاشدیرمیش‌دیر، اونون واختی، اؤده‌نیش قایداسی و تامیناتی سؤزبه‌سؤز حاضیرکی تراکتاتا داخیل ائدیله بیله‌جک قوووه‌یه مالیک اوْلان خوصوصی موقاویله‌ده قرارلاشدیریلمیش‌دیر.
یئددینجی مادّه دَییشدیر
ایران شاهی حضرت‌لری اؤز اعلاءحضرت اوغلو شاهزاده عباس میرزا نین اؤز ورثه‌سی و تخت-تاجین واریثی تعیین ائتمک ایلتیفاتیندا بولونان کیمی، بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز دوستلوق موناسیبت‌لرینی و بۇ واریث‌لیک قایداسی نین تصدیقینه کؤمک ائتمک آرزوسونو آچیق-آشکار ثوبوت ائتمک‌دن اؤترو بوندان سونرا شاهزاده عباس میرزا حضرت‌لری نین سیماسیندا ایران تاخت-تاجی‌نین ورثه‌سی و واریثی‌نی، اونون تاختا چیخماسیندان سونرا ایسه اونو او دؤولتین قانونی حؤکم‌داری حساب ائتمه‌یی عؤهده‌سینه گؤتورور.
سككیزینجی مادّه دَییشدیر
روسیهنین تیجارت گمی‌لری، اوول‌کی قایدا اوزره، خزر دنیزینده و اونون ساحیل‌لری بویونجا آزاد اوزمک و بونونلا برابر اونلارا یاخینلاشماق حوقوقونا مالیک‌دیر؛ گمی قضاسی حال‌لاریندا ایران‌دا اونلارا هر جور کؤمک ائدیلمه‌لی‌دیر. بۇ اوصول‌لا ایران تیجارت گمی‌لرینده ده خزر دنیزینده اوول‌کی قایدا ایله اوزمک و روسیه ساحیل‌لرینه یان آلماق حوقوقو وئریلیر کی، اورادا گمی قضاسی حال‌لاریندا اونلارا قارشیلیقلی صورت‌ده هر جور کؤمک گؤستریلمه‌لی‌دیر. حربی گمی‌لره گلدیک‌ده ایسه، قدیم‌ده اولدوغو کیمی، یالنیز روسیه حربی بایراغی آلتیندا اوْلان حربی گمی‌لر خزر دنیزینده اوزه بیلرلر؛ بۇ سبب‌دن ده اوول‌کی موستثنا حوقوق ایندی‌ده اونلارا وئریلیر و تصدیق ائدیلیر کی، روسیهدان باشقا هئچ بیر دؤولتین خزر دنیزینده حربی گمی‌لری اولا بیلمز.
دوققوزونجو مادّه دَییشدیر
بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر واسیطه‌ایله اونلار آراسیندا بۇ قدر خوشبخت‌لیک‌له برپا اولونموش صولح و دوستلوغو برقرار ائتمه‌یی آرزولایاراق، مووققت‌ی تاپشیریق‌لارین ایجراسی و یا داییمی قالماق اۆچون بۇ و یا او بیری دؤولته گؤندریلن یوکسک سارای‌لارین (حؤکومت‌لرین) سفیرلری‌نین، ناظیرلری‌نین و ایش‌لر مووكکیل‌لری‌نین، اونلارین درجه‌سینه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لرین شرفینه، اونلاری بیرلشدیرن صمیمی دوست‌لوغا و یئرلی عادت‌لره اویغون اولاراق، احتیرام‌لا و (هر بیری‌نین) آیری‌لیق‌دا قبول ائدیلمه‌سینی قارشیلیقلی صورت‌ده روا بیلیرلر. خوصوصی پروتوکول ایله بۇ و یا او بیری طرفین عمل ائتمه‌سی اۆچون بۇ مضمون‌دا مراسیم قرارلاشدیریلاجاق‌دیر.
اونونجو مادّه دَییشدیر
بوتون روسیه حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری هر ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه‌لری‌نین برپا اولونماسینی و گئنیشلنمه‌سینی صولح‌ون برقرار اولماسی‌نین ان باشلیجا خئییرخواه نتیجه‌لری‌ندن بیری سایدیق‌لاری اۆچون، تام قارشیلیقلی راضی‌لیق اساسیندا حؤکم وئردی‌لر کی، تیجارته حاکیم‌لیک ائدیلمه‌سینه و قارشیلیقلی صورت ده تبعه‌لرین تهلوکه سیزلیگینه عایید اوْلان بوتون سرانجام‌لار سعادت‌له یولونا قویولسون و اونلار اونو قارشیلیقلی صورت‌ده مووککیل‌لر طرفیندن باغلاناجاق بۇ صولح موقاویله‌سی نین عئینی گوج‌لو حیصصه‌سی ساییلمالی اوْلان و اونا علاوه ائدیلن آیریجا آکت ایله ایضاح ائتسین‌لر. ایران شاهی حضرت‌لری، قاباق‌لار اولدوغو کیمی، تیجارتین خئیرینه طلب اولونان هر یئره کونسول‌لار و تیجارت آژئنت‌لری تعیین ائتمک حوقوقو وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، هر ایکی‌سی‌نین میتی اون نفردن چوخ اولمایاجاق کونسول و آژئنت‌لره هامی‌لیک گؤسترسین کی، اونلار اؤز روتبه‌لرینه وئریلمیش شان-شؤوکت و اوستون‌لوک‌لردن ایستیفاده ائتسین‌لر. بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران شاهی حضرت‌لری نین کونسول و یا تیجارت آژئنت‌لری‌نه موناسیبت‌ده بونا تام مووافیق عمل ائدیلمه‌سینه وعد وئریر. ایران حؤکومتی‌نین روسیه آژئنتینه و یا کونسولونا اساس‌لی شیکایتی اولارسا، روسیه ناظیری (سفیری) و یا اونون شاه حضرت‌لری سارایی یانیندا ایش‌لر مووککیل‌ی، یادا اونلارین بیلاواسیطه رییسی اؤز مولاحیظه‌سینه اساساً گوناه‌کاری وظیفه‌سیندن اوزاقلاشدیرا و اونو مووققت‌ی اولاراق دیگر شخصه حواله ائده بیلر.
اون‌بیرینجی مادّه دَییشدیر
قارشیلیقلی صورت‌ده تبعه‌لرین بوتون طلب‌لری و موحاریبه‌ایله دایاندیریلمیش باشقا ایش‌لر صولح باغلاندیق‌دان سونرا عدالت‌له برپا اولوناجاق و حلل ائدیله‌جک‌دیر. قارشیلیقلی صورت‌ده تبعه‌لرین اؤز آرالاریندا بۇ و یا او بیری حؤکومتین خزینه‌سینه موقاویله تعههودلری درحال و تامامی‌له تامین ائدیلمه‌لی‌دیر.
اون‌ایكینجی مادّه دَییشدیر
باریشیغا گلن یوکسک طرف‌لر تبعه‌لرین خئیری اۆچون اؤزلری‌نین عومومی راضی‌لیغی اوزره قارشیلیقلی صورت‌ده قرارا آلمیش‌دیر: اونلاردان آرازین هر ایکی طرفینده ترپنمز املاکا مالیک اولانلاری‌نا اوچ ایل واخت وئریلمه‌لی‌دیر کی، اونلار بۇ مۆدت عرضینده اونو آزاد صورت‌ده ساتسین‌لار و ده‌ییشسین‌لر. لاکین بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اونا عایید اولدوغونا گؤره، کئچمیش ایروان سرداری حوسئین خانی، اونون قارداشی حسن خانی و کئچمیش ناخچیوان حاکیمی کریم خانی بۇ ایلتیفات‌لی سرانجام‌دان کانار ائدیر.
اون‌اۆچونجو مادّه دَییشدیر
آخیرینجی و یا بوندان قاباق‌کی موحاریبه‌نین گئدیشینده اسیر آلینمیش هر ایکی طرفین بوتون حربی اسیرلری، بونونلا برابر هر ایکی حؤکومتین نه واختسا اسیر دوشموش تبعه لری قارشیلیقلی صورت‌ده آزاد ائدیلمه‌لی و دؤرد آی عرضینده قایتاریلمالی‌دیر؛ اونلار حیاتی آذوقه و دیگر طلبات‌لارلا تامین ائدیلمه‌لی و اونلاری قبول ائتمک و سونراکی یاشاییش یئرینه یوللاماغا سرانجام وئرمک اۆچون هر ایکی طرف‌دن آیریلمیش کومیسسارلارا وئرمک‌دن اؤترو عابباس‌آبادا گؤندریلمه‌لی‌دیرلر. راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر هر ایکی طرف‌دن اسیر دوشموش، لاکین اولدوق‌لاری یئرین اوزاق لیغینا و یا باشقا بیر سببه و یا وضعیته گؤره گؤستریلن مۆدت ه قایتاریلا بیلمه‌یه‌جک بوتون حربی اسیرلره، هابئله روسیه و ایران تبعه‌لرینه‌ده بۇ یول‌لا یاناشاجاق‌لار. هر ایکی دؤولت بئله‌لری‌نین هر بیر واخت طلب ائدیلمه‌سینده اؤزونه دقیق و غئیری-محدود حوقوق وئریر و عؤهده‌سینه گؤتورور کی، اونلار آشکار ائدیلدیک‌ده و یا اونلار حاقّیندا طلب‌لر آلیندیقدا قارشیلیقلی صورت‌ده اونلاری (بیر-بیرین) قایتارسین‌لار.
اون‌دوردونجو مادّه دَییشدیر
راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لردن هئچ بیری آخیرینجی موحاریبه‌نین باشلانماسینادک و یا او واختی دیگری نین تبعه‌لیگینه کئچمیش اوْلان ساتقین‌لارین و فراری‌لرین وئریلمه‌سی‌نی طلب ائتمه‌یه‌جک‌دیر. ایران حؤکومتی بۇ قاچقین‌لاردان بعضی‌لری‌نین و اونلارین کؤهنه هم‌وطن‌لری‌نین و یا حاکیمیتی آلتیندا اولان‌لارین آراسیندا غرض‌لی علاقه‌لردن قارشیلیقلی صورت‌ده باش وئره‌بیله‌جک ضررلی نتیجه‌لرین قارشیسینی آلماق اۆچون، عؤهده‌سینه گؤتورور کی، ایندی و یا سونرالار روسیه حؤکومتی نین آدبااد گؤستردیگی آدام‌لارین آرازلا چارا چایی‌نین، اورمییا گؤلونون، جاکاتو چایی‌نین و قیزیل اوزن چایی‌نین خزر دنیزینه تؤکولدویو یئر آراسیندا یاراتدیغی حودودداکی اؤز تورپاق‌لاریندا اولماسینی قاداغان ائده‌جک‌دیر. بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری اؤز طرفیندن ایران قاچقین‌لاری نین قاراباغ و ناخچیوان خانلیق‌لاریندا و ایروان خانلیغی‌نین آراز چایی‌نین ساغ ساحیلینده یئرلشن حیصصه‌سینده یورد سالماسینا و یا یاشاماسینا (هر هانسی) بیر قراردا ایجازه وئرمه‌یه‌جه‌یی‌نی وعد ائدیر. لاکین اؤزلوگونده آیدین‌دیر کی، آنجاق رسمی روتبه داشییان و یا موعه‌ییه‌ن لیاقت صاحیبی اوْلان آدام‌لارا: شخصی نومونه‌لری، نصیحت و گیزلی علاقه‌لری ایله کئچمیش‌ده اونلارین ایداره‌سینده و یا حاکیمیتی آلتیندا اوْلان اوول‌کی هم‌وطن‌لرینه ضررلی تاثیر گؤستره بیلن خان، به‌ی و دینی رییس‌لر و یا موللالارا قارشی بۇ شرطین گوجو وار و اولاجاق‌دیر. عومومییت‌له، هر ایکی دؤولتین ساکین‌لرینه گلدیک‌ده ایسه، راضی‌لیغا گلن یوکسک طرف‌لر قرارا آلیر کی، هر ایکی طرفین بیر دؤولت‌دن او بیرینه کئچمیش و یا بوندان سونرا کئچه‌جک تبعه‌لری اونلارین کئچدیگی حؤکومتین ایجازه وئردیگی هر یئرده یورد سالا و یاشایا بیلر.
اون‌بئشینجی مادّه دَییشدیر
شاه حضرت‌لری اؤز دؤولتینه ساکیت‌لیگی قایتارماق و اؤز تبعه‌لریندن حاضیرکی موقاویله‌ایله بۇ قدر خوشبخت‌لیک‌له باشا چاتمیش موحاریبه‌ده تؤره‌دیلمیش بدبخت‌لیک‌لری داها دا آرتیرا بیلن هر شئیی کانار ائتمک کیمی خئییرلی، خیلاص‌ائدیجی نییت‌له حرکت ائده‌رک، آذربایجان آدلانان ویلایتین بوتون اهالی‌سینه و مأمورلارینا بوسبوتون و تام باغیشلانما عطا ائدیر. هانسی درجه‌یه مخصوص اولماسیندان آسیلی اولمایاراق، اونلاردان هئچ کس اؤز حرکتینه و یا موحاریبه عرضینده و یا روس اوردوسونون آدی چکیلن ویلایتی مووققت‌ی توتدوغو زامان داورانیشینا گؤره تعقیب‌ه، دینی عقیده‌سینه گؤره تحقیره معروض قالمامالی‌دیر. بوندان باشقا او مأمور و ساکین‌لره بۇ گوندن باشلایاراق اؤز عاییله‌سی ایله بیرلیک‌ده ایران ویلایتی‌ندن سربست کئچمک، حؤکومت و یئرلی رییس‌لیگین هئچ بیر مانع‌چیلیگی اولمادان اونلارین ساتلیق مالینا و یا املاکینا و اشیالارینا هر هانسی گؤمروک و وئرگی قویولمادان ترپنن مولکییت‌ینی آپارماق و ساتماق اۆچون بیر ایل واخت وئریلیر. ترپنمز مولکه گلدیک‌ده ایسه، اونون ساتیلماسی و یا اونون حاقیندا اؤزخوشونا سرانجام اۆچون بئش ایل‌لیک مۆدت موعه‌ییه‌ن ائدیلیر. لاکین بۇ باغیشلانما قئید اولونان بیر ایل‌لیک مودت باشا چاتانادک محکمه جزاسی دوشن گوناه و یا جینایت ایشله‌میش آدام‌لارا شامیل ائدیلمیر.
اون‌آلتینجی مادّه دَییشدیر
مووککیل‌لر بۇ صولح موقاویله‌سی ایمضالاندیقدان سونرا، قارشیلیقلی صورت‌ده تاخیره سالینمادان تعجیلی اولاراق، حربی عملییات‌لارین کسیلمه‌سی حاقّیندا بوتون یئرلره خبر و لازیمی فرمان گؤندرمه‌لی‌دیر. عئینی مضمون‌دا ایکی نوسخه‌ده ترتیب ائدیلمیش، هر ایکی طرفین مووککیل‌لری طرفیندن ایمضالانمیش، اونلارین گئرب‌لی مؤهورلری ایله تصدیق ائدیلمیش و قارشیلیقلی اولاراق بیر-بیرینه وئریلمیش بۇ صولح موقاویله‌سی بوتون روسیه ایمپیراتورو حضرت‌لری و ایران شاهی حضرت‌لری طرفیندن تصدیق و راتیفاکسییا ائدیلمه‌لی و اونلارین ایمضالادیغی راتیفیکاسییا متن‌لری طنطنه‌لی شکیل‌ده هر ایکی طرفین مووکكیل‌لری طرفینجدن دؤرد آی عرضینده و یا مۆمکون اولدوقجا داها تئز ده‌ییش‌دیریلمه‌لی‌دیر. فئوریه آیی نین 10-دا عیسانین آنادان اولماسی نین 1828-جی ایلینده تورکمنچای کندینده باغلانمیش‌دیر.
اصلینه قول چکمیش‌لر (امضالار): یوان پاسکوویچ، ا. اوبرئزکوو.
گؤرونتولر دَییشدیر
